Η Λίνα Κοεμτζή ήταν μόλις 22 ετών όταν ανέβηκε στον ένατο όροφο της φοιτητικής εστίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου και αυτοκτόνησε, ύστερα από δημοσίευση προσωπικών φωτογραφιών της στο διαδίκτυο.
Ήταν 2016 αλλά, πέντε χρόνια μετά, το εκδικητικό πορνό εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται σε πάμπολλες περιπτώσεις ως απλό πλημμέλημα, όπως μας εξηγεί, μιλώντας στη LiFO, ο δικηγόρος που είχε αναλάβει τότε την υπόθεση εκπροσωπώντας την οικογένεια της Λίνας, Αντώνιος Ξυλουργίδης.
«Το revenge porn δεν πρέπει να μας εκπλήσσει, υπάρχουν πολλές υποθέσεις στη χώρα μας και έχουν δραματικές επιπτώσεις στη ζωή ανηλίκων παιδιών. Απλά αυτή την φορά ο φερόμενος δράστης είναι πρόσωπο της επικαιρότητας και απασχόλησε την δημοσιότητα.
Η υπόθεση της Λίνας είναι μία γνωστή υπόθεση, θέλω όμως να σας πω ότι δεν αφορά μόνο δημοσιοποίηση γυμνού υλικού - φωτογραφιών και βίντεο, προσωπικών της στιγμών για τις οποίες δεν έδωσε ποτέ την συγκατάθεσή της να ανέβουν στο διαδίκτυο. Αναπαρήχθη αυτό το υλικό, από ανθρώπους που δεν ήθελαν να κοινοποιήσουν τις προσωπικές της στιγμές, αλλά τις χρησιμοποίησαν έτσι ώστε να την εκβιάσουν, αναζητώντας περαιτέρω αξιώσεις από αυτήν, χωρίς να έχουν κανένα δικαίωμα.»
Τι συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις;
«Η χρήση και η διαδικτυακή ανάρτηση των φωτογραφιών, συνήθως σεξουαλικού περιεχομένου, είναι πολύ συνήθης ειδικά στις νεαρές ηλικίες. Και με αυτόν τον τρόπο, εκβιάζονται νέοι και νέες, μέσω των λογαριασμών κοινωνικής δικτύωσης, λέγοντάς τους ότι θα κυκλοφορήσουν έτει περαιτέρω. Με αυτόν τον τρόπο υποκύπτουν σε έναν ωμό εκβιασμό.
Έχουμε δηλαδή μία κλιμάκωση, από την στιγμή που κάποιος μπορεί και να φλερτάρει, αυτό δεν είναι επιλήψιμο, και να ανταλλάξει κάποιες φωτογραφίες, σε καμία περίπτωση όμως δεν δίνει την άδεια του αυτό το υλικό να κοινοποιηθεί. Πολλοί, ειδικά κατηγορούμενοι, χρησιμοποιούν αυτό το πρόσχημα ότι «με την συναίνεσή του έβγαλε αυτές τις φωτογραφίες από κοινού». Σημασία έχει ότι εδώ ο νομοθέτης διαχωρίζει τη θέση και λέει ότι (σ.σ το θύμα) δεν έδωσε ποτέ το δικαίωμα και την συναίνεση να κοινοποιηθούν.»
Σε βαθμό πλημμελήματος...
«Οι επιλήψιμες αυτές πράξεις αφορούν τον γενικό κανόνα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων, πλην όμως, κατά την άποψή μου, δεν είναι επαρκώς προστατευμένος, καθώς τιμωρούνται σε βαθμό πλημμελήματος. Έτσι γινόμαστε μάρτυρες ανθρώπων που βασανίζονται στην κυριολεξία, σε ψυχή και πνεύμα και σώμα, και παρ' όλα αυτά, οι διώκτες τους, οι κουκουλοφόροι του διαδικτύου όπως συνηθίζω να τους προσφωνώ εγώ, δεν υποκύπτουν καθώς η ποινική τους τιμωρία είναι ανεπαρκής.»
Όπως λέει ο κ. Ξυλουργίδης, συχνά είναι και οι θύτες ανήλικοι.
«Στο δικηγορικό μου γραφείο έχουν απευθυνθεί γονείς παιδιών που εκβιάστηκαν σε τέτοιο βαθμό που θέλησαν να αυτοκτονήσουν, άφησαν σημείωμα. Διότι οι συμμαθητές τους ή οι συμμαθήτριές τους που είχαν σχέση, αποπειράθηκαν και εν τέλει ολοκλήρωσαν την πράξη του εκβιασμού. Τι έκαναν δηλαδή; Προσωπικές στιγμές που μοιράστηκαν σε κάποια στιγμή της ζωής τους - ειδικά την περίοδο της καραντίνας που οι σχέσεις δεν αναπτύσσονται φυσιολογικά, αναπτύσσονται διαδικτυακά - δημοσιεύτηκαν».
«Το φαινόμενο λοιπόν οξύνθηκε και τα λάφυρα που είχαν αυτοί οι άνθρωποι τα εκμεταλλεύτηκαν, συνήθως γιατί δεν αντέχουν τον χωρισμό. Υπάρχουν άνθρωποι που επειδή δεν μπορούν να δεχθούν την απόρριψη, γιατί θεωρούν φέουδο, ιδιοκτησία τους τον σύντροφο ή την σύντροφό τους, αντιδρούν με αυτόν τον εκδικητικό τρόπο. «Αφού δεν δέχτηκες την πρότασή μου, τώρα έρχεται η δική μου στιγμή.»
«Και ξέρετε, δεν μετανιώνουν. Αν μπορούσα να θυμηθώ και να μοιραστώ μαζί σας, κάποια από τα μηνύματα που έστελναν στην αδικοχαμένη Λίνα Κοεμτζή, πραγματικά θα αναθεωρούσατε την άποψή σας για το ανθρώπινο ον. Δεν μπορείτε να καταλάβετε και να φανταστείτε σε 500 σελίδες εκβιασμών, υβριστικών, απειλητικών εκφράσεων, τι είχε υποστεί εκείνο το κορίτσι.
Υπάρχει μαρτυρία του αυτόπτη μάρτυρα που μίλησε ξεκάθαρα για δυο άτομα που έψαχναν το σώμα της Λίνας όταν ψυχορραγούσε στην Λεόντος Σοφού στη Θεσσαλονίκη - είπε ο άνθρωπος ότι την έψαχναν, έψαχναν το στικάκι. Ήταν από πάνω της. Έδωσε κατάθεση στην αστυνομία και ουδέποτε εκλήθη από εισαγγελικές αρχές -για αυτό οι γονείς της Λίνας και εγώ, με μεγάλο παράπονο, μιλήσαμε για μία άτακτη αρχειοθέτηση της υπόθεσης και για αυτό από την πρώτη στιγμή, η μητέρα και ο πατέρας της Λίνας λένε το εξής: «επειδή ήταν από φτωχή και πολύτεκνη οικογένεια, το παιδί μας είχε αυτή την μεταχείριση;»
«Πρέπει το δικαιικό μας σύστημα να αποφασίσει τι θέλει. Δεν αρκεί μία ποινή χάδι στον σκοτεινό δρόμο του διαδικτύου. Δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται το φαινόμενο αυτό, όπως έχουμε την υπόθεση σήμερα που αφορά τη δημοσιότητα σήμερα, δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται σαν πλημμέλημα. Δεν μπορεί όποιος θέλει, επειδή είχαμε μία κοινή, ευαίσθητη στιγμή, να το κάνει βορά στον άνεμο. Θα πρέπει οι ποινές να είναι εξαντλητικές.»
Δηλαδή αν αύριο το πρωί κάποιος αποφασίσει να εκδικηθεί μία πρώην του - μια εγκληματική φύση, ένας αναίσθητος άνθρωπος, αναρτήσει υλικό σε πορνογραφική σελίδα, όλη αυτή η υπόθεση θα αντιμετωπιστεί ως πλημμέλημα;
«Δυστυχώς η απάντηση είναι «ναι». Αφορά το άρθρο 38, του νόμου 4624 του '19. Αφορά τα προσωπικά δεδομένα. Είναι μία γενική διάταξη και δυστυχώς τιμωρούνται στον βαθμό του πλημμελήματος. Προβλέπει φυλάκιση ενός έτους και χρηματική ποινή ως εκατό χιλιάδες ευρώ.»
Και να φανταστούμε ότι πολύ συχνά, δεν καταλήγουν καν στη φυλακή αυτοί οι δράστες.
«Δυστυχώς αυτή είναι η αλήθεια. Υπάρχει και η σπάνια περίπτωση όπου μιλάμε για ομάδες, για οργανωμένες συμμορίες που εκβιάζουν, τότε μετατρέπεται η ποινή σε κατ' επάγγελμα όποτε μόνο τότε κάνουνε λόγο για κακούργημα. Αλλά αυτή είναι η εξαίρεση ξέρετε. Πολύ σπάνια λειτουργούν ομαδικά αυτοί οι άνθρωποι.
Έτσι λοιπόν βλέπουμε ότι πρέπει επιτέλους οι αλλαγές αυτές στον ποινικό κώδικα να γίνουν, διότι πολλά από τα θύματα είναι νεαρά και αυτό που εμένα με συγκλόνισε λίγο καιρό πριν, είναι ότι σε μία περίπτωση εκβιαζόμενου θύματος οι γονείς θέλησαν να συνδιαλλαγούν με τον θύτη. Θέλησαν δηλαδή να υποκύψουν στον εκβιασμό. Τους ζητούσαν χρήματα και φυσικά εγώ τους απέτρεψα από αυτό, λέγοντας ότι πρέπει να απευθυνθούν στις αρχές.
Πρέπει να απευθύνονται όλοι στις αρχές, η δίωξη ηλεκτρονικού εγκλήματος έχει δημιουργήσει έναν ιστότοπο και στο Instagram και στο Facebook όπου μπορούν νέοι και νέες να καταγγέλλουν χωρίς να πληρώνουν. Λίγοι γνωρίζουν ότι το να καταγγείλεις μια παράνομη συμπεριφορά του διαδικτύου από κάποιον που σε εκβιάζει δεν απαιτεί κόστος. Θα πρέπει να γίνει επώνυμα, με την ανάλογη αναφορά έτσι ώστε να παραδοθεί το υλικό με το οποίο εκβιάζεσαι για να υπάρχει και μία αλήθεια σχετική - γιατί πάμε στο άλλο άκρο του εκβιασμού ξέρετε - πολλοί το χρησιμοποιούν και το εργαλειοποιούν αυτό, για αυτό και ορισμένες φορές οι αρχές είναι φειδωλές στο διακριβώσουν την πραγματικότητα, γιατί υπάρχει και η άλλη όψη του νομίσματος.
Το Revenge Porn είναι μία διαδικτυακή ανάρτηση φωτογραφιών και βίντεο που έχει ως σκοπό τον εξευτελισμό της προσωπικότητας του θύματος, είναι προϊόν υποκλοπής και αυτό θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται ως ιδιώνυμο αδίκημα. Πώς λέγαμε με τον παλιό ποινικό κώδικα ότι όταν φοράς κουκούλα και διαπράττεις αδικήματα, είναι επιβαρυντική περίπτωση. Έτσι και τώρα δεν έχεις κανέναν λόγο να χρησιμοποιείς δεδομένα άλλου ανθρώπου. Ό,τι κι αν σου έκανε αυτός. Δηλαδή το οπτικοακουστικό υλικό πολλοί νομίζουν ότι επειδή έχει τη συγκατάβαση κάποιου για να το αποκτήσουν, σημαίνει ότι μπορούν να το κυκλοφορούν σαν δικό τους.
Και είναι λίγες οι φορές που καταλήγουν αυτά τα αδικήματα να τιμωρούνται πραγματικά. Διότι τι να το κάνει μια γυναίκα ή ένας άντρας που έχει εκατό χιλιάδες προβολές ένα βίντεο προσωπικών τους στιγμών.
Και μετά τι; Και μετά θα περνά από τη γειτονιά του, από το χωριό του, από την επαρχία του - γιατί στην Αθήνα «χάνεσαι», στις επαρχιακές πόλεις όμως διαδραματίζονται καθημερινά σκηνές όπου οδηγούν ανθρώπους στα πρόθυρα αυτοκτονίας. Και δεν μπορούν να σηκώσουν το βάρος της κοινωνικής κριτικής. Γιατί στην Ελλάδα έχουμε και το άλλο φαινόμενο, να μην κοιτάμε τα του οίκου μας, αλλά να μπαίνουμε σε έναν ηθικοπλαστικό , διαφορετικό εαυτό και να κατακρίνουμε, όταν βλέπουμε κάτι τέτοια. Λέμε για το θύμα «τα ήθελε». Αυτή η φράση... και αυτό οδηγεί σε ένα κοινωνικό στίγμα. Δυστυχώς. Πρέπει να μιλήσουμε για αυτά, υποκρινόμαστε ότι εξεπλάγην «ο άλφα και ο βήτα» που ακούσαμε πρόσωπα που απασχολούν την τηλεόραση, ότι δημιουργούν τέτοια γεγονότα. Ε όχι. Είδαμε από την τηλεόραση και σε προηγούμενες υποθέσεις, βλέπουμε και τώρα, ότι αυτές οι συμπεριφορές δεν έχουν να κάνουν με οικονομική κατάσταση, με κοινωνική τάξη ή επάγγελμα. Μας αφορά όλους.»
