«Μπορούμε να γράψουμε ιστορία;». Αυτό φέρεται να διερωτήθηκαν Τζορτζ Όσμπορν και Κυριάκος Μητσοτάκης, θέτοντας επί τάπητος το μείζον ζήτημα επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Αθήνα.
Οι Financial Times, σε ένα εκτενές άρθρο, αποκαλύπτουν το παρασκήνιο των συναντήσεων των δύο ανδρών, μέσα σε μια πολυτελή σουίτα ενός λονδρέζικου ξενοδοχείου υπό άκρα μυστικότητα.
«Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Κυριάκος Μητσοτάκης είχε προσκαλέσει τον Τζορτζ Όσμπορν, πρώην πολιτικό των Συντηρητικών και νυν πρόεδρο του Βρετανικού Μουσείου, για να διερευνήσει μια συμφωνία για να τερματιστεί μια από τις πιο πικρές πολιτικές και πολιτιστικές διαμάχες στον κόσμο: η διαμάχη για την τύχη των γλυπτών του Παρθενώνα ηλικίας 2.500 ετών», γράφουν χαρακτηριστικά.
«Είναι το πάθος μου» δήλωσε ο κ. Μητσοτάκης στους FT, αναπολώντας την πρώτη συνάντηση με τον Όσμπορν στο ξενοδοχείο Berkeley τον Νοέμβριο του 2021.
«Το ήθελα πάρα πολύ από την πρώτη φορά που είδα τη Ζωφόρο, όταν ήμουν περίπου 18 ετών και επισκέφθηκα το Βρετανικό Μουσείο. Αυτό που με σόκαρε και με εξόργισε ήταν ότι το μνημείο ήταν σπασμένο. Είναι σαν να έχεις πάρει τη Μόνα Λίζα και να την έχεις κόψει στη μέση», πρόσθεσε.
Οι FT σημειώνουν ότι ο πρόεδρος του Βρετανικού Μουσείου άκουγε με προσοχή τον Έλληνα πρωθυπουργο, βλέποντας έναν άνθρωπο που θα μπορούσε να συνεργαστεί. «Κανείς δεν έχει προσπαθήσει για πάντα», δήλωσε ο Όσμπορν στους συναδέλφους του.
Σχολιάζοντας το σχέδιο Όσμπορν, ο πρώην υπουργός Πολιτισμού, Έντ Βέιζι, υποστηρίζει ότι το κλίμα είναι καλύτερο σε σύγκριση με αυτό πριν 200 χρόνια.
Από την άλλη, υψηλόβαθμο στέλεχος των βρετανικών Τεχνών, απαντώντας στο γιατί ο Όσμπορν προχωρά σε τέτοιες κινήσεις, δήλωσε: «Ο Έλληνας πρωθυπουργός εμφανίζεται με την αυτοκινητοπομπή του και όλα είναι πάρα πολυ συναρπαστικά, ο Τζορτζ επιστρέφει στο προσκήνιο».
Οι FT σημειώνουν ότι ο Όσμπορν δεν γνώριζε τον Μητσοτάκη, πριν τη συνάντησή τους, ωστόσο, «τα βρήκαν πολύ καλά».
«Ο Μητσοτάκης είπε μετά σε συναδέλφους του ότι υπήρχε "εμπιστοσύνη και σεβασμός", ενώ ο Όσμπορν έβλεπε τον Έλληνα πρωθυπουργό ως έναν αποτελεσματικό τεχνοκράτη, αστειευόμενος σε συναδέλφους του ότι ο αγγλόφιλος Μητσοτάκης, ήταν "ο Ρίσι Σουνάκ της Ελλάδας"».
Ο Όσμπορν, βέβαια, αποφεύγει να μιλά δημόσια για το ζήτημα «φοβούμενος ότι οτιδήποτε πει θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί εναντίον του πρωθυπουργού, ο οποίος αντιμετωπίζει εκλογές τους επόμενους μήνες», συνεχίζει το δημοσίευμα.
Το ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα – Το «πρόβλημα»
Οι FT περιγράφουν τα δεδομένα: Από τη μία η Ελλάδα θεωρεί ότι τα Γλυπτά εκλάπησαν και πρέπει να επιστραφούν και από την άλλη ο Όσμπορν περιορίζεται από νόμο του ’63 που εμποδίζει τη μόνιμη παράδοσή τους, με τη βρετανική κυβέρνηση να μην δείχνει πρόθυμη να αλλάξει τον νόμο, παρά τις εκκλήσεις από επιτροπή της UNESCO το 2021.
«Η αποτυχία εξεύρεσης συμφωνίας είναι μια πολύ ρεαλιστικη πιθανότητα», σημειώνουν.
Η πρόταση του Όσμπορν θέλει μια σειρά από δανειακές συμφωνίες για τα Γλυπτά του Παρθενώνα, οι οποίες θα οικοδομήσουν σταδιακά την εμπιστοσύνη.
Η Ελλάδα δεν θα παραιτηθεί από τις διεκδικήσεις της, με τους FT να σχολιάζουν ότι θα ήταν πρόβλημα για τον Μητσοτάκη να δεχθεί ένα «δάνειο» αυτού που θεωρείται ελληνική ιδιοκτησία.
Από την άλλη το Βρετανικό Μουσείο φαίνεται να συμφωνούσε στην επιστροφή του ένα τρίτου ή και περισσότερων Γλυπτών για κάποια χρόνια, καθώς υπάρχει προηγούμενο δανεισμού προς την Ρωσία.
«Ένα προφανές πρόβλημα είναι εάν οι Έλληνες θα τα επέστρεφαν στο τέλος της περιόδου του δανεισμού. Ο Ρίτσαρντ Λάμπερτ, προκάτοχος του Όσμπορν ως πρόεδρος του Βρετανικού Μουσείου και πρώην συντάκτης των FT, λέει: "Εκτιμώ ότι αφού δανειστούν, δεν θα επιστραφούν". Ένας ειδικός του Βρετανικού Μουσείου παραδέχεται: "Η κατοχή είναι τα εννέα δέκατα του νόμου όσον αφορά τα αρκετά μεγάλα μαρμάρινα γλυπτά".
Ο Όσμπορν λοιπόν φέρεται να επιθυμεί την ύπαρξη αντάλλάγματος για κάποια από τα Γλυπτά του Παρθενώνα, με την Αθήνα να δανείζει θησαυρους ως «εγγύηση», με εντυπωσιακές τοιχογραφίες της Σαντορίνηας από το 1700 π.Χ. να βρίσκονται στο επίκεντρο.
«Το δεύτερο στοιχείο του σχεδίου Όσμπορν θα ήταν ότι, όταν λήξει το δάνειο, τα μάρμαρα θα επιστρέφονταν στο Λονδίνο, αλλά ένα μεγαλύτερο μέρος θα στέλνονταν ταυτόχρονα στην Αθήνα ως κίνητρο, καθιστώντας την Ελλάδα μόνιμη κατοικία για τα γλυπτά ανά πάσα στιγμή».
Κάπως έτσι, θα οικοδομηθεί η εμπιστοσύνη, με ορισμένους από το Βρετανικό Μουσείο να οραματίζονται μια κατάσταση όπου τα μισά Γλυπτά του Παρθενώνα θα βρίσκονται στην Αθήνα και τα άλλα στο Λονδίνο ανά πάσα στιγμή.
Μητσοτάκης σε Όσμπορν: Θέλω μόνιμα την Ζωφόρο
Η δεύτερη συνάντηση Μητσοτάκη-Όσμπορν, ξανά σε ξενοδοχείο, έγινε στα τέλη του 2022. Εκεί, ο πρωθυπουργός, σύμφωνα με τους FT, «είπε στον Βρετανό ότι θέλει τη Ζωφόρο πίσω μόνιμα, όχι ως δάνειο και όχι να παραδοθεί τμηματικά. Αλλά και οι δύο εξακολουθούν να πιστεύουν ότι μια συμφωνία είναι δυνατή. Ο Μητσοτάκης δήλωσε τον Ιανουάριο ότι ελπίζει να επαναπατρίσει τα μάρμαρα σύντομα: "Αν ο ελληνικός λαός μας εμπιστευτεί ξανά, πιστεύω ότι θα μπορούσαμε να πετύχουμε αυτόν τον στόχο μετά τις εκλογές"».
Η εκτίμηση, πάντως, είναι ότι οι ζυμώσεις μεταξύ των δύο ανδρών μπορούν να καταλήξουν σε μια θετική έκβαση. «Και οι δύο πλευρές αναμένουν ότι οι συνομιλίες θα συνεχιστούν και πιστεύουν ότι δεν υπήρξε ποτέ καλύτερη ευκαιρία για μια συμφωνία, παρά την πολιτική ρητορική γύρω από τη διαμάχη».
Οι FT διευκρινίζουν ότι ο Όσμπορν δεν χρειάζεται το «πράσινο φως» από τη βρετανική κυβέρνηση για να δανείσει τα Γλυπτά στην Ελλάδα, αν και εκτιμά ότι η κυβέρνηση Σούνακ θα υποστηρίζει την ιδέα ούτως ή άλλως.
«Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μην πετύχει αυτό", δήλωσε ο Όσμπορν σε φίλους του. «Αλλά υπάρχει επίσης μεγάλη πιθανότητα να πετύχει. Υπάρχει λόγος για τον οποίο δεν έχει λυθεί αυτό το πρόβλημα - δεν είναι εύκολο».
Με πληροφορίες Financial Times
