Κι όμως, όλα έμοιαζαν φωτεινά το 2007, όταν ο συνδυασμός του Νικήτα Κακλαμάνη ανακοίνωνε την υλοποίηση του προγράμματός του για τα απορρίμματα και την ανακύκλωση. Ο αρμόδιος για την καθαριότητα αντιδήμαρχος κ. Γιώργος Δημόπουλος τόνιζε ότι κύρια προτεραιότητα του δημάρχου ήταν να διατηρηθεί η Αθήνα καθαρή με το σχεδιασμό ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης. «Το μεγάλο στοίχημα της νέας δημοτικής Αρχής είναι να κάνουμε την Αθήνα μια πόλη φιλικότερη προς το περιβάλλον» δήλωνε ο κύριος Δημόπουλος. Ποιο ήταν το «ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης»; Να ευαισθητοποιηθούν οι πολίτες για να ανακυκλώνουν, να μάθουν να διαχωρίζουν τα ανακυκλώσιμα απορρίμματα στο σπίτι τους. Τοποθετήθηκαν κάδοι ανακύκλωσης, κώδωνες, κάδοι τριών ρευμάτων, δημιουργήθηκαν ολοκληρωμένα κέντρα ανταποδοτικής ανακύκλωσης. Στα σχέδια της δημοτικής Αρχής ήταν η τοποθέτηση και άλλων συστηματων συλλογής ανακυκλώσιμου υλικού, όπως και η συνεργασία με σχολεία, οργανισμούς και επιχειρήσεις ώστε να συλλέγονται μεγάλες ποσότητες ανακυκλώσιμου υλικού. Τι συμβαίνει όμως δύο χρόνια μετά;
Κούφια ανακύκλωση
Στον τομέα της ανακύκλωσης, ο δήμος ξεκίνησε με θόρυβο, συναυλίες και υποσχέσεις το πιλοτικό του πρόγραμα, όμως κάτι δεν πήγε καλά. Τα στοιχεία λένε ότι το 30% των περιεχομένων στους μπλε κάδους δεν είναι ανακυκλούμενο υλικό και υπάρχουν καταγγελίες πολιτών ότι πολλές φορές οι κάδοι της ανακύκλωσης αδειάζουν σε κοινά απορριμματοφόρα. Ο στόχος του κυρίου Κακλαμάνη ως το 2016 το 60% των απορριμμάτων να είναι ανακυκλούμενα μοιάζει όνειρο απατηλό. «Συλλέγονται 2.000 τόνοι ανακυκλώσιμου υλικού το μήνα, όταν έχουμε 1.500 τόνους σκουπίδια την ημέρα στο Δήμο Αθηναίων» λέει ο Χάρης Κωνσταντάτος, μέλος της συντονιστικής γραμματείας της Ανοιχτής Πόλης. «Χρειάζονταν 6.000 κάδοι και τοποθετήθηκαν 2.000, κι αυτοί μπήκαν ατάκτως, χωρίς χωροθέτηση. Και τους μετακινούν συνέχεια, επειδή ενοχλούν, ή για να φαίνονται περισσότεροι και να φτουρήσουν. Ολα αυτά απαξιώνουν την ανακύκλωση».
Αυτή είναι μια άποψη με την οποία δεν συμφωνεί ο Βασίλης Πολυμερόπουλος, αντιπρόεδρος της ΠΟΕ-ΟΤΑ και πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων στο Δήμο Αθηναίων. «Το πρόγραμμα δεν έχει απαξιωθεί» λέει. «Απλώς είναι πιλοτικό και γι' αυτό δεν υπάρχουν κάδοι ούτε και χωροθέτηση σε όλες τις περιοχές της Αθήνας. Όταν γίνει χωροθέτηση, θα τοποθετηθούν κάδοι». Ο ίδιος βέβαια δεν ρίχνει το βάρος μόνο στη δημοτική Αρχή για τα περιχνά αποτελέσματα της ανακύκλωσης. «Υπάρχει η ευθύνη των δήμων, αλλά υπάρχει και η ευθύνη των πολιτών. Κάποιοι ρίχνουν μη ανακυκλώσιμα υλικά στους μπλε κάδους επειδή βαριούνται ή αδιαφορούν. Το "δεν ξέραμε" είναι καραμέλα».
«Μα η ανακύκλωση δεν είναι αυτά τα τεράστια μηχανήματα που έχει βάλει ο δήμος, τα αναποδοτικά. Αυτήν τη στιγμή δεν υπάρχει ανακύκλωση στην Αθήνα. Όλα τα απορρίμματα πηγαίνουν στη χωματερή και στη μηχανική ανακύκλωση που δεν έχει καμία σχέση με την πραγματική ανακύκλωση» τονίζει ο Χάρης Κωνσταντάτος. «Αυτοί που ξέρουν τα θέματα, όπως η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, λένε ότι τα μηχανήματα αυτά είναι μόνο για εκπαιδευτικούς λόγους. Για να μάθει το παιδάκι να βάζει χωριστά το πλαστικό και χωριστά το χαρτί. Ωραία είναι αυτά, αλλά δεν είναι ανακύκλωση. Ανακύκλωση σημαίνει ένας κάδος για συμβατικά, ένας κάδος για ανακυκλούμενα, 20 μέτρα από το σπίτι. Αυτό θα πετύχει τους στόχους της ανακύκλωσης».
To Ελ Ντοράντο των σκουπιδιών
Το πρόγραμμα για την εκπαίδευση των παιδιών, στο οποίο αναφέρθηκε ο κύριος Κωνσταντάτος, είναι ένα νέο πρόγραμμα ανταποδοτικής ανακύκλωσης, στο οποίο συμμετέχει από τις αρχές του 2009 ο Δ.Α. μαζί με άλλους δήμους και ιδιωτικές εταιρείες. Το σύστημα αυτό τιτλοφορείται «ανταποδοτικό» και εισάγει την ευρεία χρήση μηχανημάτων υψηλής τεχνολογίας (ολοκληρωμένων κέντρων ανακύκλωσης), όπως ονομάζονται οι γνωστές μεγάλες κατασκευές στις πλατείες. Εκεί παραλαμβάνονται τα υλικά και δίνεται ένα αντίτιμο στο χρήστη ως «λιχουδιά» για την καλή του πράξη. Το σύστημα εμφανίζεται οικονομικά βιώσιμο, ενώ ο δήμος το επιχορηγεί έμμεσα, παρέχοντας δωρεάν διαφήμιση και χώρους τοποθέτησης των μηχανημάτων. Είναι η αρχή για την είσοδο των ιδιωτών στον τομέα της καθαριότητας;
«Ήδη, το σύστημα της "ανταποδοτικής" ανακύκλωσης συνιστά μια μερική ιδιωτικοποίηση του τομέα της διαχείρισης απορριμμάτων» λέει ο Χάρης Κωνσταντάτος. «Ιδιαίτερα, όμως, αν προχωρήσουν τα σχέδια για την εισαγωγή τεχνολογιών καύσης για τη διαχείριση των απορριμμάτων της Αττικής, θα σημάνει η πλήρης ιδιωτικοποίηση του τομέα, με πολλές μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες να έχουν ήδη εκδηλώσει ενδιαφέρον».
Σύμφωνα με τον κ. Κωνσταντάτο, αυτό που θέλει η δημοτική Αρχή είναι «να καταρρεύσει το σύστημα αποκομιδής και διαχείρισης για να πάμε σε συστήματα καύσης και ενεργειακής αξιοποίησης. Να έρθουν δηλαδή οι μεγαλοεπιχειρηματίες -που ήδη έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον- ως «από μηχανής θεοί» για να σώσουν την κατάσταση. Και αυτό σημαίνει μια πολύ μεγάλη αύξηση των δημοτικών τελών».
«Εγώ δεν έχω δει κάποια τέτοια προεργασία για την παράδοση του τομέα των απορριμμάτων σε ιδιώτες» λέει ο Βασίλης Πολυμερόπουλος. «Σύμφωνα με τις δηλώσεις του δημάρχου, δεν υπάρχει καμία περίπτωση να δοθεί σε εταιρείες η αποκομιδή των απορριμμάτων και τα σενάρια δεν έχουν βάση. Εκεί που θα έχουμε όμως το μεγάλο πρόβλημα, που θα προκύψει με τις ιδιωτικοποιήσεις, θα είναι με την ανακύκλωση, που εύκολα δίνεται σε νομικά ή φυσικά πρόσωπα».
Οι γειτονιές των σκουπιδιών
Η Αθήνα είναι μια βρόμικη πόλη. Το επιβεβαιώνουν οι έρευνες που ανεβάζουν την πρωτεύουσα στην τρίτη θέση της βρομιάς πανευρωπαϊκά, το ζει καθημερινά και ο πολίτης που προσπαθεί να κινηθεί στους γεμάτους με σκουπίδια δρόμους. Για τον κ. Δημόπουλο, αντιδήμαρχο Καθαριότητας του Δήμου Αθηναίων, φταίνε οι πορείες, οι βανδαλισμοί και οι μετανάστες. «Δεν υπάρχει άλλη πόλη που να γίνονται τόσο συχνά πορείες και βανδαλισμοί και να ταλαιπωρείται το κέντρο καθημερινά. Ορισμένες μάλιστα περιοχές, οι οποίες κατοικούνται κατά κύριο λόγο από μετανάστες, είναι ακόμα πιο δύσκολο να διατηρηθούν καθαρές» δήλωνε σε παλιότερη συνέντευξή του ο κ. Δημόπουλος, ο οποίος δεν απάντησε στις ερωτήσεις που του έστειλε η LifO για το θέμα των απορριμμάτων. «Στην Αθήνα συμβαίνουν πολλά πράγματα σε μικρό χώρο και αυτό δυσχεραίνει τη διαχείριση των σκουπιδιών» δήλωνε ο αντιδήμαρχος. «Για παράδειγμα, σε απόσταση δύο μόλις χιλιομέτρων υπάρχουν 20 νοσοκομεία. Επιπλέον, σε κάθε γειτονιά υπάρχουν τόσο μαγαζιά υγειονομικού ενδιαφέροντος όσο και εμπορικά καταστήματα και σπίτια. Αυτό πολλαπλασιάζει τον όγκο των απορριμμάτων».
Για τον κ. Βασίλη Πολυμερόπουλο, το έντονο πρόβλημα συσσώρευσης των απορριμμάτων που αντιμετωπίζει η Αθήνα είναι αποτέλεσμα της αύξησης του όγκου τους. «Έχει αυξηθεί ο όγκος και λόγω των μεταναστών. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι στις υποβαθμισμένες γειτονιές, όπου είναι στενοί οι δρόμοι, αλλά πολλοί δημότες, κυρίως μετανάστες, έχουν μια αντίληψη που δεν βοηθά στον καθαρισμό της πόλης. Πετάνε τα σκουπίδια σε οποιοδήποτε μέρος εκτός των κάδων και βγάζουν έξω βαριά αντικείμενα, χωρίς να έχουν ειδοποιήσει τις υπηρεσίες του δήμου».
«Όλες οι μεγαλουπόλεις του κόσμου έχουν στο κέντρο τους μετανάστες, μπαρ, νοσοκομεία και γενικότερα υπερθετικού χαρακτήρα χρήσεις. Γι' αυτό ψηφίστηκε ο κύριος Κακλαμάνης, για να εφαρμόσει λύσεις» λέει ο Χάρης Κωνσταντάτος, που επισημαίνει ότι ο δήμος δεν έχει εκδώσει ούτε ένα πολύγλωσσο φυλάδιο σε συνεργασία με τις κοινότητες, για να εξηγήσει στους μετανάστες τι πρέπει να κάνουν με τα σκουπίδια και την ανακύκλωση. «Αυτοί οι άνθρωποι ανήκουν σε κοινότητες, δεν είναι "χύμα στο κύμα"». Πρέπει να επιχορηγήσει ο δήμος τις κοινότητες για να δείξουν στους μετανάστες τι να κάνουν. Αντ' αυτού φεύγουν τα χρήματα σε διάφορα αμφισβητούμενα προγράμματα της πλάκας».
Όσο για τις υπόλοιπες «αιτίες του κακού» που επικαλείται ο κ. Δημόπουλος, το στέλεχος της Ανοιχτής Πόλης λέει ότι τα σκουπίδια των νοσοκομείων τα διαχειρίζονται τα ίδια τα νοσοκομεία, ενώ τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος θα ήταν πολύ απλό «να εξυπηρετηθούν με ειδικούς κάδους-καμπάνες που θα δέχονται μόνο γυαλί και θα πηγαίνουν κατευθείαν για ανάκτηση του γυαλιού».
Η αναζήτηση του χαμένου κάδου
Βεβαίως, το ζήτημα, προς το παρόν από ό,τι φαίνεται, δεν είναι να τοποθετηθούν νέοι κάδοι αλλά να διευκρινιστεί η τύχη των παλιών, καθώς όλο και περισσότεροι πολίτες τώρα τελευτάια περνούν τις πύλες του ανεξήγητου, αναζητώντας τον κάδο που εξαφανίστηκε. «Μόλις χθες διαπίστωσα ότι έχουν εξαφανιστεί οι μικροί αλουμινένιοι κάδοι ανακύκλωσης (χαρτιού, αλουμινίου, πλαστικού) που υπήρχαν σε μικρές αποστάσεις σε κεντρικές οδούς της Αθήνας. Συγκεκριμένα, τη διαπίστωση την έκανα για τη λεωφόρο Αλεξάνδρας. Γνωρίζει κάποιος κάτι γι' αυτό το θέμα;» διαπιστώνει και απορεί δημότης της Αθήνας σε μήνυμά του στο Διαδίκτυο. Για τον κ. Χάρη Κωνσταντάτο, ο δήμος φαίνεται ότι «επιλέγει την "εύκολη" λύση της πλήρους εξωτερικής ανάθεσης μέρους του τομέα της ανακύκλωσης σε μια τρίτη εταιρεία που αναλαμβάνει όλα τα υπόλοιπα». Θα αποσυρθούν οι (μπλε) κάδοι κι ο εξοπλισμός ή θα περιοριστούν τα προγράμματα σε διάφορες περιοχές; «Μάλλον ισχύει ότι η συστηματική απαξίωση αυτού του πιλοτικού προγράμματος ανακύκλωσης, που ποτέ δεν επεκτάθηκε και λειτούργησε χωρίς ενημέρωση των πολιτών, ανοίγει το δρόμο για την επίσημη εγκατάλειψή του από τη δημοτική Αρχή...».
Ο κ. Βασίλης Πολυμερόπουλος, πάντως, δηλώνει άγνοια γι' αυτές τις περίεργες εξαφανίσεις. «Δεν έχω ακούσει κάτι για απόσυρση κάδων ανακύκλωσης από τους δρόμους. Κάδοι αποσύρονται για να επιδιορθωθούν ή να αντικατασταθούν, αλλά η αντικατάστασή τους γίνεται την ίδια ημέρα ή το αργότερο σε δύο ημέρες».
Κανείς δεν μπορεί να δώσει μια σίγουρη απάντηση για τη λύση του μυστηρίου. Εκτός αν η έλλειψη κάδων ανακύκλωσης οφείλεται στη συνεχή μετακίνησή τους σε διάφορες περιοχές, οπότε η Αθήνα μπορεί να μη διαθέτει όσους κάδους χρειάζεται, διαθέτει όμως τους πιο πολυταξιδεμένους.
σχόλια