Στις 29 Μαΐου 2023 συμπληρώθηκαν 101 χρόνια από τη γέννηση του Ιάννη Ξενάκη που σφράγισε με το δυναμικό και πρωτοποριακό έργο του το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα.
Ήδη από την πρώτη συνέντευξή της η διευθύντρια του ΕΜΣΤ Κατερίνα Γρέγου είχε ανακοινώσει για το καλοκαίρι του 2023 μια αναδρομή στην κατάθεση του πρωτοποριακού μουσικού, αρχιτέκτονα και μαθηματικού Ιάννη Ξενάκη, σε συνεργασία με τη Philarmonie του Παρισιού, που από τις 10 Φεβρουαρίου έως τις 26 Ιουνίου του 2022 παρουσίασε την έκθεση στη Cité με τίτλο «Revolutions Xenakis».
Μετά την έκθεση «Δεύτερο Αφιέρωμα στον Ιάννη Ξενάκη» στο Ωδείο Αθηνών το 2009, το ΕΜΣΤ επανέρχεται στην επανεξέταση της προσωπικότητας του Ξενάκη και τη συμβολή του στη σύζευξη τεχνών και επιστημών καθώς και την εικαστική, λογοτεχνική και μουσική του κουλτούρα μέσα στα πολιτιστικά και πολιτικά κινήματα της εποχής του.
Το αφιέρωμα του ΕΜΣΤ στον Ιάννη Ξενάκη αντλεί υλικό κυρίως από το αρχείο Ξενάκη και εξετάζει την προσωπικότητά του ως αρχιτέκτονα, μηχανικού, συνθέτη, μαθηματικού, ενός ανθρώπου που επανεφηύρε τη μουσική και δημιούργησε νέες αρχιτεκτονικές μορφές.
Η έκθεση στοχεύει να απευθυνθεί σε ένα ευρύ κοινό και να το συστήσει στην παραγωγή του Ξενάκη, σε εύρος και βάθος, καθώς και να προσφέρει μια μοναδική οπτικοακουστική εμπειρία.
«Τίποτε στον Ξενάκη δεν είναι σκόνη, αλλά ύλη ζωντανή, κάτω από σκέψη βαθύτατα μαθηματική – και με την ευρύτητα ενός ποιητού. Ακόμα και η έννοια της μελωδίας δεν ελλείπει· αντιθέτως μάλιστα, παρουσιάζεται ευρηματική, αστραφτερή και τεταμένη. Μια μελωδία, που θά πρεπε νάχαμε κληρονομήσει, αν δεν είχε συσσωρευτεί η μουσική θητεία πεντακοσίων ετών.
Η σημασία του Ξενάκη είναι μεγάλη, γιατί πρώτη φορά στην παγκόσμια μουσική δημιουργία παρουσιάστηκε μια προσωπικότητα τόσο τολμηρή που ν' αποφασίση να ξαναϋπάρξη Έλλην. Πρέπει να παρέλθουν λίγα χρόνια, για ν' αντιληφθούμε τη σημασία του – για να γνωρίσουμε κ' εμείς, μες απ' αυτόν, την βαθύτερη νεοελληνική μας ιδιοσυγκρασία» έλεγε ο Μάνος Χατζιδάκις.
Δεν είναι τυχαίο ότι για τα εκατόν ένα χρόνια από τη γέννησή του, οι εκδηλώσεις και εκθέσεις παγκοσμίως μας δείχνουν ότι οι φιλοσοφικές του ιδέες για τη μουσική, που έθεσαν καίρια το αίτημα για ενότητα φιλοσοφίας, επιστήμης και τέχνης, όχι μόνο εξακολουθούν να απασχολούν και να κεντρίζουν το ενδιαφέρον του κοινού και των επιστημόνων και καλλιτεχνών, αλλά είναι πιο επίκαιρες από ποτέ.