Οι τιμές της ενέργειας αυξάνονται για τα νοικοκυριά σε όλη την Ευρώπη τους τελευταίους μήνες. Οι αυξήσεις οφείλονται στην αύξηση των ενεργειακών απαιτήσεων και στις ανησυχίες για τον εφοδιασμό με φυσικό αέριο και πετρέλαιο μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
«Ωστόσο, διαφορετικές προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση της πίεσης εφαρμόζονται σε όλη την ήπειρο» σημειώνει στην ανάλυσή του το BBC που εστιάζει στις χώρες που «κάνουν τα περισσότερα» για να αντιμετωπίσουν τις ραγδαίες αυξήσεις.
Ηνωμένο Βασίλειο
Οι λογαριασμοί ενέργειας στη Βρετανία είναι περισσότερο εκτεθειμένοι στις αυξητικές τάσεις. Αυτό συμβαίνει επειδή η πλειονότητα των σπιτιών θερμαίνεται με φυσικό αέριο και περίπου το 40% της ηλεκτρικής ενέργειας παράγεται από σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν με φυσικό αέριο - περισσότερο από ό,τι σε άλλες χώρες της Ευρώπης.
Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου ανακοίνωσε ότι κάθε νοικοκυριό θα λάβει έκπτωση 400 λιρών για τον ενεργειακό λογαριασμό. Τα νοικοκυριά που λαμβάνουν επιδόματα που υπόκεινται σε έλεγχο πόρων θα λάβουν επίσης μια εφάπαξ ενίσχυση 650 λιρών, ενώ τα νοικοκυριά συνταξιούχων θα λάβουν μια επιπλέον ενίσχυση καυσίμων για τον χειμώνα, ύψους 300 λιρών. Προβλέπεται επίσης εφάπαξ κονδύλι για το κόστος ζωής των ΑμεΑ ύψους 150 λιρών.
Οι πληρωμές αυτές θα χρηματοδοτηθούν εν μέρει από έναν έκτακτο φόρο 25% επί των κερδών των εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου, από τον οποίο η κυβέρνηση αναμένει να εισπράξει 5 δισ. λίρες. Η βρετανική κυβέρνηση λέει ότι δαπανά 37 δισ. λίρες για να βοηθήσει τους ανθρώπους να ξεπεράσουν την κρίση του κόστους ζωής. «Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα ερωτήματα σχετικά με το ποσό αυτό, με το Ινστιτούτο Δημοσιονομικών Μελετών να σχολιάζει ότι από το κονδύλι θα πρέπει να αφαιρεθούν 18 δισ. λίρες για να ληφθούν υπόψη οι αυξήσεις φόρων. Αυτό σημαίνει ότι ένα ποσό της τάξης των 19 δισ. λιρών θα συμβάλει στην αντιστάθμιση της αύξησης των λογαριασμών ενέργειας.
Ιταλία
Η Ιταλία ανακοίνωσε σχέδιο επιδότησης καυσίμων και επενδύσεων ύψους 14 δισ. ευρώ. «Θα επιτρέψει στις οικογένειες να διατηρήσουν τους λογαριασμούς καυσίμων γύρω από τα επίπεδα του 2021 και να επενδύσουν σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Τα νοικοκυριά θα ενθαρρυνθούν επίσης να στραφούν σε ηλεκτρικά οχήματα και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Άλλα μέτρα περιλαμβάνουν μια εφάπαξ πληρωμή 200 ευρώ σε άτομα με ετήσιο εισόδημα έως 35.000 ευρώ, και μια έκπτωση φόρου 20% για όλες τις ενεργοβόρες εταιρείες που αντιμετωπίζουν αύξηση των τιμών κατά 30%. Για να ενισχύσει την χρηματοδότηση αυτών των μέτρων, αυξάνονται οι φόροι για τις εταιρείες ενέργειας των οποίων τα κέρδη αυξήθηκαν λόγω των υψηλότερων τιμών των καυσίμων. Συνολικά, η Ιταλία αναμένει να δαπανήσει περίπου 49,5 δισ. ευρώ.
Ισπανία
Η Ισπανία μείωσε τον ΦΠΑ στους λογαριασμούς ενέργειας από 21% σε 10%. Ένας ειδικός φόρος στην ηλεκτρική ενέργεια έχει επίσης μειωθεί προσωρινά από 7% σε 0,5%. Για να καλύψει αυτές τις μειώσεις φόρων, η Ισπανία εισήγαγε έναν έκτακτο φόρο στις εταιρείες ενέργειας, ο οποίος αποσκοπεί στην είσπραξη 3 δισ. ευρώ. Τον Απρίλιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμφώνησε ένα ανώτατο όριο τιμών για το φυσικό αέριο στην Πορτογαλία και την Ισπανία - κατά μέσο όρο 50 ευρώ ανά μεγαβατώρα.
Το πλαφόν θα διαρκέσει ένα έτος και έχει ως στόχο να μειώσει στο μισό τους λογαριασμούς φυσικού αερίου για το 40% των πελατών στις δύο χώρες. Συνδυαστικά, τα μέτρα της Ισπανίας αναμένεται να κοστίσουν περίπου 27 δισ. ευρώ.
Γαλλία
Τον Ιανουάριο, η γαλλική κυβέρνηση ανάγκασε τον δημόσιο πάροχο ενέργειας, Électricité de France (EDF), να περιορίσει τις αυξήσεις των τιμών χονδρικής στο 4% για ένα έτος, με κόστος 8,4 δισ. ευρώ. Η Γαλλία είχε ήδη ανακοινώσει μια εφάπαξ ενίσχυση 100 ευρώ πέρυσι σε 5,8 εκατομμύρια νοικοκυριά που λαμβάνουν κουπόνια ενέργειας. Έκτοτε, έχει επίσης μειώσει τους φόρους στην ηλεκτρική ενέργεια.
Σύμφωνα με το think tank Bruegel, η Γαλλία αναμένεται να δαπανήσει 45 δισ. ευρώ για να στηρίξει τους πολίτες απέναντι στην κρίση του υπέρογκου κόστους ζωής.
Γερμανία
Τα γερμανικά νοικοκυριά πληρώνουν περισσότερο για την ηλεκτρική ενέργεια από οποιαδήποτε άλλη χώρα στην ΕΕ, ενώ 4,2 εκατομμύρια γερμανικά νοικοκυριά θα δουν τους λογαριασμούς φυσικού αερίου να αυξάνονται κατά μέσο όρο 62,3% το 2022, σύμφωνα με έκθεση του Reuters.
Η κυβέρνηση εισήγαγε επιδοτήσεις για νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα και τώρα δαπανά επιπλέον 15 δισ. ευρώ για επιδοτήσεις καυσίμων μέσω της μείωσης των φόρων στη βενζίνη και το ντίζελ, παρέχοντας στους πολίτες εφάπαξ πληρωμές 300 ευρώ, επιπλέον πληρωμές για τη στήριξη των παιδιών και εκπτώσεις στις δημόσιες μεταφορές. Το συνολικό κόστος των μέτρων αυτών αναμένεται να ανέλθει σε περίπου 60 δισ. ευρώ.
Η Γερμανία είναι ο μεγαλύτερος καθαρός εισαγωγέας ρωσικών ορυκτών καυσίμων. Τον Ιούνιο, η κυβέρνηση αποφάσισε μια σειρά μέτρων για τη μείωση της ζήτησης ενέργειας, μεταξύ των οποίων τη μείωση της έντασης στα φώτα των δρόμων, το σβήσιμο των συντριβανιών και την μείωση της θερμοκρασίας στις δημόσιες πισίνες.
Ολλανδία
Η ολλανδική κυβέρνηση δαπάνησε 2,7 δισ. ευρώ για τη μείωση των φόρων στην ενέργεια που χρησιμοποιούν οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά και σχεδιάζει να χρησιμοποιήσει 150 εκατ. ευρώ για τη στήριξη των πιο ευάλωτων νοικοκυριών. Έχει επίσης μειώσει τους φόρους στη βενζίνη και το ντίζελ κατά 21% μέχρι το τέλος του έτους. Η Ολλανδία αναμένεται να δαπανήσει περίπου 6 δισ. ευρώ.
Νορβηγία
Στη Νορβηγία, η κυβέρνηση έχει ορίσει μια μέγιστη τιμή που θα πρέπει να πληρώνουν τα νοικοκυριά για την ενέργειά τους - οτιδήποτε πάνω από αυτή και η κυβέρνηση θα πληρώνει το 80% του λογαριασμού. Το μέτρο αυτό, μαζί με άλλα μέτρα στήριξης, θα κοστίσει περίπου 2 δισ. ευρώ.
Πολωνία
Στο πλαίσιο μιας «αντιπληθωριστικής ασπίδας», η πολωνική κυβέρνηση ανακοίνωσε σχέδιο μείωσης του ΦΠΑ στα τρόφιμα, το φυσικό αέριο και τα λιπάσματα στο 0%. Ο ΦΠΑ στη θέρμανση θα μειωθεί στο 5%, ενώ ο ΦΠΑ στη βενζίνη και το ντίζελ θα μειωθεί στο 8%. Τα μέτρα αυτά ήταν προγραμματισμένο να διαρκέσουν έξι μήνες. Η πολωνική κυβέρνηση θα εξασφαλίσει απευθείας χρηματική ενίσχυση σε επτά εκατομμύρια νοικοκυριά, με ορισμένα να δικαιούνται έως και 306 ευρώ ετησίως. Μαζί με άλλα μέτρα, η Πολωνία αναμένεται να δαπανήσει 8 δισ. ευρώ.
Η ΕΕ
Η ΕΕ συμφώνησε να μειώσει την κατανάλωση φυσικού αερίου κατά 15% μέχρι τον Μάρτιο του 2023. Ο στόχος είναι προαιρετικός, αλλά σε περίπτωση που η Ρωσία διακόψει τις προμήθειες φυσικού αερίου στο μπλοκ, η ΕΕ θα μπορούσε να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης και να καταστήσει τον στόχο υποχρεωτικό. Τα κράτη μέλη είναι ελεύθερα να αποφασίσουν πώς θα κατανέμουν την προμήθεια φυσικού αερίου, αρκεί να μην περιορίσουν την προμήθεια στα νοικοκυριά.
Είναι αυτά τα σχέδια βιώσιμα;
Ορισμένοι αναρωτήθηκαν πόσο καιρό μπορούν οι κυβερνήσεις να συνεχίσουν να προστατεύουν τους καταναλωτές. Εάν ο υψηλός πληθωρισμός συνεχιστεί μέχρι το 2023 ή και αργότερα, οι κυβερνήσεις ενδέχεται να δυσκολευτούν να προστατεύσουν τα νοικοκυριά.
«Μια τόσο μεγάλη επιδότηση δεν είναι βιώσιμη από την άποψη των δημόσιων οικονομικών και επιζήμια από γεωπολιτική άποψη και από άποψη ενεργειακής ασφάλειας - για να μην αναφέρουμε το περιβάλλον», λέει η Simone Tagliapietra, συνεργάτιδα του Bruegel, η οποία έχει συλλέξει στοιχεία σχετικά με τα κυβερνητικά μέτρα για την προστασία των καταναλωτών.
Άλλοι φοβούνται τι θα μπορούσε να συμβεί εάν η Ευρώπη δεν είναι σε θέση να βρει εναλλακτικές λύσεις για το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Η Ilaria Conti, επικεφαλής του τομέα φυσικού αερίου στη Σχολή Κανονισμών της Φλωρεντίας προειδοποιεί: «Η πιο δύσκολη περίοδος θα πρέπει να είναι το φθινόπωρο και ο χειμώνας που έρχεται».
Με πληροφορίες από BBC
