Η περίοδος του Όθωνα
Σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε από την Υπηρεσία Συντήρησης των Μνημείων της Ακρόπολης, κατά την οθωνική περίοδο επιτείνεται ο εθνικός χαρακτήρας των έργων στην Ακρόπολη, τα οποία συνδέονται και με τις επιδιώξεις του νεαρού ηγεμόνα για προσπορισμό δόξας και φήμης.
Ο Leo von Klenze, πεπειραμένος homme d'État της αυλής του Λουδοβίκου της Βαυαρίας, πατέρα του Όθωνα, θα διατυπώσει το πρόγραμμα των επεμβάσεων στην Ακρόπολη, στο οποίο προβλέπεται η αποστρατιωτικοποίηση του βράχου και η χρήση του αμιγώς ως αρχαιολογικού χώρου, απομάκρυνση όλων των καταλοίπων των μεταγενέστερων –μετακλασικών– ιστορικών φάσεων από τον βράχο και τα μνημεία, αποκατάσταση της αρχαίας στάθμης του εδάφους και αναστήλωση των μνημείων με την ανατοποθέτηση των πεσμένων στο έδαφος μελών.
Μεταπολεμική περίοδος έως το 1974
Κατά τη μεταπολεμική περίοδο οι επεμβάσεις στην Ακρόπολη είναι περιορισμένες, με σημαντικότερη την αναστήλωση, από το 1947 έως το 1957, της νοτιοδυτικής πτέρυγας των Προπυλαίων από τον Αναστάσιο Ορλάνδο, διευθυντή της Υπηρεσίας Αναστηλώσεως Αρχαίων και Ιστορικών Μνημείων.
Ουσιαστικά, η δραστική αλλαγή του περιβάλλοντος της Ακρόπολης, λόγω του μετασχηματισμού της Αθήνας από μια πόλη μεσαίου μεγέθους στη μητρόπολη του νεοελληνικού κράτους, επιδεινώνει την κατάσταση ραγδαία. Στο πρόβλημα της οξείδωσης και διόγκωσης των σιδήρων και του επακόλουθου κατακερματισμού των μελών των μνημείων προστίθεται πλέον η διάβρωση της επιφάνειάς τους από την ατμοσφαιρική ρύπανση και την όξινη βροχή.
Φωτισμός Ακρόπολης 2004
Λίγο πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 το ΚΑΣ ενέκρινε τη μελέτη φωτισμού των μνημείων της Ακρόπολης, μετά τη σχετική πρωτοβουλία του σκηνοθέτη Μιχάλη Κακογιάννη, ο οποίος είχε ιδρύσει γι' αυτόν τον σκοπό τον σύλλογο «Φίλοι της Αθήνας» – είχε καλύψει μέρος των εξόδων.
Έτσι, τον Ιούλιο του 2004, υπό τους ήχους της «Συμφωνίας της Λεβεντιάς» του Μανώλη Καλομοίρη, δύο δεσμίδες φωτός αγκάλιασαν τον ιερό βράχο, σύμφωνα με τις οδηγίες του διάσημου Πιερ Μπιντό, έργο του οποίου είναι και ο φωτισμός του Πύργου του Άιφελ. Ο φωτισμός χαρακτηριζόταν από την οργάνωση ενός συνεκτικού φωτισμού με σκοπό την ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των μνημείων με φώτα χαμηλής ισχύος και την προσπάθεια ο φωτισμός να μεταδίδει την αίσθηση ότι στα μνημεία αυτά υπήρξε και υπάρχει ζωή.
Αποκατάσταση του Ωδείου του Ηρώδου του Αττικού
Το Ωδείο του Ηρώδου του Αττικού οικοδομήθηκε τον 2ο αι. μ.Χ. με τη χορηγία του Αθηναίου ρήτορα και σοφιστή Ηρώδη του Αττικού. Το κοίλον, ημικυκλικής κάτοψης, είναι κατασκευασμένο από πεντελικό μάρμαρο, ενώ οι εξωτερικοί του τοίχοι από πειραϊκό ακτίτη. Το έργο στερέωσης και αποκατάστασης του μνημείου εντάχθηκε τον Σεπτέμβριο του 2011 στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Αττική» του ΕΣΠΑ 2007-2013 με ημερομηνία ολοκλήρωσης την 30ή Νοεμβρίου 2015.
Στο πλαίσιο αυτό πραγματοποιήθηκαν εργασίες τοποθέτησης τριών σειρών νέων εδωλίων υπεράνω της ανατολικής κεκλιμένης θολωτής παρόδου, στερέωσης και αποκατάστασης των «επισφαλών» τμημάτων των εξωτερικών όψεων του ανατολικού και δυτικού μετωπικού τοίχου και συντήρησης των αρχαίων εδωλίων του κοίλου.
Φωτισμός Ακρόπολης 2020
Με δωρεά και υλοποίηση από το Ίδρυμα Ωνάση, ο φωτισμός για πρώτη φορά διακρίνει τα μνημεία του ιερού βράχου από τα Τείχη, αλλά και μεταξύ τους. Συγκεκριμένα, φωτίζονται εκ νέου εννέα σημεία: ο βράχος, τα Τείχη, ο Παρθενώνας, τα Προπύλαια, ο Ναός της Αθηνάς Νίκης, το Ερέχθειο, το Θέατρο του Διονύσου, η Στοά του Ευμένους και το Διονυσιακό Ιερό. Η μελέτη του φωτισμού περιλαμβάνει πέντε ακόμη μνημεία, τα οποία φωτίζονται για πρώτη φορά: το μνημείο του Θρασύλλου, τους χορηγικούς κίονες, το Ασκληπιείο και τα σπήλαια του Απόλλωνος και της Αγλαύρου / Κλεψύδρα, καθώς και το Ιερό της Αφροδίτης.
Η μελέτη για τον φωτισμό της Ακρόπολης δεν περιορίζεται στο αισθητικό μέρος, αλλά περιλαμβάνει τη σημαντική αναβάθμιση των υφιστάμενων υποδομών με τον εκσυγχρονισμό της ηλεκτρολογικής εγκατάστασης και του συστήματος αυτοματισμού και ελέγχου των φωτιστικών σωμάτων. Επίσης, αναδεικνύει το σύνολο του ιερού βράχου, τα Τείχη, τον όγκο και τη γεωμετρία κάθε μνημείου από κάθε πιθανό σημείο θέασης. Τα μάρμαρα, πιο λευκά από ποτέ, αντανακλούν κάθε πτυχή, κάθε γεωμετρικό σχήμα, κάθε φυσικό υλικό, τονίζοντας το ανάγλυφο της διακόσμησης κάθε μνημείου.
Τέλος, κατόπιν πρόσκλησης ενδιαφέροντος που απηύθυνε το Ίδρυμα Ωνάση για τη μελέτη του έργου, επιλέχθηκε η διεθνούς κύρους, βραβευμένη με ΕΜΜΥ, σχεδιάστρια φωτισμού Ελευθερία Ντεκώ.
Το Φως στην Ακρόπολη αλλάζει
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
