Η πρόσβαση σε νερό, τουαλέτα, ντους, πλυντήρια και φαγητό είναι τα ζωτικής σημασίας προβλήματα που καλούνται να επιλύσουν καθημερινά οι συνάνθρωποί μας που ζουν σε κατάσταση δρόμου. Η έλλειψη ιδιωτικότητας, ο στιγματισμός, η βία και η στοχοποίησή τους από τις Αρχές αποτελούν, επίσης, κύρια ζητήματα που αντιμετωπίζουν και τους καταδικάζουν σε πλήρη κοινωνικό αποκλεισμό.
Η σκέψη πως μας αφορά όλους το τι συμβαίνει γύρω μας, κυρίως σε σχέση με τους πιο ευάλωτους πληθυσμούς, ήταν αυτό που πυροδότησε τη δράση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα Steps, της οποίας εμπνευστής και συντονιστής είναι ο κ. Τάσσος Σμετόπουλος. Μαζί με μια ομάδα εθελοντών που σήμερα αριθμεί 36 μέλη προσπαθεί να προσεγγίσει ανθρώπους σε κατάσταση δρόμου, δίνοντάς τους παράλληλα πρόσβαση σε φαγητό, συμβουλευτική, ψυχαγωγία, πρώτες βοήθειες, ρουχισμό και ατομική υγιεινή.
Επόμενο στάδιο της δράσης είναι η στέγαση αυτών των ανθρώπων σε διαμερίσματα ώστε να αποκτήσουν ιδιωτικότητα, ενώ ο τελικός στόχος είναι να τους δοθεί η δυνατότητα να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους ή/και να εκπαιδευτούν για να μπορούν να είναι αυτόνομοι.
Στο πρακτικό κομμάτι προσφέρουν ιατρική φροντίδα, φαγητό, ρουχισμό, χρήσιμες πληροφορίες και συνοδεία σε υπηρεσίες για φορολογικά και άλλα ζητήματα που εμποδίζουν σημαντικά την πρόσβαση σε στέγαση και ιατρική περίθαλψη για όσους ζουν στον δρόμο.
Η ομάδα Steps δραστηριοποιείται παράλληλα σε τρία διαφορετικά επίπεδα με σκοπό να βοηθήσει ανθρώπους που ζουν στον δρόμο να απεγκλωβιστούν από την κατάσταση αυτή. Το πρώτο βήμα είναι η παρέμβαση στον δρόμο ή «street embrace», το δεύτερο η υποστήριξη στην εύρεση στέγης και, τέλος, η υποστήριξη στο στάδιο της ένταξης.
Μέσα από τη δράση του «street embrace» οι άνθρωποι της Steps κινούνται σε μικρές ομάδες σε σημεία της πόλης όπου υπάρχουν άτομα ή ομάδες ατόμων που ζουν σε κατάσταση δρόμου. «Η συνεχής και σταθερή παρουσία μάς επιτρέπει να ανοίξουμε διάλογο ώστε να κατανοήσουμε τις πραγματικές τους ανάγκες και να δούμε ποιες είναι εκείνες οι ενέργειες που μπορούν να γίνουν ώστε να βελτιωθεί η ζωή τους. Η αυτόνομη διαβίωση είναι η δική μας προσέγγιση σε ό,τι αφορά τη στέγαση. Πρακτικά, αυτό σημαίνει πως το κάθε άτομο αναλαμβάνει να βρει τον χώρο που ανταποκρίνεται στην οικονομική του δυνατότητα κι εμείς το στηρίζουμε επικουρικά. Λειτουργούμε ως δίχτυ ασφαλείας ώστε το άτομο να αναπτυχθεί και να αναλάβει την ευθύνη για τη ζωή του, χωρίς να χρειάζεται τη δική μας στήριξη» λέει o κ. Σμετόπουλος.
Η ομάδα του «street embrace» αποτελείται από κοινωνικούς επιστήμονες, γιατρούς και νοσηλευτές, νομικούς, εκπαιδευτικούς αλλά και ανθρώπους που έχουν βιώσει οι ίδιοι τον κοινωνικό αποκλεισμό. Οι streeters λειτουργούν με ενσυναίσθηση. Χαρακτηριστικά τους είναι η δέσμευση, η μη επικριτική στάση, η ευγένεια, ο σεβασμός και η διακριτικότητα.
Η αποδοχή της διαφορετικότητας του άλλου, η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα είναι επίσης κομβικής σημασίας. «Η ομάδα μας αποτελείται από τα μέλη της κοινότητάς μας που με δική τους πρωτοβουλία προσφέρουν τον χρόνο και το ταλέντο τους για τους ανθρώπους που βρίσκονται σε κατάσταση δρόμου. Έτσι, προχωρούμε σταθερά στους δρόμους κάθε γειτονιάς με αλληλεγγύη» σημειώνουν οι άνθρωποι της Steps.
Στο πρακτικό κομμάτι προσφέρουν ιατρική φροντίδα, φαγητό, ρουχισμό, χρήσιμες πληροφορίες και συνοδεία σε υπηρεσίες για φορολογικά και άλλα ζητήματα που εμποδίζουν σημαντικά την πρόσβαση σε στέγαση και ιατρική περίθαλψη για όσους ζουν στον δρόμο.
Το πρώτο βήμα για τους streeters είναι να μελετήσoυν την περιοχή μέσα από την άμεση παρατήρηση και έρευνα. Πρέπει να μάθουν γι' αυτήν τόσο σε θεωρητικό (ιστορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο της περιοχής) όσο και πρακτικό επίπεδο (οι άνθρωποι που διαβιούν εκεί). Το δεύτερο βήμα είναι να εξοικειωθούν με τον χώρο, μέσω της συνεχούς παρουσία τους εκεί. Η ομάδα παρατηρεί, χωρίς κατ' ανάγκη να παρεμβαίνει, αρχικά τουλάχιστον.
«Σημαντικό σημείο είναι η αναγνώριση των ανθρώπων που βρίσκονται σε κατάσταση δρόμου. Η επόμενη κίνηση είναι να συστήσουμε τον εαυτό μας και την ομάδα μας. Λέμε στον κόσμο ποιοι είμαστε και γιατί είμαστε εκεί» λένε.
Έπειτα έρχεται η ατομική προσέγγιση. «Στόχος αυτής της διαδικασίας είναι να δημιουργήσουμε μια σχέση με το άτομο που θα προσεγγίσουμε, προκειμένου να γνωρίσουμε την κατάστασή του, το περιβάλλον του, την οικογένειά του και το παρελθόν του. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να έχουμε κερδίσει την εμπιστοσύνη του.
Κατά την προσέγγιση, στεκόμαστε στο ίδιο επίπεδο με κάθε άτομο, δείχνοντάς του έτσι ότι συζητάμε επί ίσοις όροις και πως είμαστε προσηλωμένοι στη διαδικασία και στο άτομο, ενώ τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας μας προσέχουν και γίνονται τα δικά μας "μάτια" για το τι συμβαίνει έξω από την προσέγγιση. Είμαστε εκεί για να βιώσουμε νοητικά και συναισθηματικά το άτομο που προσεγγίζουμε σαν να είμαστε στη θέση του, χωρίς όμως να παραβλέπουμε το γεγονός ότι δεν είμαστε σε αυτή» προσθέτουν, τονίζοντας ότι, όπως και σε κάθε άλλη σχέση, η ειλικρίνεια και η συνέπεια λόγων και πράξεων είναι παράγοντες που δημιουργούν σχέσεις εμπιστοσύνης.
Αυτήν τη στιγμή η Steps διανέμει 5 φορές την εβδομάδα περίπου 200 μερίδες φαγητού (γεύμα, ψωμί, φρούτο, νερό). «Το φαγητό μαγειρεύεται στο Khora (κοινωνική κουζίνα), αλλά συσκευασμένο φαγητό μάς προμηθεύουν κι άλλες συλλογικές κουζίνες. Η συμμετοχή στη δράση αποτελεί αυστηρά προσωπική επιλογή του καθενός και είναι σύμφωνη με τις αρχές και τις αξίες μας, οπότε η συμβίωση είναι πολύ ενδιαφέρουσα, ενεργή και ζωντανή. Αυτό δεν σημαίνει πως απουσιάζουν οι διαφωνίες ή οι εντάσεις, αλλά όσο αυτές είναι γόνιμες και καλοπροαίρετες, σίγουρα μας κάνουν καλύτερους» τονίζει ο κ. Σμετόπουλος.
Η δράση της Steps, ωστόσο, καλύπτει ανάγκες και σε είδη ατομικής υγιεινής (μάσκες, αντισηπτικό υγρό και μαντιλάκια, σαπούνι, σαμπουάν, σερβιέτες). «Στο κομμάτι της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, κυρίως σε επίπεδο πρώτων βοηθειών, όπως η περιποίηση τραυμάτων, συνεργαζόμαστε με τους Medical Volunteers International, οι οποίοι συνοδεύουν την ομάδα του Street Work μερικές φορές την εβδομάδα» λένε οι άνθρωποι της Steps.
Σχετικά με το υπόβαθρο των ανθρώπων που ζουν σε κατάσταση δρόμου, οι άνθρωποι της Steps επισημαίνουν ότι δεν υπάρχει μόνο ένα, κοινό και ομοιόμορφο. «Τα προφίλ είναι πολλά και διαφορετικά, όπως σε όλους τους χώρους και τις ομάδες ανθρώπων, τόσο σε επίπεδο καταγωγής, θρησκείας και φύλου, όσο και εκπαίδευσης, επαγγελματικής ζωής κ.ά. Κυρίως, όμως, μιλάμε για ανθρώπους που κάποια στιγμή στη ζωή τους βίωσαν ένα γεγονός που δεν μπόρεσαν να διαχειριστούν και μέσα από ένα ντόμινο καταστάσεων βρέθηκαν σε κατάσταση δρόμου».
Όσον αφορά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει στην προσπάθειά του να πετύχει τους σκοπούς της οργάνωσής, ο κ. Σμετόπουλος επισημαίνει: «Η κυριότερη δυσκολία έγκειται στο γεγονός ότι έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια αδιάφορη πολιτεία και μια ιδρυματικού τύπου προσέγγιση σε ζητήματα κοινωνικής πολιτικής. Είναι αδιανόητο οι άνθρωποι να αντιμετωπίζονται ως αριθμοί ή αντικείμενα. Είναι υποκείμενα με μοναδικά χαρακτηριστικά. Η προσέγγιση οφείλει να είναι προσωποπαγής και ανθρώπινη. Το One Stop σ.σ. η πρωτοβουλίας της οργάνωσης που πρόσφερε φαγητό και άλλες υπηρεσίες) ήταν ένα επιτυχημένο μοντέλο που, αν εφαρμοζόταν σε επίπεδο πολιτείας, θα σηματοδοτούσε σημαντική βελτίωση στη ζωή πολλών ανθρώπων. Αντίθετα, συνεχώς είχαμε να αντιμετωπίσουμε εμπόδια που έμπαιναν κυρίως από τον δήμο Αθηναίων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι πως τα τελευταία δύο χρόνια λειτουργούσαμε χωρίς να υπάρχει νερό στον χώρο που μας παρείχε ο ίδιος ο δήμος!».
Με ποιους τρόπους μπορεί να βοηθήσει κανείς τη δράση σας;
Το έργο μας μπορεί να στηριχτεί από κάθε άτομο ή συλλογικότητα ή οργανισμό ή εταιρεία με κοινωνική ευαισθησία ως εξής :
- συμμετέχοντας εθελοντικά στις δράσεις μας
- στηρίζοντας την ομάδα μας οικονομικά ή/και υλικά
- διαδίδοντας τη δράση μας
- διοργανώνοντας εκδηλώσεις σε άμεση συνεργασία μαζί μας
Όποια και όποιος θέλει να μας στηρίξει οικονομικά μπορεί να το κάνει στον παρακάτω τραπεζικό λογαριασμό:
ΤΡΑΠΕΖΑ EUROBANK
IBAN: GR9002604550000000200297176
STEPS ΑΣΤΙΚΗ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
SWIFT: ERBKGRAA
Διεύθυνση Καταστήματος Τραπέζης: Λεωφ. Ελ. Βενιζέλου 39, 17123, Νέα Σμύρνη
Διεύθυνση Γραφείου Steps: Βερανζέρου 18, 10432, Αθήνα, Ελλάδα
To άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
