Η φετινή αντιρατσιστική επέτειος έρχεται να υπενθυμίσει ότι, όσο κι αν η πανδημία μονοπωλεί πια σχεδόν την επικαιρότητα, δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να εφησυχάσουμε ως κοινωνία των πολιτών αφήνοντας ελεύθερο έδαφος στον ρατσισμό, τους αποκλεισμούς και τις διακρίσεις. Φαινόμενα που δυστυχώς ευδοκιμούν σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στις οποίες αφενός ευνοείται η δαιμονοποίηση του άλλου, του διαφορετικού, αφετέρου οι λογής εξουσίες ρέπουν περισσότερο στην αυθαιρεσία, την καταστολή και τον αυταρχισμό.
Με δεδομένο ότι ο καθιερωμένος, τα τελευταία χρόνια, περίπατος κατά των διακρίσεων που διοργανώνει κάθε τέτοια μέρα στο κέντρο της Αθήνας το Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών (ΕΦΜ) λαμβάνει φέτος λόγω συνθηκών τη μορφή διαδικτυακής καμπάνιας, ζητήσαμε από επτά εκπροσώπους οργανώσεων και συλλογικοτήτων που συμμετέχουν στην πρωτοβουλία αυτή να μας πουν μερικά πράγματα τόσο για τον φετινό εορτασμό, στο πλαίσιο του οποίου το ΕΦΜ απονέμει το βραβείο Αντιρατσισμός-Τζανέτος Αντύπας στην Ένωση Φωτορεπόρτερ Ελλάδας για την προσφορά της, όσο και για τις πολλαπλές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο ακτιβισμός σε ένα διαπλανητικό καθεστώς έκτακτης ανάγκης που θέτει σε κίνδυνο βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες.
Φέτος ειδικά πρέπει να δούμε αυτούς που γονατίζουν οι διακρίσεις και ο αποκλεισμός σε καιρό πανδημίας: τους άστεγους, τους πρόσφυγες και μετανάστες στους καταυλισμούς, τους φτωχούς. Να δούμε τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας που πληθαίνουν επειδή «Μένουμε σπίτι». Να δούμε τους ανθρώπους με αναπηρία που αποκλείονται ακόμα περισσότερο από βασικά αγαθά και υπηρεσίες. Να δούμε τους ψυχικά πάσχοντες που βιώνουν τη μεγαλύτερη απουσία δομών στήριξης λόγω πανδημίας.
Άχμετ Μοαβία, πρόεδρος του Ελληνικού Φόρουμ Μεταναστών (ΕΦΜ)
Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα κατά του Ρατσισμού μάς βρίσκει σε μια περίοδο στην οποία η ανθρωπότητα βιώνει μια τεράστια απειλή. Οι περισσότερες ευάλωτες σε διακρίσεις ομάδες θα περάσουν πιο άσχημα από ποτέ: οι άστεγοι, οι τοξικοεξαρτημένοι, οι ηλικιωμένοι και περισσότερο απ' όλους, οι φτωχοί. Οι πρόσφυγες στα νησιά θα βρεθούν σε ακόμα δυσχερέστερη κατάσταση. Ζουν ήδη υπό απάνθρωπες συνθήκες, και τώρα απειλούνται και από την πανδημία. Οι νέες πολιτικές που η κυβέρνηση επιδιώκει να εφαρμόσει, δεν δείχνουν ότι η κατάσταση θα βελτιωθεί. Ο εξτρεμισμός και η βία έχουν αυξηθεί σε πολλές περιοχές της χώρας και η ρητορική μίσους διαδίδεται με τη συνδρομή των κυρίαρχων ΜΜΕ και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Η στοχοποίηση των ακτιβιστών, των εργαζομένων σε ΜΚΟ και των φωτορεπόρτερ έχει γίνει σχεδόν καθημερινότητα.
Δύο βήματα είναι απαραίτητα αυτές τις δύσκολες στιγμές: Πρώτον, να θέσει η Πολιτεία ένα σαφές μέτρο προστασίας για όλες τις ευάλωτες ομάδες, όπως είναι η ένταξή τους σε επείγοντα ευρωπαϊκά προγράμματα βοήθειας. Δεύτερον, η συνεργασία και η αλληλεγγύη με τους ευάλωτους πληθυσμούς να αποτελέσουν ουσιαστικά εργαλεία στη μάχη κατά της επιδημίας. Από την άλλη, ως κοινωνία οφείλει να κάνει καθένας μας ό,τι μπορεί στην κατεύθυνση αυτή. Αφού πρέπει να κάτσουμε σπίτι για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κορωνοϊού, ας συμμετέχουμε φέτος όλοι, έστω ηλεκτρονικά, στην εκστρατεία κατά των διακρίσεων. Διότι ακόμα και κάτω από ένα καθεστώς έκτακτης ανάγκης, η αλληλεγγύη, η ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα παραμένουν αξίες αδιαπραγμάτευτες.
Για το 2020 απονέμουμε το βραβείο Αντιρατσισμός-Τζανέτος Αντύπας στην Ένωση Φωτορεπόρτερ Ελλάδας διότι, ύστερα από μια ιδιαίτερα δύσκολη χρονιά για το λειτούργημά τους, ακόμα και μετά από βίαιες επιθέσεις που δέχθηκαν στα νησιά και όχι μόνο, παραμένουν πιστοί στο έργο τους και μεταφέρουν την πραγματική εικόνα, χωρίς να υπολογίζουν απειλές και κινδύνους.
Λευτέρης Παπαγιαννάκης, γενικός γραμματέας της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ)
Η κοινωνία μας δεν έχει συνηθίσει ακόμα στην έννοια της διαφορετικότητας. Άλλωστε η συγκρότηση αυτού που ονομάζεται ελληνικό έθνος βασίστηκε εν πολλοίς στην καθαρότητα της φυλής και στα ενιαία χαρακτηριστικά. Κάτι που αντιβαίνει στην κοινωνική πραγματικότητα, αφού εδώ και πολλά χρόνια υπάρχουν πολλοί «άλλοι».
Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, το 22% των κατοίκων της Αθήνας έχουν μεταναστευτική καταγωγή, αλλά αυτό δεν είναι «ορατό» στην καθημερινότητα (στο Βερολίνο, το αντίστοιχο ποσοστό είναι περί το 50%). Προφανώς αυτό αλλάζει λόγω και της προσφυγικής πραγματικότητας που βιώνουμε.
Στον φετινό εορτασμό και με την λογική της προάσπισης των ανθρώπινων δικαιωμάτων, της συμπερίληψης και της κοινωνικής συνοχής οφείλουμε να επικεντρωθούμε στην διαφορετικότητα και τον πλούτο της. Η νέα κυβέρνηση δεν έχει δείξει την απαραίτητη ευαισθησία σε τέτοια ζητήματα, δεν υπάρχει π.χ. αναφορά στην ένταξη μεταναστών και προσφύγων στον δημόσιο λόγο, ενώ έχει γίνει και η ατυχής σύνδεση μεταξύ αυτών και του κορωνοϊού, πράγμα το οποίο συμβάλλει στην δημιουργία ενός τοξικού περιβάλλοντος για τους «άλλους».
Δυστυχώς ο φόβος και η επίκληση στην έκτακτη ανάγκη δικαιολογεί στα μάτια της κοινής γνώμης παρεκκλίσεις από τη νομιμότητα. Η αναφορά σε δικαιώματα και ελευθερίες μοιάζει πολυτέλεια, ενώ είναι η απόλυτα απαραίτητη βάση. Οι διαδικτυακές καμπάνιες και δράσεις προφανώς δεν αρκούν, καθώς πολλοί άνθρωποι αισθάνονται μακριά από αυτές τις διαδικασίες. Θα πρέπει όσο διαρκεί η κατάσταση αυτή να σκεφτούμε νέους τρόπους διεκδίκησης αλλά και νέους χώρους συζήτησης οι οποίοι θα αφορούν περισσότερο κόσμο.
Κωστής Παπαϊωάννου, ΕΕΔΑ, Παρατηρητήριο στη Δίκη της Χρυσής Αυγής
Στην Ελλάδα έχουμε ένδοξη παράδοση εθνοκεντρισμού. Κυριαρχεί ο μύθος της ομοιογένειας, η λατρεία του «εθνικού ενός» που απειλείται από οτιδήποτε αποκλίνει. Έχουμε διάχυτη τοξική αρρενωπότητα, σεξισμό, πατριαρχία, εθνοφυλετισμό και νταηλίκι. Έχουμε Γιακουμάκη, Ζακ Κωστόπουλο, Ελένη Τοπαλούδη και Σαχζάτ Λουκμάν. Ενδημούν ο ρατσισμός και οι διακρίσεις.
Φέτος ειδικά πρέπει να δούμε αυτούς που γονατίζουν οι διακρίσεις και ο αποκλεισμός σε καιρό πανδημίας: τους άστεγους, τους πρόσφυγες και μετανάστες στους καταυλισμούς, τους φτωχούς. Να δούμε τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας που πληθαίνουν επειδή «Μένουμε σπίτι». Να δούμε τους ανθρώπους με αναπηρία που αποκλείονται ακόμα περισσότερο από βασικά αγαθά και υπηρεσίες. Να δούμε τους ψυχικά πάσχοντες που βιώνουν τη μεγαλύτερη απουσία δομών στήριξης λόγω πανδημίας. Αληθεύει ότι οι κοινωνίες χρειάζονται ασφάλεια. Όταν όμως το δόγμα της ασφάλειας απολυτοποιείται, τότε όσοι υφίστανται διακρίσεις και ρατσισμό έχουν κάθε λόγο να φοβούνται περισσότερο.
Η σημερινή συνθήκη εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους όχι μόνο για τη δημόσια υγεία αλλά και για τις δημοκρατικές ελευθερίες. Η παράταση της έκτακτης ανάγκης σε πλανητικό επίπεδο και η απόσπαση κοινωνικών συναινέσεων για συρρίκνωση ελευθεριών είναι δυστοπικές, εφιαλτικές καταστάσεις. Τι λένε όλοι; «Κλείστε μας μέσα, περιορίστε την κυκλοφορία, απαγορεύστε τις συναθροίσεις, κόψτε τις μετακινήσεις».
Παράλληλα λοιπόν με τους εύλογους περιορισμούς χρειάζεται ένα ισχυρό αντίβαρο: να αναπτυχθεί ένα δίκτυο αλληλεγγύης για όσους πλήττονται περισσότερο, στη γειτονιά, στην κοινότητα. Και να είμαστε σε διαρκή εγρήγορση. Είναι περίοδος που θα κοπούν πολλά κοινωνικά δικαιώματα, το δικαίωμα στην εργασία θα πληγεί βάναυσα. Είναι και περίοδος εύκολης στοχοποίησης, πολλοί αναζητούν εσωτερικούς εχθρούς. Το είδαμε με όσους απέκλιναν από την «εθνική γραμμή» στα γεγονότα του Έβρου, με τη δαιμονοποίηση της αλληλεγγύης σε πρόσφυγες/μετανάστες. Θα χρειαστούμε καλή πληροφόρηση, ψυχραιμία, συλλογικότητα και αλληλεγγύη.
Το θέαμα των ημερών με τους ανθρώπους που κυκλοφορούν με χειρουργικές μάσκες και τους άλλους που τους κοιτάνε καχύποπτα μήπως νοσούν είναι μια πολύ καλή μεταφορά για το πώς είναι να έχεις κάποιο «στίγμα», μόνο που τον ρατσισμό δεν τον βιώνεις μόνο μερικές βδομάδες ή μήνες αλλά μια ολόκληρη ζωή.
Ελένη Τάκου, αναπληρώτρια Διευθύντρια HumanRights360
Η συγκυρία μάς βρίσκει με μία «ολική επαναφορά» γενικευμένου ρατσισμού απέναντι σε μετανάστες και πρόσφυγες. Για μία ακόμα φορά, η αδιέξοδη μεταναστευτική πολιτική γεννά πολώσεις και διακρίσεις. Σήμερα χρειάζεται περισσότερο από ποτέ ένα κοινωνικό αφήγημα συμπεριληπτικό, που να μας χωρά όλες και όλους.
Όπως πολύ ορθά λέγεται τις τελευταίες μέρες: Physical distancing, YES! - Social distancing, NO!. Εκτός από ατομική ευθύνη χρειαζόμαστε και κοινωνική αλληλεγγύη: ήδη δεκάδες πρωτοβουλίες ξεπηδούν για την υποστήριξη των πιο ευάλωτων ατόμων που πρέπει να περιοριστούν στα σπίτια τους, την ανάγκη για περισσότερες αιμοδοσίες κ.λπ. Δυστυχώς, η αντίφαση για κάποιους πληθυσμούς παραμένει: ζητάμε από τους ανθρώπους να μην βγαίνουν όταν πολλοί δεν έχουν καν σπίτι να μείνουν, τους ζητάμε να αποφεύγουν το συνωστισμό όταν διαβιούν σε χώρους κράτησης και προσφυγικά καμπ με αδιανόητο υπερπληθυσμό. Όλοι οι αγώνες είναι μπροστά μας, πιθανώς με διαφορετικά μέσα τα οποία θα πρέπει να επινοήσουμε το επόμενο διάστημα.
Βασίλης Ασβεστόπουλος, φωτορεπόρτερ, μέλος της ΕΦΕ
Η δουλειά αυτή μας θέλει παντού, από τη βουλή και το Μαξίμου μέχρι τα δικαστήρια, τις φυλακές και τα προσφυγικά καμπ. Είμαστε, τρόπον τινά, τα μάτια της κοινωνίας. Το βραβείο του ΕΦΜ μας τιμά και μας εκφράζει γιατί δεν κάνουμε ποτέ διακρίσεις πού θα πάμε, τι θα τραβήξουμε, ποιους θα συναναστραφούμε. Τα άτομα και οι κοινωνικές ομάδες που υφίστανται διακρίσεις ή τίθενται στο κοινωνικό περιθώριο δεν είναι για μας κάτι αφηρημένο αλλά πολύ απτό γιατί τα έχουμε συναντήσει και φωτογραφήσει.
Το θέαμα των ημερών με τους ανθρώπους που κυκλοφορούν με χειρουργικές μάσκες και τους άλλους που τους κοιτάνε καχύποπτα μήπως νοσούν είναι μια πολύ καλή μεταφορά για το πώς είναι να έχεις κάποιο «στίγμα», μόνο που τον ρατσισμό δεν τον βιώνεις μόνο μερικές βδομάδες ή μήνες αλλά μια ολόκληρη ζωή. Η εικόνα διαθέτει μεγάλη δύναμη και μπορεί να βοηθήσει αποφασιστικά στον αγώνα κατά των προκαταλήψεων γιατί αλλιώς είναι να ακούς ή να διαβάζεις για έναν άστεγο π.χ. ή έναν πρόσφυγα κι αλλιώς να βλέπεις την εικόνα του χάρη στην οποία λαμβάνει μια υπόσταση ρεαλιστική, ανθρώπινη καθώς μια φωτογραφία εντυπώνεται στο μυαλό όσο κανένα άλλο μέσο.
Ντίνα Βαρδαραμάτου, πρόεδρος Praksis
Η σημερινή επέτειος αφορά όλους τους ανθρώπους που είναι θύματα διακρίσεων λόγω φυλής, φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας φύλου, καταγωγής, ηλικίας, αναπηρίας, ασθένειας, πολιτικών και θρησκευτικών πεποιθήσεων. Ο Γκάντι είχε πει, πολύ σοφά, «γίνε εσύ η αλλαγή που θες να δεις στον κόσμο». Αυτό ακριβώς ζητάμε, έναν κόσμο χωρίς διακρίσεις, ρατσισμό, ξενοφοβία και μισαλλοδοξία, έναν κόσμο δίκαιο, δημιουργικό και βασισμένο σε πανανθρώπινες αξίες και αρχές, έναν κόσμο συμπεριληπτικό και ισότιμο, έναν κόσμο που να μας αφορά, να μας ενώνει και να μας συμπεριλαμβάνει.
Η ελληνική κοινωνία έχει αντιμετωπίσει τα τελευταία χρόνια καταστάσεις που δοκίμασαν σκληρά τις αντοχές και τα αντανακλαστικά της. Είδαμε και βιώσαμε όλο το φάσμα: πράξεις καλοσύνης και συμπαράστασης, αυταπάρνηση αλλά και έξαρση ρατσιστικών και ξενοφοβικών φαινομένων. Αυτό που έχει νόημα και αξία είναι να σταθούμε στη δύναμη της αλληλεγγύης, την αξία και σημασία νομοθετικών πλαισίων που προωθούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και στηρίζουν τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Ακτιβισμό κάνεις πάντα – και κυρίως στα δύσκολα. Σε πρωτόγνωρες καταστάσεις δοκιμάζεσαι αλλά δοκιμάζεις εναλλακτικούς τρόπους επικοινωνίας, ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης που να είναι αποτελεσματικοί και να φτάνουν σε όσο το δυνατό περισσότερο κόσμο. Τώρα, περισσότερο από ποτέ, οι διαδικτυακές καμπάνιες και δράσεις φαίνεται να είναι ένα πολύτιμο εργαλείο.
Η διαδικτυακή καμπάνια του ΕΦΜ για το 2020 εδώ.
σχόλια