Εδώ και πολλά χρονιά η τηλεόραση έχει πάψει να είναι αυτό που ήταν κάποτε. Μετά την «χρυσή» εποχή αφηγηματικής εξέλιξης του μέσου στην πρώτη δεκαετία του αιώνα με τις μνημειώδεις δραματικές σειρές του HBO – The Sopranos, Six Feet Under, The Wire, Deadwood – που ακόμα απλώνουν την βαριά σκιά τους στο τοπίο της τηλεοπτικής παραγωγής, το πεδίο άνοιξε μαζί με τον τρόπο που βλέπουμε τηλεόραση. Πλατφόρμες streaming, binging, σειρές ανθολογίας, κατάργηση των αυστηρών διαχωρισμών ανάμεσα σε δράματα και κωμωδίες, πολλαπλά μέσα, φορμάτ, οθόνες κάθε μεγέθους και απεριόριστες επιλογές... Και είναι μόνο η αρχή, από τη στιγμή που το μέσο οφείλει να παρακολουθήσει την διαρκώς ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη.
Καλές, μέτριες, κακές, ασήμαντες και μοναδικές σειρές θα εξακολουθήσουν να βγαίνουν όμως, ζητώντας την όλο και πιο κατακερματισμένη προσοχή μας. Ακολουθούν – χωρίς αξιολογική ιεράρχηση – κάποιες από τις τηλεοπτικές σειρές μυθοπλασίας με τις οποίες συνδέθηκα και συγχρόνως θεωρώ ότι είναι αρκετά ξεχωριστές και σημαντικές ώστε να αντέξουν στον χρόνο και να αντιμετωπίζονται και από τους ιστορικούς του μέλλοντος ως ιδιαίτερες και «κομβικές».
Τα δύο βασικά κριτήρια επιλογής ήταν να πρόκειται για σειρές με προοπτική διάρκειας (ασχέτως αν έληξαν κάποια στιγμή, απότομα ή φυσιολογικά), δηλαδή όχι μίνι σειρές αυτοτελούς φύσεως, και να έκαναν πρεμιέρα μέσα στην δεκαετία. Με το δεύτερο κριτήριο έπρεπε να αποκλειστούν οριακά σειρές που εμφανίστηκαν την τελευταία χρονιά της προηγούμενης δεκαετίας (όπως το Community ή το Archer ) και μου χάρισαν τόση πολύτιμη ευφορία και μέσα στην τρέχουσα (για λίγο ακόμα)...
True Detective (2014 – )
«Ο χρόνος είναι ένας επίπεδος κύκλος»... Το υπαρξιακό νουάρ / southern gothic υβρίδιο του Νικ Πιτζολάτο ενισχύθηκε σαφώς στον πρώτο κύκλο του από την αιχμή της δημοτικότητας και την απολαυστική τεξανή ιδιοσυγκρασία του Μάθιου ΜακΚόναχι που έπινε μπίρες με μπέρμπον και ρευόταν Νίτσε. Ο δεύτερος κύκλος αυτής της «αστυνομικής» ανθολογίας ήταν ασυμμάζευτα προβληματικός, στον τρίτο όμως με πρωταγωνιστή τον Μαχερσάλα Άλι επανήλθε το απολεσθέν κύρος και συγχρόνως περιορίστηκε η κατά τόπους ασύστολη ματσίλα των δύο προηγούμενων.
Justified (2010 – 2015)
Σαφώς ανήκει στην ελίτ αυτό το αδικημένο μάλλον (στη χώρα μας τουλάχιστον) αστυνομικό δράμα (με έντονες νεο-νουάρ και νέο-γουέστερν αποχρώσεις) που παρότι βασίστηκε σε ένα μικρό διήγημα του Έλμορ Λέοναρντ, κατόρθωσε να απλώσει την δράση του σε έξι επικούς κύκλους.
Lodge 49 (2018-2019)
Σαν από βιβλίο του Τόμας Πίντσον (ο τίτλος αποτελεί αναφορά στη νουβέλα του, The Crying of Lot 49) στα πιο ελαφρά αλλά όχι λιγότερο «διερευνητικά» του, η σειρά διαδραματίστηκε σε δύο εξαιρετικά καλογυρισμένους και καλογραμμένους κύκλους με φόντο τις παρυφές του Λονγκ Μπιτς στην Καλιφόρνια και κεντρικό πεδίο - απόκοσμης αλλά βαθιά γειωμένης εν τέλει – πλοκής, μια μασονική στοά που συγκεντρώνει πάσης φύσεως ευαίσθητες και απόκληρες ψυχές.
Documentary Now! (2015 – )
Δεν υπάρχουν λόγια για τις ιδιοφυείς και συχνά ξεκαρδιστικές μεθόδους που μεταχειρίζονται οι δημιουργοί (και βετεράνοι του Saturday Night Live, μεταξύ άλλων) αυτής της σειράς που παρωδεί με τον πιο λεπτό τρόπο κάποια από τα πιο διάσημα ντοκιμαντέρ όλων των εποχών, και όχι μόνο. Μόνιμη οικοδέσποινα η Έλεν Μίρεν ενώ συμμετέχουν και πολλοί εκλεκτοί γκεστ σταρ, με αποκορύφωμα το επεισόδιο όπου η Κέιτ Μπλάνσετ «κανιβαλίζει» απολαυστικά την διάσημη εικαστική περφόρμερ Μαρίνα Αμπράμοβιτς.
GLOW (2017 – )
Τι θα περίμενες να δεις από μια σειρά που αφηγείται την περιπέτεια μιας ομάδας γυναικών από διαφορετικές καταβολές που συγκροτούν έναν γυναικείο θίασο πρωταθλητριών του κατς στα βάθη της δεκαετίας του '80; Νοσταλγικό trash; Σπουδές φύλου; Ιδιότυπη φεμινιστική σαπουνόπερα; Τίποτα από τα παραπάνω δεν είναι αυτή η πολλαπλώς απολαυστική και υποδειγματικώς «αγαπησιάρικη» σειρά που εκτός από τα εξαίρετα τεχνικά και αφηγηματικά της χαρίσματα, διαθέτει και δύο έξοχους πρωταγωνιστές: την Άλισον Μπρι (με εύσημα ήδη από το Community και το Mad Men, μεταξύ άλλων) και τον σπουδαίο (stand up) κωμικό Μαρκ Μάρον.
High Maintenance (2016 – )
Πέραν των άλλων προτερημάτων της, η σειρά με κεντρικό χαρακτήρα έναν ντελιβερά κάνναβης / από μηχανής θεό που παρά την οικειότητα που αποκτούμε μαζί του, δεν μαθαίνουμε ποτέ το όνομά του (αποκαλείται απλά "The Guy"), αποτελεί και μια από τις πιο αυθεντικές απεικονίσεις της Νέας Υόρκης και ειδικότερα της μποέμικης κληρονομιάς της, ή των όποιων ανθεκτικών σπαραγμάτων έχουν απομείνει από αυτή.
Fargo (2014 – )
Δεν κάνει κρύο στη Μινεσότα, κάνει ψόφο... Πιστή στο πνεύμα και στο ύφος της ομώνυμης ταινίας των αδελφών Κοέν, η σειρά ανθολογίας του Noah Hawley – ο οποίος μας χάρισε επίσης το μεγαλειωδώς τριπαρισμένο Legion (2017 – 2019) – σκόνταψε λίγο στον τρίτο κύκλο της, προσδοκούμε επανάκαμψη όμως με τη νέα χρονιά και τον τέταρτο κύκλο επεισοδίων, σε διαφορετικό σκηνικό αλλά με την ίδια κωμικοτραγική λιτανεία εγκλήματος και τιμωρίας.
Rick & Morty (2013 – )
Οι διαγαλαξιακές περιπέτειες του πιο ιδιοφυούς τρελού επιστήμονα στο σύμπαν και του ταλαίπωρου εγγονού του ανάμεσα σε παράλληλους κόσμους και εξωφρενικές διαστάσεις, υπήρξε μία από τις πιο ευρηματικές και αγαπημένες ενήλικες σειρές animation της δεκαετίας. Και το ταξίδι συνεχίζεται επ' άπειρον και εις το διηνεκές...
Rectify (2013 - 2016)
Συναισθηματικό κλονισμό προκαλεί η ανάμνηση και μόνο της πιο συνταρακτικής δραματικής σειράς της δεκαετίας με τον πιο τραγικό ήρωα σειράς της δεκαετίας, ο οποίος προσπαθεί να επανενταχτεί ψυχολογικά στο οικογενειακό και κοινωνικό πλαίσιο που είχε εγκαταλείψει στα τέλη της εφηβείας του όταν οδηγήθηκε ως θανατοποινίτης στην φυλακή για ένα φριχτό έγκλημα που δεν θυμάται αν έκανε. Βαθύ, λυρικό, λυτρωτικό.
Twin Peaks: The Return (2017)
Το να συμπεριλάβει κανείς την επιστροφή του Twin Peaks σε λίστα τηλεοπτικών σειρών συνιστά για τις υπόλοιπες αθέμιτο ανταγωνισμό. Κάποια έγκριτα μέσα, στους απολογισμούς τους το έβαλαν στις κινηματογραφικές λίστες (το Cahiers du Cinema μάλιστα το ανέδειξε ως κορυφαία ταινία της δεκαετίας). Σε τηλεοπτική πλατφόρμα προβλήθηκε πάντως, και σε εβδομαδιαία βάση. Ό,τι κι αν ήταν πάντως αυτή η 18ωρη ασύλληπτη, παραισθητική και υπερβατική για το (κινηματογραφικό) μέσο, μυθοπλαστική φαντασμαγορία του Ντέιβιντ Λιντς, δεν ήταν απ' αυτόν τον κόσμο.
Better Call Saul (2015 – )
Το Breaking Bad ήταν αυτό που έσπειρε τους δύο πιο κεντρικούς χαρακτήρες αλλά και σημαντικό μέρος του σκηνικού της επόμενης σειράς του Βινς Γκίλιγκαν, και το ερώτημα επιμένει τα τελευταία χρόνια: Μήπως αν και λιγότερο δημοφιλές, το Better Call Saul είναι ακόμα καλύτερο; Θα απαντούσα είτε ότι «ναι, είναι» είτε ότι «δεν είναι ακριβώς συγκρίσιμα». Το BCS πάντως στέκεται αυτόνομο, διαθέτοντας αυθεντική έμπνευση, ιδιαίτερο τόνο, ύφος και συναισθηματική ευφυία και ανήκει σίγουρα στις κορυφαίες σειρές όλων των εποχών.
Red Oaks (2014 – 2017)
Κάτι η ατόφια νοσταλγία, κάτι η ελευθερία κινήσεων που δίνει στον σεναριογράφο η τελευταία δεκαετία της ανθρωπότητας χωρίς ούτε καν υποψία ίντερνετ και διαρκούς και απόλυτης διασύνδεσης, υπήρξαν αρκετές οι σειρές μέσα στη δεκαετία που επέλεξαν να τοποθετήσουν την πλοκή τους στα '80s. To Red Oaks ήταν μία από τις πιο ανέμελες και από τις πιο ειλικρινείς σχετικά με τη ρομαντική και νοσταλγική της προδιάθεση και επίσης έδωσε δουλειά σε έναν παλιό αγαπημένο δημιουργό, η τύχη του οποίους αγνοείτο εσχάτως, τον Χαλ Χάρτλεϊ, που σκηνοθέτησε κάποια επεισόδια της σειράς.
Atlanta (2016 – )
Παρότι κωμική σειρά 'τεχνικά' (και μόνο, όχι ότι δεν διαθέτει στο οπλοστάσιό της πλήθος από πανέξυπνες και συχνά σουρεάλ φαρσοκαταστάσεις), έμοιαζε από τον πιλότο της να προαναγγέλλει μπόλικο από το ύφος της εξέχουσας ταινίας τρόμου (ή σάτιρας ηθών) Get Out (Τρέξε!) του 2017. Θα ήταν παραπλανητικό να περιγράψει κανείς την σειρά που δημιούργησε και πρωταγωνιστεί, ανάμεσα σε ένα τέλειο καστ, ο Ντόναλντ Γκλόβερ (γνωστός από τις μουσικές του αναζητήσεις και ως Childish Gambino), μόνο ως «οι περιπέτειες μιας ομάδας φερέλπιδων ρεμαλιών στο hip-hop κύκλωμα της Ατλάντα». Είναι πολύ πιο προχωρημένη απ' αυτό σε όλα τα επίπεδα.
The Americans (2013 - 2018)
Τα '80s υπό τη σκιά των τελευταίων, παράξενων και παρανοϊκών, κεφαλαίων του Ψυχρού Πολέμου με πρωταγωνιστές ένα ζεύγος Σοβιετικών κατασκόπων εγκατεστημένων και εμφυτευμένων στην αμερικανική κοινωνία και κουλτούρα. Δεν έλειπαν οι συγκλονιστικά καλογυρισμένες σκηνές δράσεις (όπως εκείνη η φοβερή σκηνή στο πρώτο επεισόδιο που έμοιαζε ραμμένη πάνω στα μοτίβα του τραγουδιού "Tusk" των Fleetwood Mac που ακουγόταν στο σάουντρακ), η σειρά όμως πάνω από όλα ήταν ένα εξαιρετικό «σχεσικό» και οικογενειακό δράμα σε αποχρώσεις μουντού νέον (γενναία μαγκιά επίσης το γεγονός ότι οι μισοί σχεδόν διάλογοι ήταν στα ρωσικά).
BoJack Horseman (2014 - 2020)
Ένας μήνας μένει μέχρι το τέλος Ιανουαρίου, όταν θα κυκλοφορήσει το δεύτερο μισό του έκτου και τελευταίου κύκλου μιας σειράς που εξελίχθηκε στο υπαρξιστικό αριστούργημα της δεκαετίας υπό τη μορφή λαμπερού animation και μάλιστα με ήρωα ένα ...άλογο (ανθρώπινης υπόστασης βεβαίως). Γέλιο, δάκρυ, εθισμοί, σούπερ high, βαθύ comedown, απόπειρες λύτρωσης και εξαγνισμού, αλήθειες με τη σέσουλα. Τέλειο.
Watchmen (2019 – )
Πριν από την εξάπλωση (και όχι την μεταφορά) στην τηλεόραση του σύμπαντος του ομώνυμου κορυφαίου graphic novel από την δεκαετία του '80, ο Ντέιμον Λίντελοφ υπήρξε συν-δημιουργός δύο πολύ επιφανών σειρών, του Lost και προσφάτως, του The Leftovers. Το πρώτο το απέφυγα με την πρώτη ματιά λόγω εντελώς προβλέψιμης ματαιότητας (και υποτονικού καστ), ενώ το δεύτερο το πήγα ως το αποκαλυπτικό τέλος του, τραβάτε με κι ας κλαίω όμως και από μια νοσηρή περιέργεια να δω μέχρι πού θα φτάσει η μεσσιανική του παράκρουση. Το Watchmen όμως είναι ένα κομψοτέχνημα σύγχρονης φαντασίας και ό,τι πιο συναρπαστικό ως φόρμα και αφήγηση συνέβη στην τηλεόραση μέσα στη δεκαετία που λήγει, μετά το Twin Peaks: The Return.
Casual (2015 - 2018)
Άκλαυτη σχεδόν έφυγε αυτή η εξαιρετική κομεντί σύγχρονων συναισθηματικών καταστάσεων (και αγκυλώσεων), με βάση τα προβλήματα «πρώτου κόσμου» τριών εκπροσώπων μιας τυπικά δυσλειτουργικής οικογένειας υπό το θερμό λυκόφως του Λος Άντζελες. Οξύ, καίριο και εμποτισμένο με δόσεις μιας γλυκιάς προσμονής, κάποιες στιγμές θύμιζε έντονα κάτι από τους χαρακτήρες, την ατμόσφαιρα και την υφή του αείμνηστου Six Feet Under.
Silicon Valley (2014 - 2019)
Συχνά άγγιζε την τελειότητα αυτή η κωμική - και συγχρόνως ανατριχιαστικά διαφωτιστική - σειρά γύρω από τα σπαρταριστά, αλλεπάλληλα και ιλιγγιώδη σκαμπανεβάσματα μιας ομάδας νεαρών τεχνο-γκουρού στο συνθετικό καθαρτήριο της Silicon Valley που δεν είναι μόνο η τοποθεσία όπου εδρεύουν οι σύγχρονοι τεχνολογικοί κολοσσοί αλλά και μια μετωνυμία για την κουλτούρα διαρκούς καινοτομίας (και ακόρεστης απληστίας και hipster κωλοπαιδισμού) που μπορεί να σε καταπιεί σαν ψηφιακή δίνη και να σε στείλει από τη μια μέρα στην άλλη στο περιθώριο. Κι ας ήσουν μέχρι χθες «τεχνο- ιδιοφυία», κι ας μην έχεις κλείσει ακόμα τα τριάντα. Όλα αυτά με πολύ σαρκασμό και με πολύ γέλιο, εννοείται.
Enlightened (2011 - 2013)
Πόσο κρίμα που το ευρύ φιλοθεάμον κοινό αγνόησε αυτή την τόσο ξεχωριστή, ευαίσθητη, αστεία, συγκινητική και πρωτοποριακή σειρά που εστίαζε με χιούμορ και ενσυναίσθηση στην παράξενη, κωμικοτραγική και συνταρακτική περιφορά της Λόρα Ντερν στο σύγχρονα ναρκοπέδια της επαγγελματικής, της συναισθηματικής και της υπαρξιακής επισφάλειας (πολλά χρόνια πριν από το Fleabag).
Louie (2010 – 2015)
Τελευταία και «στη ζούλα» - λόγω της ύστερης φήμης του δημιουργού και πρωταγωνιστή της – μπαίνει η κωμική σειρά του Louis CK που τόσο πολύ αγαπήθηκε και εκτιμήθηκε για το χιούμορ, την ευαισθησία και το δημιουργικό της σθένος στα χρόνια που παιζόταν και τώρα μοιάζει να έχει οδηγηθεί στη λήθη και στο καθαρτήριο. Κρίμα κι άδικο νομίζω, διότι και εξαιρετική σειρά ήταν και του ίδιου του κωμικού - παρά τα σεξουαλικής φύσεως ατοπήματά του – δεν του αξίζει η ακύρωση και το σβήσιμο από την ιστορία, όπως σαφώς αξίζει σε κάποιον σαν τον Μπιλ Κόσμπι, τον οποίον είναι αδύνατον να παρακολουθήσεις πλέον στα παλιά κωμικά σκέρτσα του χωρίς να αναλογιστείς την εγκληματική του συμπεριφορά στην αληθινή ζωή.
Τιμητικές διακρίσεις: American Vandal (2017 - 2018), The Young Pope (2017), Vice Principals (2016 – 2018), Barry (2018 – ), Fleabag (2016 – 2019), The Detour (2016 – 2019), The Knick (2014-2015), Russian Doll (2019 – ), Better Things (2016 – ), The Good Place (2016 – 2019).
Τραγική απώλεια: Το εξαιρετικό Luck(2012 – 2012) του σπουδαίου σεναριογράφου Ντέιβιντ Μιλτς με φόντο τα πέριξ του ιπποδρόμου, πρωταγωνιστή τον Ντάστιν Χόφμαν σε μια από τις πιο μεστές ερμηνείες του και τον πιο αξιομνημόνευτο ίσως χαρακτήρα ελληνικής καταγωγής στην τηλεοπτική ιστορία, τον Γκας Δημητρίου, όπως τον υποδύθηκε ο αείμνηστος Ντενις Φαρίνα. Δυστυχώς, η σειρά πρόλαβε έναν μόνο κύκλο, αφού διακόπηκε οριστικά για λόγους ασφαλείας μετά από δύο τραγικά δυστυχήματα που συνέβησαν σε άλογα κατά τα γυρίσματα.
σχόλια