Βιντεοκλήσεις, διαδικτυακά μαθήματα σε πανεπιστήμια και σχολεία, τηλεδιασκέψεις, χρήσιμες εφαρμογές, ραγδαία άνοδος της χρήσης των social media, online αγορές, ηλεκτρονικές παραγγελίες, τηλεργασία, εικονικές επισκέψεις σε μουσεία και βιβλιοθήκες αλλά και προβολή αγαπημένων σειρών στο Netflix αποτελούν τη νέα πραγματικότητα τον καιρό της πανδημίας.
Πράγματι, όλα τα διαθέσιμα τεχνολογικά εργαλεία λειτουργούν καταπραϋντικά στις δύσκολες μέρες του εγκλεισμού. Μάλιστα, όπως γράφεται ευρέως στον διεθνή Τύπο, «αν δεν υπήρχε η τεχνολογία, θα είχε παγώσει όχι μόνο η οικονομία αλλά και κάθε άλλου είδους δραστηριότητα».
Αναμφίβολα, η ζωή έχει απλοποιηθεί μέσω των έξυπνων κινητών και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. «Είτε μιλάμε για το σύστημα υγείας είτε για την καθημερινότητά μας μέσα στην πανδημία, η τεχνολογία έχει κυρίαρχο ρόλο» λέει στη LiFO ο διευθυντής Πληροφορικής του Media Lab, ερευνητικού εργαστηρίου που ανήκει στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Μασαχουσέτης, Μιχάλης Μπλέτσας.
Ο διακεκριμένος Έλληνας επιστήμονας μένει στη Βοστώνη και το τελευταίο διάστημα εργάζεται από το σπίτι του. Όπως επισημαίνει, στην πρωτεύουσα της Πολιτείας της Μασαχουσέτης υπήρξε καλύτερη διαχείριση και αποφεύχθηκαν οι τραγικές εικόνες που στοίχειωσαν τη Νέα Υόρκη, φέρνοντάς τη στον επίκεντρο της πανδημίας. Την ίδια στιγμή εκφράζει τη δυσαρέσκειά του, επειδή παρακολουθεί ψευδείς ειδήσεις να βρίσκουν σε μεγάλο βαθμό γόνιμο έδαφος. Ωστόσο, στο τέλος της συνομιλίας μας εμφανίζεται αρκετά αισιόδοξος, τονίζοντας ότι κι αυτή η περιπέτεια θα περάσει.
Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι ο κορωνοϊός και η κλιματική αλλαγή μοιράζονται το ίδιο «παράδοξο»: αν περιμένεις να δεις θύματα πριν πάρεις δραστικά μέτρα, έχεις αργήσει ήδη πολύ!
Στη διαδικτυακή συζήτησή μας μιλά για την εποχή μας, τις τεχνολογικές δυνατότητες, τα fake news, τον Τραμπ, τον κίνδυνο της απώλειας της ιδιωτικότητας, τις οικονομικές επιπτώσεις και σχολιάζει τη διαχείριση της αντιμετώπισης της κατάστασης στην Ελλάδα.
— Τι τίτλο θα δίνατε στην εποχή μας και γιατί;
Δεδομένου ότι είμαστε ακόμα στο τέλος της αρχής αυτής της περιπέτειας, είναι νωρίς για τίτλους. Θυμάμαι, όμως, από το τελευταίο μου ταξίδι στην Ελλάδα μια μουσική παράσταση με τον Νίκο Πορτοκάλογλου και την παρέα του και μου έχει κολλήσει το «ό,τι δεν σε σκοτώνει, σε κάνει πιο δυνατό».
— Πόσο καταλυτικός μπορεί να είναι ο ρόλος της τεχνολογίας στη μάχη κατά του κορωνοϊού;
Είτε μιλάμε για το σύστημα υγείας είτε για την καθημερινότητά μας κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η τεχνολογία έχει κυρίαρχο ρόλο. Όλοι μάθαμε για τους αναπνευστήρες στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και πόσο κρίσιμη είναι η διαθεσιμότητά τους. Η διαγνωστική ικανότητα είναι άμεση συνάρτηση της διαθέσιμης τεχνολογίας και ένας τομέας έντονης δραστηριότητας αυτήν τη στιγμή, μια και η δυνατότητα μαζικών τεστ είναι προϋπόθεση για την επιστροφή στην κανονικότητα. Η αναζήτηση θεραπειών και εμβολίων και η μαζική παραγωγή τους είναι επίσης άμεσα εξαρτημένες από την τεχνολογία, η οποία μάλιστα τις επιταχύνει. Και προφανώς, η τεχνολογία με τη μορφή του Διαδικτύου είναι εκείνη που κάνει ανεκτή τη σημερινή, απολύτως απαραίτητη φυσική απομόνωση.
— Μπορεί να χαθεί η ιδιωτικότητα στις μετα-πανδημικές κοινωνίες;
Η μεγάλη ζημιά που έχει υποστεί η ιδιωτικότητα δεν έχει να κάνει με την πανδημία αλλά είναι κυρίως αποτέλεσμα του επιχειρηματικού μοντέλου των μεγάλων διαδικτυακών εταιρειών στη Δύση, όπως και της μικρής αξίας που της αποδίδεται στην Κίνα. Η πανδημία δημιουργεί συνθήκες ενίσχυσης της κατάστασης αυτής, μια και η υγεία αποτελεί έναν τομέα όπου η συλλογή προσωπικών δεδομένων μπορεί να έχει σημαντικά οφέλη. Επειδή, όμως, συχνά η συλλογή αυτή έχει ελάχιστη θετική συμβολή και δημιουργεί τετελεσμένα που δεν αντιστρέφονται εύκολα, είναι απαραίτητο να σχεδιάζεται προσεκτικά.
— Η κοινωνική αποστασιοποίηση σήμερα λειτουργεί ως ασπίδα για την υγεία μας. Ωστόσο, αύριο μπορεί να ενισχύσει την κοινωνική απομόνωση;
Η κοινωνική αποστασιοποίηση δημιουργεί απομόνωση σήμερα, η οποία είναι πολύ πιο έντονη γι' αυτούς που δεν μπορούν να εκμεταλλευτούν την τεχνολογία. Είναι όμως οφθαλμοφανές ότι η τεχνολογία δεν μπορεί ακόμα να αντικαταστήσει την προσωπική επαφή, ειδικά σε κοινωνίες όπως η ελληνική. Η επιστροφή στην κανονικότητα θα αργήσει και η προσαρμογή σε μια πραγματικότητα μειωμένων προσωπικών κοινωνικών επαφών θα είναι δύσκολη, αλλά απαραίτητη τους επόμενους αρκετούς μήνες.
— Μια πτυχή της εξάπλωσης της πανδημίας ήταν και η αύξηση των fake news. Υπάρχουν τρόποι να αντιμετωπιστούν; Ποια είναι η γνώμη σας;
Μακροπρόθεσμα, νομίζω ότι η ποιοτική παιδεία είναι η μόνη απάντηση. Επειδή όμως μέχρι τότε μπορεί να έχουμε να αντιμετωπίσουμε ανεπανόρθωτες ζημιές, νομίζω ότι είναι καιρός για αυστηρή ρύθμιση της ανταλλαγής συμπεριφορικών δεδομένων των χρηστών με «δωρεάν» πρόσβαση σε υπηρεσίες καθώς και της διαθεσιμότητας της μεγάλης ακρίβειας στόχευσης που επιτρέπει στις ψευδείς ειδήσεις να βρίσκουν γόνιμο έδαφος.
— Τι σας ενόχλησε περισσότερο αυτό το διάστημα στη δημόσια σφαίρα;
Η αβάσταχτη ελαφρότητα με την οποία αντιμετωπίζει ο Τραμπ (-άκουλας) την πανδημία. Η κακομούτσουνη εκδοχή του καλβινισμού που έδειξαν κάποιοι από τους εταίρους μας στην Ε.Ε. Η στάση της Εκκλησίας στην Ελλάδα. Η άνευ προηγουμένου συνωμοσιολογία για τη σύνδεση κορωνοϊού και 5G και η διαπίστωση ότι, ενώ θα πάρει αρκετούς μήνες για να νικήσουμε τον κορωνοϊό, δεν θα μπορέσουμε να εξαλείψουμε ποτέ τη λοιμώδη βλακεία.
— Τις ηγεσίες των χωρών που πλήττονται πώς τις κρίνετε; Πολλοί έχουν μιλήσει για απουσία ηγετικών προτύπων.
Νομίζω ότι κάθε περίπτωση έχει τις ιδιαιτερότητές της, αλλά σε όλες διακρίνεται η αδυναμία εκτίμησης του κινδύνου και η αργοπορία στη λήψη αποφάσεων. Η δυσπιστία προς την επιστήμη έπαιξε σημαντικό ρόλο σε πολλές περιπτώσεις. Δεδομένου του πρωτοφανούς της πανδημίας, δεν νομίζω ότι πρέπει να μιλάμε για πρότυπα αλλά για βασικές αρχές καλής διοίκησης.
— Πώς βιώνετε στη Βοστώνη όλο αυτό που ζούμε; Και τι σκέψεις σάς δημιουργούν οι εικόνες των έρημων μητροπόλεων του κόσμου;
Στο ΜΙΤ ξεκινήσαμε να σχεδιάζουμε την αντίδρασή μας από τον Φεβρουάριο και η πολιτειακή κυβέρνηση ακολούθησε καθυστερημένα τον Μάρτιο, με μικρή απόσταση από την Ελλάδα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη μέχρι τώρα σχετικά ικανοποιητική ανταπόκριση των υποδομών υγείας και την αποφυγή, τουλάχιστον προς το παρόν, καταστάσεων όπως αυτή στη Νέα Υόρκη. Σε προσωπικό επίπεδο, όντας προνομιούχος, δεδομένου ότι μπορώ να εργαστώ απόλυτα παραγωγικά από το σπίτι (στο οποίο με συνδέει οπτική ίνα με τον έξω κόσμο), πρέπει να πω ότι έχοντας κλείσει ήδη έναν μήνα περιορισμού στο σπίτι και μη έχοντας αντιμετωπίσει κάποια απώλεια στο κοντινό μου περιβάλλον, εξακολουθώ να ψάχνω τις αισιόδοξες εκδοχές του μέλλοντος. Ευελπιστώ ότι ο βαρύς φόρος σε ανθρώπινες ζωές και η δυστυχία της βαριάς ζημιάς στην οικονομία δεν θα είναι οι μόνες συνέπειες της πανδημίας. Περισσότερη εμπιστοσύνη στους ειδικούς επιστήμονες και αποστροφή του τζόγου με ανθρώπινες ζωές (κοινά χαρακτηριστικά όλων των μέχρι τώρα επιτυχημένων στην αντιμετώπιση της πανδημίας χωρών) θα επικρατήσουν στην αντιμετώπιση της μεγάλης προειδοποίησης της συντριπτικής πλειονότητας της επιστημονικής κοινότητας, της κλιματικής αλλαγής. Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι ο κορωνοϊός και η κλιματική αλλαγή μοιράζονται το ίδιο «παράδοξο»: αν περιμένεις να δεις θύματα πριν πάρεις δραστικά μέτρα, έχεις αργήσει ήδη πολύ!
— Σας ανησυχούν οι οικονομικές επιπτώσεις;
Πλέουμε σε εντελώς αχαρτογράφητα νερά. Στην Ελλάδα η οικονομία ήταν πολύ εύθραυστη πριν από την πανδημία και βασίζεται πολύ στον κλάδο της φιλοξενίας, ο οποίος είναι από τους πιο εκτεθειμένους. Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο κορωνοϊός έρχεται να καθίσει πάνω μια κατάσταση αυξημένης αστάθειας, με πολλούς ηγέτες κρατών κατώτερους των περιστάσεων, καθώς και αρκετούς που φαίνεται να ανταγωνίζονται ο ένας τον άλλον ποιος θα πρωτοπαίξει τον κακό στις επόμενες ταινίες του Τζέιμς Μποντ.
— Κλείνοντας, πώς είδατε την αντιμετώπιση της κατάστασης στην Ελλάδα;
Η κυβέρνηση άκουσε τους ειδικούς, δεν αμφισβήτησε ποτέ τις αξιακές της προτεραιότητες, επέλεξε τους σωστούς ανθρώπους και έδρασε αποφασιστικά και έγκαιρα. Ακούγεται απλό, αλλά τα παραδείγματα των άλλων χωρών δείχνουν ότι δεν είναι. Γι' αυτό και δεν χωρούν αστερίσκοι στα εύσημα. Επιπρόσθετα, στον τομέα της ψηφιοποίησης του Δημοσίου έκανε την κρίση ευκαιρία σε βαθμό πρωτόγνωρο για τα παγκόσμια δεδομένα, αφήνοντας ήδη ένα θετικό αποτύπωμα για τη μετα-κορωνοϊό εποχή. Νομίζω ότι και η ελληνική κοινωνία, με τις αντοχές που τη διακρίνουν, αντέδρασε σωστά και με ομοψυχία στην πλειονότητά της. Ελπίζω αυτό να συνεχιστεί, έχουμε ακόμα πολύ δύσκολη ανηφόρα μπροστά μας, αλλά δείξαμε, χωρίς αμφιβολία, ότι μπορούμε να βγούμε πιο δυνατοί από αυτήν τη δοκιμασία.
σχόλια