Η ραγδαία εξάπλωση του κοροναϊού και οι φόβοι για πανδημία προκαλούν τεράστια οικονομική αβεβαιότητα και σπασμωδικές κινήσεις στις αγορές.
Τι συνέπειες θα έχει αυτό στην καθημερινότητα; Υπάρχει πάτος στην ελεύθερη πτώση των χρηματιστηρίων και ποιο είναι το χειρότερο σενάριο που πρέπει να φοβόμαστε; Ο Διδάκτωρ Διεθνών Οικονομικών ΕΚΠΑ, Κωνσταντίνος Γκράβας, μιλά στο LiFO.gr για την νέα κατάσταση που διαμορφώνεται απότομα, διεθνώς.
«Βρισκόμαστε σε αχαρτογράφητα νερά. Από το πρωί στις ασιατικές αγορές έχουμε πρωτοφανείς κινήσεις στην αγορά πετρελαίου». Το 30% «είναι η μεγαλύτερη ημερήσια πτώση που καταγράφεται από τον πόλεμο του Κόλπου το 1991».
Η «αγέλη των επενδυτών»
Κάτω από αυτές τις εξελίξεις, «επηρεάζεται η ψυχολογία της αγοράς, ανατροφοδοτώντας τις αρνητικές επενδυτικές προσδοκίες. Βραχυπρόθεσμα, οι επενδυτές ακολουθούν συμπεριφορά αγέλης και σπανίως οι αποφάσεις τους είναι ορθολογικές. Πουλάνε μαζικά. Όλοι φοβούνται, με αποτέλεσμα να υπάρχει υπερπροσφορά. Οι υπερβολές ξεκινούν από την χρηματιστηριακή αγορά και διαχέεται η ανησυχία και στα υπόλοιπα στρώματα μέχρι την πραγματική οικονομία. Οι αγορές, σε τέτοιες περιπτώσεις πολύ μεγάλης αβεβαιότητας, προεξοφλούν πάντα τα χειρότερα και έρχεται μετά, σιγά - σιγά, η διόρθωση».
Όπως λέει, η αποκατάσταση θα έρθει στην διαδρομή των ημερών αλλά προς το παρόν είναι «ένα μαχαίρι που πέφτει και κανείς δεν θέλει να το ακουμπήσει όσο πέφτει». Μέχρι να ισορροπήσει σε κάποιο - υποθετικό για την ώρα - κατώτατο σημείο, το σοκ του κοροναϊού θα συνεχίζει να επηρεάζει ασυνήθιστα την παγκόσμια οικονομία, τόσο στο σκέλος της προσφοράς όσο και σε αυτό της ζήτησης. Το άμεσο κόστος στην οικονομία θα είναι φυσικά οι ανθρώπινες απώλειες και το κλείσιμο χώρων εργασίας με την επιβολή καραντίνας. Το έμμεσο κόστος θα είναι η μείωση της καταναλωτικής και επιχειρηματικής εμπιστοσύνης καθώς οι καταναλωτές θα αναβάλλουν τις δαπάνες τους και οι επιχειρήσεις τις επενδύσεις τους, αντίστοιχα.
Η εντεινόμενη αβεβαιότητα θα έχει επίπτωση και στη συνολική ζήτηση. Θα επηρεαστούν οι συνήθειες και η αύξηση του χρηματοοικονομικού κόστους για τις επιχειρήσεις θα έρθει ταυτόχρονα με τη δυσχέρεια στην καταναλωτική δαπάνη. Η νέα κατάσταση «θα περιορίσει την κινητικότητα και θα αυξήσει το κόστος λειτουργίας των επιχειρήσεων. Η δυνατότητα πίστωσης θα μειωθεί λόγω στενότητας και θα παρουσιαστούν περιορισμοί στις εφοδιαστικές αλυσίδες - π.χ στην αυτοκινητοβιομηχανία, όπου πολλά εξαρτήματα της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας προέρχονται από την Κίνα. Παρόμοια θα είναι η εικόνα και σε πολλές αμερικανικές εταιρείες, σε ένα ευρύ φάσμα».
Αυτή τουλάχιστον θα είναι η εικόνα σε χώρες του εξωτερικού. «Η χώρα μας έχει για την ώρα λίγα κρούσματα», παρατηρεί ο κ. Γκράβας, που ωστόσο θεωρεί ανησυχητικό ότι στην Γερμανία και στην Ιταλία, η εξέλιξη του αριθμού των κρουσμάτων είναι σχεδόν πανομοιότυπη με διαφορά φάσης δέκα ημερών - «έχουμε σίγουρα επιδημία σε πολλές χώρες και το απευκταίο είναι να πάμε σε μία παγκόσμια πανδημία».
Θα χρεοκοπήσουν επιχειρήσεις στην γειτονική Ιταλία;
«Το διάστημα δεν είναι ικανό για να μιλήσει κανείς για χρεοκοπίες. Το γενικό κλείσιμο μιας μεγάλης περιφέρειας θα δημιουργήσει αλυσιδωτές αντιδράσεις από το πάγωμα της επιχειρηματικής δραστηριότητας, όπως καθυστερήσεις πληρωμών σε εργαζόμενους αλλά και σε πληρωμές φορολογικής ή ασφαλιστικής φύσεως. Μειώνει έτσι τα έσοδα του κράτους, που πρέπει να στηρίξει το σύστημα υγείας. Ίσως ενισχυθεί ο αριθμός των κόκκινων δανείων στις τοπικές τράπεζας από την αναβολή πληρωμής των δόσεων. Αλλά ακόμα και έτσι, πρέπει να έχει ήδη πρόβλημα μία επιχείρηση ώστε ο κοροναϊός να είναι η χαριστική βολή που θα οδηγήσει στην χρεοκοπία της εταιρείας.»
Ποιο είναι το χειρότερο σενάριο και ποιο είναι το πιο αισιόδοξο;
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι το 10% με 15% του πληθυσμού θα νοσήσει (σ.σ φέτος). Οικονομικά το καλύτερο σενάριο θα ήταν αυτό μίας ανάκαμψης με «σχήμα U». Να πιάσουμε δηλαδή το κατώτερο σημείο όπου θα μείνουμε για κάποιο διάστημα και η ανάκαμψη και η αποκατάσταση να έρθει στα επόμενα χρόνια, όταν θα έχει πλέον αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, με την ανακάλυψη του εμβολίου και τον περιορισμό της επιδημίας. Μπορεί να έχουμε εμβόλιο το νωρίτερο σε έξι μήνες. Το 2020 δεν θα είναι καλή χρονιά, αλλά από το 2021 ίσως δούμε ανάκαμψη. Το χειρότερο σενάριο είναι ένα σχήμα W, δηλαδή μετά από μία μικρή ανάκαμψη να σημειωθεί και μία δεύτερη βύθιση. Αυτό θα συμβεί σε περίπτωση που η πορεία (σ.σ αντιμετώπισης του ιού) δεν είναι ομαλή και έχουμε επανάληψη του κύκλου στο βόρειο ημισφαίριο, τον ερχόμενο χειμώνα».
Eν μέσω του αιφνίδιου πολέμου τιμών μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ρωσίας, ο βρετανικός δείκτης FTSE 100 σημείωσε πτώση 8,0%, με τις μετοχές των πετρελαϊκών μετοχών BP και Royal Dutch Shell να υποχωρούν πάνω από 20%. Στη Φρανκφούρτη ο δείκτης DAX υποχώρησε νωρίτερα στο 6,6% και στο Παρίσι ο CAC 40 καταγράφει απώλειες 6,2%. Οι απώλειες είναι τεράστιες, εξηγεί. Με την συνήθη μεταβλητότητα, χωρίς εξωγενείς συνθήκες, μια ημερήσια πτώση θεωρείται σχετικά μεγάλη όταν αγγίζει το 2% με 2,5%.
Ο κ. Γκράβας υπογραμμίζει την ανάγκη διεθνούς συντονισμού και σε επίπεδο ευρωζώνης. Στις 16 Μαρτίου θα συζητηθούν στην ευρωομάδα μέτρα για τις κρίσεις εξάπλωσης του κοροναϊού στις χώρες της Ευρωζώνης, κυρίως σε Ιταλία και Γερμανία. Απαιτούνται μέτρα όχι μόνο σε επίπεδο νομισματικής (από τις κεντρικές τράπεζες) αλλά και δημοσιονομικής πολιτικής. Από τα δύο, προέχει η δημοσιονομική αντιμετώπιση του ζητήματος, με στήριξη των συστημάτων υγείας - έκτακτες προσλήψεις γιατρών και νοσηλευτών. Όπως άλλωστε εξηγεί ο διδάκτωρ διεθνών οικονομικών, η νομισματική πολιτική έχει ήδη φτάσει στα όριά της.
«Πολλές μεγάλες οικονομίες έχουν ήδη αρνητικά επιτόκια, δεν υπάρχει σημαντικό περιθώριο περαιτέρω μείωσης των επιτοκίων - τα "όπλα" της νομισματικής πολιτικής είναι περιορισμένα σε σύγκριση με το κραχ του 2008. Ωστόσο οι πλούσιες χώρες του βορρά της ευρωζώνης έχουν τεράστιο περιθώριο για σημαντικές δημοσιονομικές δαπάνες».
Info
Το βιβλίο του Κωνσταντίνου Γκράβα «Οικονομικός Πόλεμος και Νομισματική Ειρήνη. Η Ελληνική Οικονομική Κατάθλιψη» (Πρόλογος: Γιάννης Στουρνάρας) κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ι.Σιδέρης.
σχόλια