Μια νέα και δυναμική γυναίκα από τη Χίο, η Λένια Ζυγλάκη, αποφάσισε να στηρίξει με έναν πρωτοποριακό τρόπο τη χιώτικη μαστίχα, προτείνοντας την υιοθεσία των μαστιχόδεντρων σε όποιον θέλει να γίνει ανάδοχος γονιός αυτού του ελληνικού μοναδικού δέντρου με τις πολλές αναγνωρισμένες θεραπευτικές ιδιότητες.
Η ανταπόκριση; Ήδη πολύ θετική, και όχι μόνο στην Ελλάδα! Αν φανταστεί, δε, κανείς τις συνθήκες μέσα στις οποίες ξεκινά αυτή η αισιόδοξη προσπάθεια στη Χίο των 50.000 κατοίκων (με 332 καταγεγραμμένους πρόσφυγες μόνο την εβδομάδα 24/2-1/3/2020, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία των Ηνωμένων Εθνών, και γύρω στους 7.000 πρόσφυγες αγκυροβολημένους εκεί, με τα πρόσφατα βίαια επεισόδια με τα ΜΑΤ και την εναντίωση των κατοίκων στην προοπτική ενός νέου hot spot για 20.000 πρόσφυγες στο πιο αφιλόξενο βόρειο μέρος του νησιού), η αξία αυτής της πρωτότυπης ιδέας αυτομάτως μεγεθύνεται.
Επίσης, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι το φαγητό δεν είναι κάτι αποκομμένο από τις κοινωνικές εξελίξεις αλλά ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης ζωής και παράγεται, καταναλώνεται και μετατρέπεται ανάλογα με τη μορφολογία κάθε τόπου, την παράδοση και τις ιστορικές συνθήκες ή κάποιες μεμονωμένες ανθρώπινες πράξεις.
Η υιοθεσία των μαστιχόδεντρων της Χίου έχει μάλλον μια πανελλαδική πρωτοτυπία και σίγουρα πρώτη φορά επιχειρείται κάτι τέτοιο στο νησί, δηλαδή η οικονομική υποστήριξη των μαστιχόδεντρων από ένα πρωτότυπο και μοντέρνο crowd funding.
Όμως τα μαστιχόδεντρα (οι αρωματικοί σχίνοι της κατηγορίας Pistacia lentiscus var. chia), όπως και όλες οι φυσικές καλλιέργειες, έχουν τους δικούς τους ρυθμούς και τις δικές τους ανάγκες φροντίδας, που πρέπει να αντιμετωπιστούν ανεξαρτήτως του τι συμβαίνει τριγύρω.
Ο κ. Ηλίας Σμυρνιούδης, γενικός διευθυντής της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου (ΕΜΧ), εξηγεί: «Η ΕΜΧ είναι ένας οικονομικός οργανισμός και πάντοτε οι πολιτικές εξελίξεις έχουν αντίκτυπο και στην οικονομία. Βεβαίως, η ΕΜΧ είναι εξωστρεφής οργανισμός, μια και η εμπορική της δραστηριότητα είναι κυρίως εξαγωγική, καθώς περίπου το 80% της μαστίχας εξάγεται. Αυτό σημαίνει ότι επηρεαζόμαστε περισσότερο από τις διεθνείς συνθήκες και εξελίξεις. Η καλλιέργεια της μαστίχας είναι δύσκολη και απαιτητική διαδικασία. Η αρωγή και συμπαράσταση της πολιτείας είναι πολύτιμη και σημαντική για εμάς».
Τον χειμώνα τα μαστιχόδεντρα πρέπει να κλαδευτούν, στη συνέχεια αρχίζουν οι σκληρότερες εργασίες τους και τον Ιούλιο ξεκινά ο κέντος, το κέντημα, το αριστοτεχνικό χάραγμα στις κόκκινες φλέβες του κορμού του αρωματικού αυτού κέδρου που φυτρώνει μεν στη Μεσόγειο, όπως όλες οι παραλλαγές του (στην Ιταλία, στην Ισπανία και στην Τουρκία, που τελευταία εντείνει την καλλιέργεια της μαστίχας), αλλά μόνο στη Χίο η μαστίχα βγαίνει διάφανη και τόσο αρωματική. Στις υπόλοιπες χώρες είναι λίγο πιο κιτρινωπή, όσες προσπάθειες μεταφύτευσης κι αν έχουν γίνει.
Μέσα στις χαραγμένες φλέβες θα κυλήσει το ιδιαίτερα αρωματικό ρετσίνι, θα φτάσει μέχρι το χώμα που έχει ασπριστεί με ασπρόχωμα που οι καλλιεργητές προμηθεύονται από τον συνεταιρισμό και όταν στεγνώσει, γύρω στον Σεπτέμβριο, θα μαζευτούν προσεκτικά, για να πάρουν τον δρόμο του εμπορίου, λευκά θαμπά δάκρυα μαστίχας, ήδη γνωστά για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες από τον Διοσκουρίδη, που στο «Περί ύλης ιατρικής» αναφέρει ότι κάνει καλό στο στομάχι, δυναμώνει τα ούλα και χαρίζει λάμψη στο πρόσωπο, σαν κρέμα.
Η χιώτικη μαστίχα θεωρούνταν σπουδαίο φάρμακο και καλλυντικό στην υψηλή κοινωνία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και ήταν ακριβή πομάδα στο Βυζάντιο, αλλά απέκτησε μεγαλύτερη φήμη και αξία την εποχή που η Χίος βρισκόταν στα χέρια των δαιμόνιων Ενετών εμπόρων που, μαζί με τους Τούρκους κατακτητές που ήρθαν αμέσως μετά, είχαν την αποκλειστική εμπορική διαχείριση του προϊόντος.
«Η επιπλέον οικονομική υποστήριξη και η προσπάθεια προβολής της μαστίχας παγκοσμίως μέσα από τις υιοθεσίες», όπως εξηγεί η Λένια Ζυγλάκη, «θα βοηθήσουν την επίπονη εργασία της συνεχούς φροντίδας του 1.200.000 μαστιχόδεντρων της Χίου στα 24 Μαστιχοχώρια της Χίου. Οι φωτιές του 2012 και του 2016 και οι συνεχείς βροχές των τελευταίων χρόνων ταλαιπώρησαν τα δέντρα, αποθάρρυναν κάποιους παραγωγούς και, φυσικά, η παραγωγή μειώθηκε.
»Ελπίζουμε ότι τώρα, με την υιοθεσία των δέντρων και την οικονομική βοήθεια που αυτό συνεπάγεται, θα μπορέσουμε εμείς οι Χιώτες να φροντίσουμε τα υπόλοιπα μαστιχόδεντρα του νησιού κι έτσι να καλύψουμε τη διεθνώς αυξανόμενη ζήτηση της μαστίχας. Στόχος μας είναι να υποστηρίξουμε τη συνέχιση της παραδοσιακής καλλιέργειας και στα 24 Μαστιχοχώρια.
»Να τονίσω ότι τα κτήματα είναι όλα ιδιωτικής ιδιοκτησίας, οι 1.450 ενεργοί μαστιχοπαραγωγοί παράγουν τη μαστίχα αλλά από κει και πέρα η ΕΜΧ, που αριθμεί 4.000 μέλη, παραλαμβάνει τη συνολική σοδειά, κάνει την επεξεργασία, τον διαχωρισμό και τη συσκευασία και μετά τα Mastiha Shops αναλαμβάνουν την αποκλειστική πώληση των προϊόντων μαστίχας». (Όλα τα στοιχεία είναι από την ΕΜΧ.)
Η υιοθεσία των μαστιχόδεντρων της Χίου έχει μάλλον μια πανελλαδική πρωτοτυπία και σίγουρα πρώτη φορά επιχειρείται κάτι τέτοιο στο νησί, δηλαδή η οικονομική υποστήριξη των μαστιχόδεντρων από ένα πρωτότυπο και μοντέρνο crowd funding, πέραν της οικονομικής επιδότησης που προσφέρει το κράτος ‒ σημειωτέον όχι σε όλους τους παραγωγούς μαστίχας, ανεξαρτήτως παραγωγής, αλλά ανάλογα με τα κιλά της μαστίχας που φέρνει καθένας στον Αναγκαστικό Συνεταιρισμό Μαστιχοπαραγωγών Χίου.
Ο συγκεκριμένος συνεταιρισμός, όπως μας λέει ο διευθυντής του κ. Ηλίας Σμυρνιούδης, καλωσορίζει την πρωτοβουλία της Λένιας Ζυγλάκη, «όπως και κάθε προσπάθεια που αναγνωρίζει και σέβεται τον θεσμικό ρόλο της ΕΜΧ και το προϊόν και υποστηρίζεται από εμάς στον βαθμό που συμβάλλει στην προβολή και προώθηση του προϊόντος».
Τα μαστιχόδεντρα της Χίου δεν είναι τα μόνα που θα δοθούν για υιοθεσία, μου λέει η Λένια Ζυγλάκη, που, μετά από μια αλλαγή στην επαγγελματική της καριέρα ως σχεδιάστριας αρχιτεκτονικού σχεδίου και 3D απεικόνισης, μαζί με τον συνεργάτη της Γιώργο Κωνσταντέλια, Α' Μηχανικό του Eμπορικού Nαυτικού, αποφάσισαν να ασχοληθούν με τη μαστιχοκαλλιέργεια και την ελαιοκαλλιέργεια, ξεκινώντας από τα οικογενειακά τους κτήματα και στη συνέχεια νοικιάζοντας εγκαταλελειμμένα κτήματα από τους χωριανούς.
«Στη Χίο έχουμε την ευλογία να υπάρχουν δύο μοναδικά δέντρα, το μαστιχόδεντρο και το ελαιόδεντρο που παράγει τη θρούμπα Χίου. Και τα δύο, η μαστίχα και οι ελιές θρούμπες Χίου, έχουν καταχωριστεί ως προϊόντα ΠΟΠ, μια ένδειξη ιδιοτυπίας των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων που θέσπισε η Ευρωπαϊκή Ένωση το 1992 για τρόφιμα των οποίων η ποιότητα ή τα χαρακτηριστικά οφείλονται κυρίως ή αποκλειστικά στο ιδιαίτερο γεωγραφικό περιβάλλον που περιλαμβάνει τους εγγενείς φυσικούς και ανθρώπινους παράγοντες.
»Βλέποντας πόσο κοπιαστική είναι η διαδικασία παραγωγής τους αλλά και πόσο σημαντικά είναι στον παγκόσμιο χάρτη τροφίμων, σκεφτήκαμε αυτόν τον τρόπο για να φέρουμε τον κόσμο κοντά στα δύο εξαιρετικά προϊόντα. Ελπίζουμε ότι οι άνθρωποι, κρατώντας στα χέρια τους τη φυσική μαστίχα Χίου, θα θελήσουν να γνωρίσουν τον τόπο μας, να επισκεφτούν το Μουσείο Μαστίχας που εξηγεί με σαφή τρόπο τη μαστιχοκαλλιέργεια και να δουν από κοντά πώς παράγονται τα προϊόντα, αφού θα είναι πια ανάδοχοι γονείς μιας καλλιέργειας που έχει χαρακτηριστεί μέρος της παγκόσμιας ανθρώπινης άυλης κληρονομιάς από την Unesco, γεγονός που θα τους κάνει να αισθανθούν ενεργά μέλη μιας πολύ σημαντικής προσπάθειας».
Την τελευταία φορά που ασχοληθήκαμε ειδησεογραφικά με τη μαστίχα, τα μαστιχόδεντρα και τους μαστιχοπαραγωγούς ήταν στις πυρκαγιές του 2012 και του 2016 και λίγο-πολύ όλοι γνωρίζουμε τα οφέλη της μαστίχας, από την τόνωση των ούλων και τη φυσική λεύκανση των δοντιών μέχρι τις επουλωτικές, καρδιοτονωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές της. Το διεθνές ενδιαφέρον επιβεβαιώνει αυτές τις θεραπευτικές ιδιότητες, όπως και οι πολλές παγκόσμιες έρευνες, εξηγεί ο κ. Σμυρνιούδης.
«Η ΕΜΧ από το 2004, στο πλαίσιο αναδιοργάνωσής της, αποφάσισε τη χρηματοδότηση ερευνών για την ανάδειξη των ευεργετικών ιδιοτήτων της μαστίχας. Από το 2004 έως σήμερα η ΕΜΧ έχει χρηματοδοτήσει και συμμετάσχει σε περισσότερες από 35 ερευνητικές μελέτες σε συνεργασία με περισσότερα από 25 πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα της Ελλάδας και του εξωτερικού. Αποτέλεσμα των μελετών είναι η δημοσίευση περισσοτέρων από 100 μελέτες σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά και, φυσικά, η ανάδειξη των ευεργετικών ιδιοτήτων της μαστίχας στον ανθρώπινο οργανισμό.
»Σήμερα, η ΕΜΧ υλοποιεί 5 ερευνητικά προγράμματα σε συνεργασία με πανεπιστημιακά ιδρύματα (Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Φαρμακευτική Αθηνών, Queen Mary University of London, ΑΠΘ κ.λπ.) αλλά και με νοσοκομειακά ιδρύματα και ιδιωτικές εταιρείες (Σκυλίτσειο Νοσοκομείο Χίου, Sanofi-Aventis,CNR, Fisabio κ.λπ.) για την επίδραση της μαστίχας σε φλεγμονώδεις παθήσεις καθώς και την επίδραση του μαστιχέλαιου σε καρδιο-μεταβολικούς δείκτες».
Όποιος έχει επισκεφτεί τη Χίο ή έχει δει τις ταινίες του Δήμου Αβδελιώδη («Το δέντρο που πληγώναμε», «Η εαρινή σύναξις των αγροφυλάκων») ξέρει ότι η Χίος είναι ένα εύφορο νησί με πολλά ιδιαίτερα προϊόντα και κηπευτικά πέραν της μαστίχας, όπως το μανταρίνι, που καλλιεργείται στην Κοιλάδα του Κάμπου και έγινε αιτία να ονομαστεί το νησί «Μυροβόλος Χίος» λόγω των ιδιαίτερων αρωμάτων του.
Ειρήσθω εν παρόδω, η Λένια Ζυγλάκη είναι πρώτη ξαδέρφη του προαναφερθέντος σκηνοθέτη που έχει περιγράψει το νησί και τους ανθρώπους του, τις πολλές καλλιέργειες στις εξοχές και τα όμορφα ενετικά χωριά του με ευαισθησία αλλά και χιούμορ.
Αν αναρωτιέστε, όταν παρακολουθείτε τις ειδήσεις για τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, πώς μπορείτε να βοηθήσετε τη Χίο και τους κατοίκους της να αντεπεξέλθουν στη δύσκολη αυτή κατάσταση, ίσως η υιοθεσία ενός μαστιχόδεντρου να είναι η πιο ειρηνική συνεισφορά στον τόπο ‒ και η πιο πολύτιμη.
Για να υιοθετήσετε ένα μαστιχόδεντρο μπορείτε να μεταβείτε στην ιστοσελίδα τους https://www.adoptchiostrees.gr και να ακολουθήσετε τις οδηγίες. Η Λένια Ζυγλάκη θα σας στείλει ένα κλωναράκι μαστίχας, ένα κουτάκι με προϊόντα μαστίχας και το πιστοποιητικό υιοθεσίας του δέντρου σας και θα σκαλίσει μια καλαίσθητη ταμπέλα με το όνομα που εσείς επιθυμείτε στο μαστιχόδεντρό σας, όπως έχει κάνει για αρκετούς ακόμα ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, που αντιλαμβάνονται όχι μόνο τη μοναδικότητα του χιώτικου μαστιχόδεντρου αλλά και το ότι η διατήρησή του είναι υπόθεση όλων μας. Ιδανικά, κάποτε θα βρείτε τον χρόνο να πάτε και να το καμαρώσετε και από κοντά.
