Υπήρχε μια παλιά κλισέ «θυμοσοφία» που έλεγε πως οι κριτικοί κινηματογράφου είναι στην πραγματικότητα αποτυχημένοι (ή wannabe) σκηνοθέτες με πολλά απωθημένα. Ο Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος μου αναφέρει γελώντας αυτή την αβάσιμη γενίκευση, καθώς αρχίζει να μου περιγράφει ενθουσιασμένος το προσωπικό του πρότζεκτ «Ένα Λεπτό Αθήνα», προϊόν της συνεργασίας του με το Μουσείο Μπενάκη. Πρόκειται για ένα ανοιχτό κάλεσμα στο κοινό για βίντεο διάρκειας μέχρι ενός λεπτού που να παρουσιάζουν όψεις της Αθήνας με ματιά αρχιτεκτονική, με στόχο τα καλύτερα εξ αυτών να εκτεθούν τον Δεκέμβριο στο κτίριο του μουσείου στην Πειραιώς.
«Εδώ βάζω τον εαυτό μου στη θέση ενός δειλού κινηματογραφιστή, που παρακινεί άλλους να κάνουν αυτό που θέλει να δει. Οι ταινίες που βλέπω δεν είναι σύμφωνα με τις δικές μου προθέσεις, δεν τις περιμένω, πηγαίνω tabula rasa για να τις δω. Είναι η πρώτη φορά που παραγγέλνω κάτι και ως επιμελητής θα έχω, τρόπον τινά, το final cut. Είναι διαφορετική η ευθύνη από αυτή που έχω μπροστά σε ένα άδειο χαρτί που περιμένει να γεμίσει με κείμενο».
Το «Ένα Λεπτό Αθήνα» εμπλέκει όλο τον κόσμο. Ζητάμε από όσους μένουν στην Αθήνα ή αγαπούν την Αθήνα να τη δείξουν όπως νομίζουν, αναδεικνύοντας την αρχιτεκτονική της υπόσταση, έστω και σε μια λεπτομέρεια, με μία κρυφή της πτυχή, με κάτι αναπάντεχο.
Πριν από αρκετούς μήνες, οι άνθρωποι του μουσείου προσέγγισαν τον Θοδωρή για να του προτείνουν να σκεφτεί κάτι που να παντρεύει το σινεμά με την αρχιτεκτονική. Αφορμή ήταν τα πλούσια και ως έναν βαθμό ανεκμετάλλευτα αρχιτεκτονικά τους αρχεία, τα πληρέστερα στην Ελλάδα. «Προς τιμήν τους, μου είπαν ότι θέλουν να τα αναδείξουν με έναν τρόπο ενδεχομένως έμμεσο, όχι να πρωταγωνιστήσουν αυτά ή να στηθεί κάτι πάνω σε αυτά» θυμάται.
Η αρχική του ιδέα αφορούσε το παρελθόν, καθώς δεν υπήρχε συγκεκριμένο πλαίσιο από την πλευρά του μουσείου: «Θα μπορούσε να είναι κάποιος σκηνοθέτης που να έχει έντονη αρχιτεκτονική ματιά στις ταινίες του, όπως ο Γουελς, ο Χίτσκοκ, ο Κιούμπρικ, ο Αντονιόνι, θα μπορούσε να είναι κάτι που αφορά το παλιό ελληνικό σινεμά, το νεότερο, ή μια σύζευξή τους που να σχετίζεται με άποψη Αθήνας ή γενικά αστικού τοπίου. Σκέφτηκα όμως ότι θα προέκυπτε πολύ νοσταλγικό και ότι ίσως να είχαμε θέματα με τα δικαιώματα».
Τελικά από αυτή τη ρετρό προσέγγιση, ο Θοδωρής μεταπήδησε σε κάτι απόλυτα σύγχρονο, ως προς την τεχνική του, ακόμα κι αν η νοσταλγία θα είναι σίγουρα παρούσα σε ορισμένες συμμετοχές. «Το "Ένα Λεπτό Αθήνα" εμπλέκει όλο τον κόσμο. Ζητάμε από όσους μένουν στην Αθήνα ή αγαπούν την Αθήνα να τη δείξουν όπως νομίζουν, αναδεικνύοντας την αρχιτεκτονική της υπόσταση, έστω και σε μια λεπτομέρεια, με μία κρυφή της πτυχή, με κάτι αναπάντεχο».
Το ζητούμενο λοιπόν είναι ένα βίντεο για την πόλη μας, τραβηγμένο με κινητό, χωρίς ήχο, σε κάθετο, εναρμονισμένο στην εποχή των σόσιαλ μίντια κάδρο, με αρχιτεκτονική ματιά. Επί τούτου το πλαίσιο είναι πολύ ανοιχτό και οι συμμετοχές φαντάζομαι ότι θα περιλαμβάνουν από μικρές λεπτομέρειες μέχρι κάτι πολύ ευρύ, από γνωστές γωνιές του κέντρου μέχρι άγνωστες γειτονιές των προαστίων, από καλλιτεχνικά μονοπλάνα μέχρι άψογα μονταρισμένο υλικό.
«Δεν σου κρύβω ότι δεν ξέρω τι περιμένω και τι θα προκύψει» επιβεβαιώνει ο Θοδωρής. «Θέλουμε σίγουρα να αποφύγουμε κάποια πράγματα: Το να παρουσιάσει ο συμμετέχων ένα mini doc, μια μινιατούρα ντοκιμαντέρ που να είναι generic και να μην εστιάζει. Ζητάμε κάθετο πλάνο για να αποφύγουμε τη "σινεμαδίλα", το να θέλει να χωρέσει κανείς πολλά πράγματα σε ένα πλάνο. Αυτόματα το κάθετο σε βάζει σε ένα focus. Αν το βίντεο είναι τραβηγμένο σε εσωτερικό χώρο, πρέπει να φαίνεται ότι είμαστε στην Αθήνα. Δεν θέλουμε, δηλαδή, τη γάτα σου σε έναν καναπέ που θα μπορούσε να είναι στην Αλεξανδρούπολη. Το βουβό γιατί; Δεν θέλουμε υποκριτική ή αφήγηση που σίγουρα θα αποδυναμώσει την εικόνα.
»Έχω μεγάλη περιέργεια να δω πώς βλέπει ο κόσμος την Αθήνα σήμερα. Θα επικρατήσουν νοσταλγικές ματιές; Μόνο κέντρο; Μνημεία; Πολλή Ακρόπολη και αρχαιότητα; Ή γειτονιές, λίγο πιο street κατάσταση και πράγματα που έχουν να κάνουν περισσότερο με τον 21ο αιώνα και λιγότερο με τους προηγούμενους;».
Αν μπορούσε να συμμετάσχει, ο Θοδωρής θα εστίαζε στις αντιθέσεις που πάντα τον ιντρίγκαραν: «Η Αθήνα είναι ένα κουβάρι από αντικρουόμενες τάσεις, νοοτροπίες, συμπεριφορές και φιλοσοφίες. Δεν ξέρω αν οι κάτοικοι τελικά γεννάνε την πόλη στην οποία μένουν και την καθορίζουν – ως έναν βαθμό μπορεί να ισχύει. Θα εστίαζα σε κόντρες που έχουν μείνει από το παρελθόν.
»Μια άλλη ιδέα θα ήταν να δώσω κίνηση σε φωτογραφίες, ώστε να συνθέσω εγώ τη δική μου κινούμενη εικόνα. Με την απλοποίηση του μοντάζ μέσω υπολογιστή ή με τα διάφορα apps, δεν βάζεις τον άλλο να σπάσει το κεφάλι του ή να πληρώσει λεφτά για να φροντίσει λίγο αυτό που θέλει να στείλει. Το έπαθλο δεν είναι χρηματικό, είναι η ίδια η έκθεση του βίντεο, άρα δεν μπορείς να τον βάλεις να δουλέψει σε κάτι χρονοβόρο και κοστοβόρο. Πολλές φορές στα απλά φαίνεται η τέχνη και η ματιά. Είχα πάει πριν από χρόνια σε φεστιβάλ ταινιών από κινητό στο Χονγκ Κονγκ. Δεν πίστευα αυτά που είδα.
»Από την άλλη αν κάποιος θέλει να στείλει ένα βίντεο που το έχει πειράξει όπως αυτός νομίζει, μέχρι ένα λεπτό, μπορεί να το κάνει. Το σίγουρο είναι πως όταν ξέρεις αυτό που θες να δείξεις, θα φανεί ακόμα και στο πιο απλό, απείραχτο πλάνο. Στην εποχή των social media εγώ θέλω μια απόδραση των εικόνων αυτών από το στενό πλαίσιο του κινητού σε έναν χώρο απροσδόκητο. Το τετριμμένο insta story αποκτά περισσότερη σκέψη και εστίαση όταν έχει προορισμό».
Οι άνθρωποι που θα βοηθήσουν τον Θοδωρή στην τελική διαλογή των βίντεο και στην όλη πορεία του πρότζεκτ είναι οι σκηνοθέτες Αργύρης Παπαδημητρόπουλος και Σύλλας Τζουμέρκας και οι αρχιτεκτόνισσες Έλενα Ζερβουδάκη και Ρένα Σακελλαρίδου. «Καλούμαστε να συγκλίνουμε. Οι αρχιτεκτόνισσες φαντάζομαι ότι έχουν περισσότερο το θέμα του πρότζεκτ στο μυαλό και οι σκηνοθέτες θέλουν μια πιο καλλιτεχνική ματιά. Εγώ είμαι πάλι στη μέση, όπως και στην κριτική που δεν είμαι ούτε θεατής ούτε ο σκηνοθέτης».
«Περιμένουμε ταινίες ελεύθερες και αυθόρμητες» αναφέρει ο Αργύρης Παπαδημητρόπουλος. «Με μια μικρή αφορμή που μπορεί να είναι ένα πρόσωπο, μια λεπτομέρεια σε ένα παράθυρο, ένα διακοσμητικό στοιχείο ή ένα ποδόμακτρο, περιμένουμε προσωπικές ταινίες λατρείας ή μίσους για κάποιο συγκεκριμένο κτίριο που με κάποιον τρόπο έχει επηρεάσει την ζωή του δημιουργού στην Αθήνα.
»Ιδανικά θα ήθελα να έρθουν στα χέρια μας ταινίες που ανακαλύπτουν τον τρόπο να μιλήσουν για ένα κτίριο σε ένα κάθετο κάδρο μέσα σε ένα λεπτό. Αθήνα δεν είναι μόνο τα νεοκλασικά και ο μοντερνισμός. Αθήνα είναι και οι σομόν τούρτες και τα παραπήγματα, είναι και οι πολυκατοικίες με τα εκατό κουδούνια, είναι και οι αναμονές στην ταράτσα που περιμένουν το παιδί να μεγαλώσει αλλά δεν το αφήνουν να φύγει».
«Ανυπομονώ να δω στο υπέροχο κάθετο φορμά μονόλεπτα με πολλή αποκάλυψη και γεωγραφία, με τόλμη και τωρινότητα, με άκρο, κάλλος και ταξιδιωτική μανία» συμπληρώνει ο Σύλλας Τζουμέρκας και συνιστά μια επίσκεψη στην έκθεση των φωτογραφιών της Joan Leigh Fermor στο Μουσείο Μπενάκη από την περίοδο 1940-1960, «για έμπνευση και βλέμμα με φυσικότητα sub specie aeternitatis».
«Με ενδιαφέρει να διαφανεί η ιδιαίτερη προσωπική ματιά του κάθε δημιουργού, το υποκειμενικό συναισθηματικό παράθυρο από το οποίο επιλέγει να κοιτάξει την αρχιτεκτονική της Αθήνας, η συνειδητότητά του και η προσωπική του θέση για την πόλη» προσθέτει η Έλενα Ζερβουδάκη. «Η τοποθέτηση του δημιουργού μέσα στην πόλη και η οπτική γωνία θέασης του μέσω του κινητού του θα καθορίσει την επιλογή του για τη στάθμη της. Που βρίσκεται η πόλη για εκείνον; Στο ύψος των μπαλκονιών, των πεζοδρομίων, των ταρατσών, των λόφων της;».
«Θέλω αυτό που θα δω να έχει concept» καταλήγει η Ρένα Σακελλαρίδου. «Να στήνει μια αφήγηση μέσα από την οποία να αναδύεται η πόλη με τις πολλαπλότητές της. Θέλω να δω την έκπληξη της ιδιαίτερης ματιάς που συμπυκνώνει όλο αυτό που είναι η πόλη».
Προς το παρόν δεν έχει αποφασιστεί ο τρόπος που θα στηθεί η εγκατάσταση των βίντεο στο Μουσείο Μπενάκη, αν δηλαδή θα μονταριστούν ως μία ενιαία ταινία που θα παίζει σε λούπα ή αν θα τα δούμε σε διάφορα σημεία του χώρου. «Θα εξαρτηθεί από το υλικό» μου λέει κλείνοντας ο Θοδωρής. «Μπορεί να παίξουμε με θεματικές, αν προκύψουν ορατοί άξονες στο ξεσκαρτάρισμα. Σίγουρα δεν θα έχουμε μόνο γκράφιτι, αρχαία, κέντρο, Υμηττό, Πειραιά...».
Τρεις ταινίες που ο Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος έχει συνδέσει με την Αθήνα
Η Κάλπικη Λίρα
Wasted Youth
Συνοικία το Όνειρο
Info
Ένα Λεπτό Αθήνα - Ανοικτός διεθνής διαγωνισμός δημιουργίας βίντεο
Δημιουργήστε ένα πρωτότυπο βίντεο, σχετικό με την Αθήνα, διάρκειας μέχρι 1 λεπτού.
Υποβάλλετε τη συμμετοχή σας συμπληρώνοντας τη σχετική φόρμα συμμετοχής.
Ανεβάστε το βίντεό σας μαζί και τη φόρμα συμμετοχής σε διαδικτυακή υπηρεσία μεταφοράς αρχείων (π.χ. WeTransfer, google docs, FTP site κ.λπ.).
Στείλτε μας το link στο [email protected]
Διάρκεια υποβολής συμμετοχών μέχρι και 20 Σεπτεμβρίου 2018
Λεπτομέρειες και όροι συμμετοχής στο benaki.gr
σχόλια