Η κοινοβουλευτική σύνοδος που έληξε με την απόφαση του Προέδρου της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλου, για τη διάλυση της Βουλής και την προκήρυξη εκλογών συμπίπτει με μία σημαντική περίοδο της πολιτικής ζωής της χώρας.
Η Βουλή που προέκυψε τον Σεπτέμβριο του 2015 κλήθηκε να διαχειριστεί τις συνθήκες που δημιούργησε ο επί 10 χρόνια καθορισμός της οικονομικής και πολιτικής ζωής από τα λεγόμενα μνημόνια καθώς και το εντονότατο πολιτικά εξάμηνο που ακολούθησε την έλευση του ΣΥΡΙΖΑ για πρώτη φορά στη διακυβέρνηση της χώρας, στις 25 Ιανουαρίου του 2015.
Η αρχή
Ο ΣΥΡΙΖΑ, νικητής των εκλογών της 20ής Σεπτεμβρίου του 2015 θα σχηματίσει κυβέρνηση με τους Ανεξάρτητους Έλληνες του Πάνου Καμμένου, για δεύτερη φορά. Η επιλογή του θα επιβεβαιωθεί κοινοβουλευτικά στις 8 Οκτωβρίου αφού, μετά τις προγραμματικές δηλώσεις, θα καταγραφεί η πλειοψηφία των 155 βουλευτών που διαθέτει η νέα κυβέρνηση.
Η Νέα Δημοκρατία αποτελεί την αντιπολίτευση και μετά την εκλογική της ήττα ξεκινά τις εσωτερικές της διαδικασίες που θα καταλήξουν στην προεδρία του Κυριάκου Μητσοτάκη λίγους μήνες αργότερα, αφού αυτός είναι που θα διαδεχθεί τον Βαγγέλη Μεϊμαράκη.
Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας θα αναφερθεί στην πολιτική της εφαρμογής των συμφωνηθέντων με τους δανειστές λέγοντας: «Ο ελληνικός λαός με την ετυμηγορία του μας έδωσε εντολή σταθερότητας, μια ισχυρή εντολή για κυβέρνηση τετραετίας μετά τη δύσκολη περίοδο της διαπραγμάτευσης. Μέσα σε αυτή την τετραετία έχουμε την ξεκάθαρη εντολή, πέραν της εφαρμογής των συμφωνηθέντων, προκειμένου να ξεφύγουμε μια ώρα αρχύτερα από την βάσανο της επιτροπείας, να ξεκινήσουμε και μια μεγάλη πορεία τομών, ρήξεων και μεταρρυθμίσεων προκειμένου να αλλάξουμε ριζικά την Ελλάδα, να αποκαταστήσουμε αδικίες, να ξεριζώσουμε ριζωμένες αντιλήψεις στο κράτος και την κοινωνία, να κινητοποιήσουμε τη μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία σε μια κατεύθυνση δημοκρατικής και παραγωγικής αναγέννησης της χώρας μας».
Επίσης αναφέρθηκε σε σειρά θεσμικών αλλαγών προαναγγέλλοντας τη συνταγματική αναθεώρηση. Όπως δήλωσε «θέλω από αυτό εδώ το Βήμα να δεσμευτώ ότι κατά τη διάρκεια αυτής της τετραετίας θα ανοίξουμε όλα τα μεγάλα ζητήματα: Για την ενίσχυση των δημοκρατικών ελευθεριών στον τόπο, την προστασία των ατομικών και συλλογικών δικαιωμάτων. Για την υιοθέτηση θεσμών δημοκρατικής συμμετοχής, τόσο στη λήψη των αποφάσεων όσο και στον έλεγχο της κρατικής εξουσίας. Για την αναγκαία και απαραίτητη, με ευρύτερη συναίνεση, αλλαγή του εκλογικού νόμου. Για τη θεσμοθέτηση της λαϊκής αρνησικυρίας, αλλά και της δυνατότητας διεξαγωγής δημοψηφισμάτων με πρωτοβουλία των πολιτών, για μια γνήσια αντιπροσώπευση του ελληνικού λαού στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Είναι γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο που δεσμεύομαι σήμερα ότι άμεσα θα ανοίξει ένας μεγάλος κοινωνικός και πολιτικός διάλογος για την αλλαγή του Συντάγματος».
ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΕΡΓΟ
Αναλυτικά όλα τα νομοσχέδια της ΙΖ' Κοινοβουλευτικής Περιόδου μπορείτε να δείτε εδώ.
Το 2015: Προσαρμογή
Το νομοθετικό έργο της κυβέρνησης στους τελευταίους μήνες του 2015 και έως και την κύρωση του κρατικού προϋπολογισμού του 2016 ουσιαστικά θα αποτελείται από μέτρα που συμφωνήθηκαν με τους δανειστές για δεκάδες ζητήματα, σχετιζόμενα κυρίως με την απαραίτητη δημοσιονομική προσαρμογή. Στο νομοσχέδιο «Μέτρα για την εφαρμογή της συμφωνίας δημοσιονομικών στόχων και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων» ουσιαστικά ενσωματώθηκαν στη νομοθεσία οι απαιτήσεις των δανειστών για αναμόρφωση του ασφαλιστικού συστήματος (νέος τρόπος υπολογισμού που οδηγούσε σε μειώσεις, σταδιακή αύξηση ορίων ηλικίας κ.λπ). Επίσης υπήρξε προσαρμογή του φορολογικού συστήματος για τα συμφωνηθέντα σχετικά με τους δημοσιονομικούς στόχους (ΕΝΦΙΑ, ληξιπρόθεσμες οφειλές, εκτέλεση προϋπολογισμού). Τα μέτρα στόχευαν στο κλείσιμο της πρώτη αξιολόγησης του Μνημονίου. Το νομοθέτημα συμπληρώθηκε με τρία ακόμη επείγοντα νομοσχέδια προαπαιτούμενων ρυθμίσεων που αφορούσαν, μεταξύ άλλων, και το μισθολόγιο των δημοσίων υπαλλήλων, την είσπραξη δημοσίων εσόδων και άλλα φορολογικά ζητήματα.
Παράλληλα, όμως, υπήρξαν και νομοθετικές πρωτοβουλίες που δεν αφορούσαν άμεσα οικονομικά ή δημοσιονομικά ζητήματα. Μία από αυτές ήταν ο νόμος για τον νέο διαγωνισμό για την χορήγηση τηλεοπτικών αδειών. Ένας νόμος που θα οδηγούσε έναν χρόνο αργότερα σε μειοδοτικό διαγωνισμό, που όμως τελικά δεν μπόρεσε να εφαρμοστεί ποτέ λόγω της απόρριψής διατάξεών του από το Συμβούλιο της Επικρατείας.
Επίσης προωθήθηκε το νομοσχέδιο για την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια. Εκεί φάνηκαν οι πρώτες δυσκολίες της κυβερνητικής συγκατοίκησης των ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ αφού αρκετοί βουλευτές καταψήφισαν τον νόμο, με τον Κ. Κατσίκη να κάνει ομοφοβικές παρεμβάσεις. Τελικά το νομοθέτημα ψηφίστηκε από 193 βουλευτές και με τη στήριξη του Ποταμιού, του σημερινού ΚΙΝΑΛ, της Ένωσης Κεντρώων αλλά και τις ψήφους βουλευτών της ΝΔ.
Το 2016: Μνημονιακές υποχρεώσεις αλλά και θεσμικές αλλαγές
Οι αντιφάσεις και οι παράλληλες καταστάσεις είναι το στοιχείο που θα χαρακτηρίσει το νομοθετικό έργο ολόκληρου του 2016. Ενώ συνεχίζεται το καθεστώς των αξιολογήσεων και η εφαρμογή του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής που οδηγούν σε συγκεκριμένα νομοσχέδια, με κορυφαίο το ασφαλιστικό που εισηγήθηκε ο αρμόδιος υπουργός Γιώργος Κατρούγκαλος, την ίδια περίοδο η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ «περνά» και τα λεγόμενα «θετικά» νομοσχέδια προκειμένου να αντισταθμίσει τις εντυπώσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2016 κλείνει με υπερπλεονάσματα στον προϋπολογισμό αλλά και για πρώτη φορά διανέμεται κοινωνικό μέρισμα χρηματοδοτούμενο από τα κονδύλια του προϋπολογισμού που «περισσεύουν».
Ο λεγόμενος «Νόμος Κατρούγκαλου» θα ψηφιστεί τον Μάιο του 2016 με τους θεσμούς να περιμένουν την ψήφισή του προκειμένου να «κλείσει» μία ακόμη αξιολόγηση. Στόχος της κυβέρνησης είναι –όπως δηλώνεται– η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος και η διατήρηση όσο το δυνατών περισσότερων κεκτημένων. Παρ'όλα αυτά, από τις διατάξεις του νομοσχεδίου προκύπτουν περικοπές στις συντάξεις που φθάνουν έως και το 40% ενώ καταργείται σταδιακά το ΕΚΑΣ. Από εκεί εξοικονομούνται 2,2 δισ. ευρώ προκειμένου να χρηματοδοτηθεί το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης έως το 2029. Επίσης υπάρχουν αυξήσεις εισφορών διαφοροποιημένες ανά συνταξιοδοτική κατηγορία.
Το δεύτερο νομοσχέδιο που εντάσσεται στην ίδια κατηγορία είναι αυτό για την λειτουργία του λεγόμενου υπερταμείου προκειμένου να υπάρξει αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας στην οποία περιλαμβάνονται τόσο οι ιδιωτικοποιήσεις όσο και οι συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ). Στο ίδιο νομοθέτημα περιλαμβάνεται και η λεγόμενη Αυτόματη Δημοσιονομική Προσαρμογή, ο περίφημος «κόφτης» που παραμένει ακόμη και σήμερα στην ελληνική νομοθεσία, αν και δεν έχει ουσιαστικά ενεργοποιηθεί.
Ο ΣΥΡΙΖΑ καταγράφει μία απώλεια αφού παραιτείται η Βασιλική Κατριβάνου δηλώνοντας πως «εφαρμόζουμε μέτρα και πολιτικές που έρχονται σε αντίθεση με τον πυρήνα των αξιών και της πολιτικής μας». Με νομοσχέδιο που θα ψηφιστεί αργότερα στο υπερταμείο εντάσσονται και οι Δημόσιες Επιχειρήσεις Κοινής Ωφέλειας. Ανάλογης κατεύθυνσης είναι και το νομοσχέδιο που ψηφίζεται για την ενέργεια και αφορά την απελευθέρωση της ενεργειακής αγοράς.
Στον αντίποδα όλων των παραπάνω, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ επιχειρεί να παρέμβει με άλλα νομοθετήματα σε κατευθύνσεις σύμφωνες με τις πολιτικές της επιλογές. Έτσι καταθέτει σε μορφή νομοσχεδίου τον Φεβρουάριο το περίφημο «Παράλληλο Πρόγραμμα», με πολλές ενστάσεις και παρεμβάσεις εκ μέρους των δανειστών. Εκεί προβλέπεται η υγειονομική κάλυψη των ανασφάλιστων και σειρά άλλες αλλαγές στον χώρο της υγείας για την εξυπηρέτηση του κοινού αλλά και προσλήψεις προσωπικού. Το νομοθέτημα έχει τη σιωπηρή συναίνεση της αντιπολίτευσης.
Επίσης ψηφίζεται το νομοσχέδιο για τις νέες δομές της δημόσιας διοίκησης με αλλαγές σχετικά με την πλήρωση των επιτελικών θέσεων, την κινητικότητα των δημοσίων υπαλλήλων και το σύστημα αξιολόγησης. Κατατίθεται και ψηφίζεται, τέλος, νομοσχέδιο που δημιουργεί το πλαίσιο λειτουργίας της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας.
Η νομοθετική παραγωγή του 2016, ωστόσο, δεν αφορούσε μόνον τα ζητήματα της οικονομίας, αν και αυτά είναι κυρίαρχα:
Σημαντική τομή θεωρείται η αλλαγή της νομοθεσίας για το Πόθεν Έσχες. Μάλιστα μια πολιτική κόντρα στη Βουλή με τη Νέα Δημοκρατία οδηγεί τον Αλέξη Τσίπρα σε ένα μέτρο έντονης αυστηροποίησης του πλαισίου, αφού νομοθετείται η καθολική απαγόρευση σε υπόχρεους «Πόθεν Έσχες» με πολιτικά αξιώματα και τους κοντινούς συγγενείς τους να μετέχουν στο μετοχικό κεφάλαιο οποιασδήποτε εταιρείας έχει έδρα στο εξωτερικό. Η ΝΔ αποχωρεί από τη συνεδρίαση αντιδρώντας. Παρ' όλα αυτά η ρύθμιση αυτή αφορά στα Πόθεν Έσχες του 2016 οπότε δεν την έχουμε δει ακόμη σε εφαρμογή.
Εξίσου –αν όχι περισσότερο σημαντική– είναι η νομοθέτηση ενός πάγιου αιτήματος της αριστεράς, αυτό της υιοθέτησης της απλής αναλογικής. Με τον νόμο που κατέθεσε η κυβέρνηση και ψηφίστηκε τον Ιούλιο του 2016 καταργήθηκε η ρύθμιση του μπόνους των 50 εδρών στο πρώτο κόμμα και ορίστηκε η αναλογική κατανομή των εδρών. Πάντως διατηρήθηκε το όριο του 3% για την είσοδο ενός κόμματος στη Βουλή. Στο ίδιο νομοθέτημα προβλέφθηκε το δικαίωμα ψήφου στα 17 χρόνια. Αν και έγιναν προσπάθειες για να ψηφιστεί ο νόμος αυτός με 180 βουλευτές, οπότε να ισχύσει από τις επόμενες εκλογές, η άρνηση του Κινήματος Αλλαγής να τον υπερψηφίσει το απέτρεψε και έτσι το σύστημα αυτό θα ισχύσει –εκτός απροόπτου– στις μεθεπόμενες εκλογές.
Το νομοσχέδιο για τον Εκλογικό Νόμο κατατέθηκε στις 19/07/2016 από το υπουργείο Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης. Η ψήφισή του έγινε την Πέμπτη 21/07/2016, έπειτα από παράταση της διαδικασίας συζήτησης του Νόμου με πρωτοβουλία της Κυβέρνησης. Όσον αφορά τον λόγο της αλλαγής αυτής, αρμόδιες πηγές της Βουλής διαβεβαίωναν ότι έγινε για να δοθεί περισσότερη άνεση στη συζήτηση αυτή και περισσότερος «χώρος και χρόνος» στους βουλευτές και τους πολιτικούς αρχηγούς ώστε να τοποθετηθούν επί του κομβικού νομοσχεδίου για τον νέο εκλογικό νόμο.
Επίσης μέσα στο 2016 κυρώθηκε η περίφημη Συμφωνία των Παρισίων για την Κλιματική Αλλαγή με στόχο να βρεθεί η Ελλάδα ανάμεσα στις χώρες που αντιμετωπίζουν τις περιβαλλοντικές προκλήσεις της ανόδου της θερμοκρασίας και άλλα φαινόμενα που σχετίζονται με ανθρώπινες παρεμβάσεις στο οικοσύστημα.
Τέλος με διαφοροποιήσεις σε πολλές κοινοβουλευτικές ομάδες κυρώθηκε η οδηγία για την κατάργηση των διακρίσεων στους εργασιακούς χώρους λόγω του φύλου, του σεξουαλικού προσανατολισμού, της θρησκείας, της ικανότητας ή της εθνικότητας. Επίσης κατοχυρώθηκαν νέα δικαιώματα συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια. Στην ψηφοφορία ήταν παρόντες 223 βουλευτές και απουσίασαν 73. Υπέρ των σχετικών ψήφισαν 201 βουλευτές, κατά 21 και υπήρξαν και 5 «παρών».
2017: Η Βουλή πεδίο αντιπαραθέσεων
Το 2017 είναι μια δύσκολη χρονιά για την κυβερνητική κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Το καθεστώς εφαρμογής του μνημονίου συνεχίζεται και φυσικά οι συνεχείς αξιολογήσεις «παγώνουν» την κοινοβουλευτική παραγωγή νομοθετικού έργου για μεγάλα διαστήματα. Παράλληλα η Νέα Δημοκρατία υπό την ηγεσία του Κυριάκου Μητσοτάκη έχει πλήρως ανασυγκροτηθεί και πλέον δύο χρόνια μετά την εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ είναι πολύ πιο «επιθετική». Καταθέτει προτάσεις για εξεταστικές σχετικά με το 3ο μνημόνιο και τις δραστηριότητες του Πάνου Καμμένου ενώ για πρώτη φορά διατυπώνει το αίτημα για διενέργεια πρόωρων εκλογών. Όμως η κοινοβουελυτική πλειοψηφία συνεχίζει να έχει και εσωτερικές τριβές καθώς οι αντιθέσεις με τους ΑΝΕΛ οξύνονται με τα νέα νομοσχέδια «δικαιωματικού» χαρακτήρα. Στο δημοσιονομικό επίπεδο τα υπερπλεονάσματα επιτυγχάνονται για δεύτερη φορά και δίνεται και αυτήν τη χρονιά κοινωνικό μέρισμα μετά την ψήφιση του προϋπολογισμού.
Το κοινωνικό μέρισμα αυτήν τη φορά ήταν της τάξης των 720 εκατομμυρίων Ευρώ και ωφελούνται από αυτό 3,4 εκατομμύρια πολίτες και ιδίως τα στρώματα που πλήττονται από τη μνημονιακή νομοθεσία.
Αυτήν τη χρονιά ψηφίστηκε, όμως, ένα ακόμη νομοσχέδιο που αφορά προαπαιτούμενα των δανειστών για σειρά πτυχών της δημοσιονομικής πολιτικής. Πρόκειται για το πολυνομοσχέδιο «Συνταξιοδοτικές διατάξεις Δημοσίου, μέτρα εφαρμογής των δημοσιονομικών στόχων και μεταρρυθμίσεων, μέτρα κοινωνικής στήριξης, Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο 2018-2021 και λοιπές διατάξεις» που ψηφίστηκε στις 18 Μαΐου. Στόχος της κυβέρνησης είναι η επίτευξη μίας συμφωνίας διευθέτησης του δημόσιου χρέους και γι'αυτό ο Αλέξης Τσίπρας δήλωσε μετά τη σχετική ψηφοφορία ότι «η Ελλάδα έχει τηρήσει τα συμφωνηθέντα. Τώρα η μπάλα είναι στο γήπεδο των δανειστών. Είναι σειρά τους να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους στο ακέραιο, όπως κάναμε κι εμείς. Αναμένουμε και δικαιούμαστε απόφαση για το χρέος στο Eurogroup αντίστοιχη των θυσιών του ελληνικού λαού». Να σημειωθεί ότι στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο προβλέφθηκε η εξαίρεση της βουλευτικής αποζημίωσης από τα αφορολόγητα ποσά.
Μέσα στο 2017 θα γίνουν ολοένα και πιο συχνές οι πολιτικές αναμετρήσεις του Αλέξη Τσίπρα με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, καθώς θα διασταυρώσουν τα ξίφη τους 12 φορές, δηλαδή σχεδόν μία φορά τον μήνα. Ανάμεσα στις αντιπαραθέσεις τους ξεχωρίζει αυτή που έγινε στο νομοσχέδιο για τον εξωδικαστικό συμβιβασμό. Εκεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης κατηγόρησε την κυβέρνηση με αφορμή διατάξεις του νομοσχεδίου για εξυπηρέτηση οικονομικών συμφερόντων. Ο Αλέξης Τσίπρας ανταπάντησε μιλώντας για ρυθμίσεις που αφορούν όλους και όχι συγκεκριμένους επιχειρηματίες ενώ διενεργήθηκε ονομαστική ψηφοφορία για τη διάταξη που προέβλεπε την απάλειψη προστίμων για παράβαση της τελωνειακής νομοθεσίας εναντίον επιχειρήσεων προκειμένου να διευκολυνθεί η αποκρατικοποίησή τους.
Παράλληλα η κυβέρνηση προώθησε την πολιτική της με σειρά νομοσχεδίων στον χώρο της υγείας και της παιδείας. Στην υγεία δημιουργήθηκαν οι υφιστάμενες και σήμερα δομές της πρωτοβάθμιας φροντίδας. Μάλιστα σε νομοσχέδιο για την παιδεία που αφορούσε τις πανελλαδικές υπήρξε νέα εσωτερική τριβή με τους ΑΝΕΛ αφού προβλέπονται ρυθμίσεις διευκόλυνσης για την ανέγερση μουσουλμανικού τεμένους στην Αθήνα. Οι διατάξεις είχαν προκαλέσει και την αντίδραση της εκκλησίας. Η διάταξη τελικά πέρασε με διαφορετική πλειοψηφία από την κυβερνητική αφού υπέρ τάχθηκε το ΚΙΝΑΛ και το Ποτάμι. Την ίδια χρονιά ψηφίστηκε το νομοσχέδιο για τα πνευματικά δικαιώματα που αφορούσε την καλλιτεχνική κοινότητα και προέβλεπε την προσαρμογή στα ευρωπαϊκά δεδομένα.
Αίσθηση προκάλεσε και το νομοσχέδιο για τα εργασιακά που έφερε η κυβέρνηση προς ψήφιση τον Σεπτέμβρη του 2017. Το νομοσχέδιο ενίσχυσε την εργατική νομοθεσία αφού –μεταξύ άλλων– προέβλεπε ταχύτερη εκδίκαση των υποθέσεων εναντίων εργοδοτών που καθυστερούν μισθούς στα δικαστήρια, αυστηρότερους μηχανισμούς ελέγχου των εργασιακών δικαιωμάτων στους χώρους και μάλιστα με ηλεκτρονικό τρόπο, υποχρεωτική ηλεκτρονική αναγγελία της υπερωριακής εργασίας. Επίσης υποχρεωτική ηλεκτρονική αναγγελία της οικειοθελούς αποχώρησης εργαζομένου, που θα πρέπει να συνυπογράφεται από αυτόν, επέκταση της προστασίας της μητρότητας, αυστηρότερες ποινές για τους εργοδότες που παραβιάζουν την εργατική νομοθεσία.
Το φθινόπωρο του 2017 όμως η Βουλή έγινε πεδίο διαμάχης για τα ατομικά δικαιώματα. Ο νόμος για την ταυτότητα φύλου αποτέλεσε πολιτική δοκιμασία για όλα τα κόμματα, αφού απέναντι στο ζήτημα αυτό παρατηρήθηκαν διαφοροποιήσεις, ενστάσεις ή δισταγμοί σε όλο το πολιτικό φάσμα. Μάλιστα υπήρξε στην επίμαχη συνεδρίαση και αντιπαράθεση του Αλέξη Τσίπρα και του Κυριάκου Μητσοτάκη του οποίου η αναφορά σχετικά με άτομα που επιθυμούν αναπροσδιορισμό του φύλου τους επειδή τους το είπε «ένας εξωγήινος» είχε προκαλέσει εντύπωση καθώς και την αντίδραση του Αλέξη Τσίπρα που κατηγόρησε την ΝΔ για ακραίο συντηρητισμό. Η ρύθμιση τελικά ψηφίστηκε με 171 ψήφους υπέρ και 113 κατά σε σύνολο 284 βουλευτών που παραβρέθηκαν.
Παράλληλα αυτήν τη χρονιά ρυθμίστηκαν και άλλα ζητήματα - «ταμπού» όπως η νομιμοποίηση της καλλιέργειας της βιομηχανικής κάνναβης αλλά υπήρξε και νέο νομοθετικό πλαίσιο για τα ζώα συντροφιάς. Επίσης ιδιαίτερα σημαντική θεωρείται η νομοθετική παρέμβαση για τη μη υποχρεωτική εφαρμογή της Σαρία στους Μουσουλμάνους πολίτες της Θράκης.
2018: Η τελική ευθεία
Το 2018 ξεκίνησε ως η τελική ευθεία της εξόδου από το καθεστώς των προγραμμάτων δημοσιονομικής προσαρμογής, οπότε το κοινοβούλιο κλήθηκε και ψήφισε δύο ακόμη νομοσχέδια για τις αξιολογήσεις. Σε αυτόν τον άξονα προσαρμόστηκε και το μεγαλύτερο μέρος του νομοθετικού του έργου. Πλην όμως στο πολιτικό προσκήνιο ήρθε η υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών που προγραμματίστηκε να κυρωθεί την επόμενη χρονιά όπως και η πολύνεκρη τραγωδία στην Ανατολική Αττική με τη οποία ενεπλάκη και η Βουλή.
Το πρώτο πολυνομοσχέδιο για την αξιολόγηση ψηφίστηκε στην αρχή του χρόνου στις 15 Ιανουαρίου. Έλαβε 154 ψήφους και η κυβερνητική πλειοψηφία ενισχύθηκε κατά έναν βουλευτή αφού το υπερψήφισε και η προερχόμενη από την Ένωση Κεντρώων, Θεοδώρα Μεγαλοοικονόμου. Το δεύτερο ψηφίστηκε στις 13 Ιουνίου, λίγο πριν από τις αποφάσεις των εταίρων για το δημόσιο χρέος και τη λήξη των προγραμμάτων, και οδήγησε στις σχετικές αποφάσεις του Eurogroup και της Συνόδου Κορυφής για τη λήξη του προγράμματος τον Αύγουστο του 2018 και τη ρύθμιση του ελληνικού δημόσιου χρέους με κριτήριο τους πλεονασματικούς προϋπολογισμούς. Στον ίδιο «παρανομαστή», δηλαδή της προσαρμογής στα δεδομένα του μεσοπρόθεσμου προγράμματος 2018-2021, κινήθηκε και το νομοσχέδιο για την απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας που αφορούσε τις λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ. Επίσης το νομοσχέδιο για την αναμόρφωση του πλαισίου λειτουργίας των Ανωνύμων Εταιρειών που τέθηκε σε ισχύ από την 1/12019. Τα δύο αυτά νομοσχέδια ψηφίστηκαν με ευρεία πλειοψηφία.
Τον Μάιο του 2018 το νομοσχέδιο για τους θεσμούς ανάδοχης οικογένειας που περιλάμβανε το δικαίωμα αυτό και για τα ζευγάρια με σύμφωνο συμβίωσης δηλαδή και τα ομόφυλα δίχασε το κοινοβούλιο παρότι υπέρ τάχθηκαν ΝΔ, ΔΗΣΥ και Ποτάμι. Υπήρξαν αντιδράσεις από βουλευτές των ΑΝΕΛ αλλά και από βουλευτές των υπόλοιπων κομμάτων. Το νομοθέτημα τελικά πέρασε με το επίμαχο άρθρο 8 να συγκεντρώνει 161 ψήφους υπέρ και 103 κατά στην ονομαστική ψηφοφορία που διενεργήθηκε.
Από τις αρχές του καλοκαιριού του 2018 εισέβαλε (και) στην κοινοβουλευτική ζωή η υπόθεση της Συμφωνίας των Πρεσπών, που είχε ήδη υπογραφεί από τον Αλέξη Τσίπρα και τον πρωθυπουργό της ΠΓΔΜ (σημερινής Βόρειας Μακεδονίας) Ζόραν Ζάεφ. Ένα από τα βασικά ζητήματα ήταν η φυσικά η θεμελιακή διαφωνία των Ανεξάρτητων Ελλήνων που αποτελούσαν μέρος της κυβερνητικής κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, ενώ την ίδια στιγμή είχαν ως ιδρυτική θέση τη μη ύπαρξη του όρου «Μακεδονία» στην ονομασία του γειτονικού κράτους.
Έτσι η συνοχή της κυβερνητικής πλειοψηφίας επιχειρήθηκε να δοκιμαστεί με την πρόταση δυσπιστίας που κατέθεσε η Νέα Δημοκρατία αντιτιθέμενη στους κυβερνητικούς χειρισμούς στη υπόθεση της συγκεκριμένης διαπραγμάτευσης. Η σχετική συζήτηση έγινε σε επίπεδο αρχηγών φυσικά στις 16 Ιουνίου και μετά από 39 ώρες συνεδρίασης πραγματοποιήθηκε ονομαστική ψηφοφορία. Η πρόταση απορρίφθηκε από 153 βουλευτές με τον Πάνο Καμμένο να κατηγορεί την αξιωματική αντιπολίτευση για προσπάθεια σταματήματος του κυβερνητικού έργου χωρίς όμως να μετακινείται από τη θέση του κατά της συμφωνίας των Πρεσπών. Μόνη απώλεια για τους ΑΝΕΛ αυτή του αντιπροέδρου της Βουλής, Δημήτρη Καμμένου, που υπερψήφισε την πρόταση της ΝΔ και τελικά διαγράφηκε από τους Ανεξάρτητους Έλληνες.
Το 2018 «πέρασαν» από τη Βουλή και άλλα σημαντικά νομοθετήματα. Όπως για παράδειγμα νέες ιδρύσεις πανεπιστημίων, η επέκταση του τηλεοπτικού σήματος υποχρεωτικά και σε ακριτικές περιοχές, αλλά και το νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας που προέβλεπε ενίσχυση της εργατικής νομοθεσίας και μέτρα καταπολέμησης της ανασφάλιστης εργασίας.
Σημαντικές αλλαγές είχαμε και στα ζητήματα του Πόθεν Έσχες αφού με νομοσχέδιο που ψηφίστηκε διευρύνθηκε η υποχρέωση κατάθεσης δήλωσης περιουσιακής κατάστασης και σε άλλες κατηγορίες.
Επίσης η Βουλή ψήφισε και το νομοσχέδιο που κύρωσε 4 Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου που αφορούσαν την τραγωδία στο Μάτι και στην Ανατολική Αττική και είχαν τεθεί σε ισχύ αμέσως μετά την την πολύνεκρη πυρκαγιά.
2019: Χρονιά εκλογών
Το 2019 ήταν εξαρχής έτος εκλογικών αναμετρήσεων λόγω των καθορισμένων ημερομηνιών των Ευρωεκλογών και των αυτοδιοικητικών εκλογών ενώ στο τέλος της ΙΖ' κοινοβουλευτικής συνόδου έληγε και η θητεία της κυβέρνησης. Σε αυτές προστέθηκαν φυσικά οι πρόωρες εκλογές της 7ης Ιουλίου που οδήγησαν στη διάλυση της παρούσας Βουλής.
Η ψήφιση της Συμφωνίας των Πρεσπών ήταν η νομοθετική πράξη που κυριάρχησε στο 2019. Όχι μόνον για τη σημασία της, αφού οδήγησε σε μία λύση (ανεξαρτήτως πολιτικής οπτικής) ενός προβλήματος που χρόνιζε 30 έτη. Αλλά και για τις ανατροπές που έφερε στο πολιτικό σκηνικό και άμεσα καταγράφηκαν στους κοινοβουλευτικούς συσχετισμούς. Έτσι τα έδρανα του κοινοβουλίου αποκλήθηκαν «μουσικές καρέκλες» αφού υπήρξαν πάμπολλες μετατοπίσεις βουλευτών με γνώμονα τη θετική ή αρνητική τους γνώμη για τη συμφωνία της Ελλάδας με την ΠΓΔΜ.
Οι ΑΝΕΛ απέσυραν τη στήριξή τους στην κυβέρνηση χάνοντας όμως τους βουλευτές που επέλεξαν να τη στηρίξουν και η κοινοβουλευτική ομάδα τους οδηγήθηκε στη διάλυση. Το ίδιο συνέβη και με την κοινοβουλευτική ομάδα του Ποταμιού που επανασυστάθηκε για συγκυριακούς λόγους λίγο πριν από τη λήξη της θητείας της παρούσας Βουλής. Απώλειες υπήρξαν και για την κοινοβουλευτική ομάδα της ΔΗΣΥ με τον πρόεδρο της ΔΗΜΑΡ, Θανάση Θεοχαρόπουλο να έχει ενταχθεί σήμερα στον ΣΥΡΙΖΑ.
Η χρονιά ξεκίνησε με το αίτημα για παροχή ψήφου εμπιστοσύνης από τον Αλέξη Τσίπρα, την οποία και κέρδισε με 151 ψήφους. Στηρίχθηκε από τους Β. Κόκκαλη (ΑΝΕΛ), Ε. Κουντουρά (ΑΝΕΛ), Θ. Παπαχριστόπουλο (ΑΝΕΛ), Κ. Ζουράρι (ΑΝΕΛ) την Κ. Παπακώστα (ανεξάρτητη προερχόμενη από τη ΝΔ) αλλά και τον Σπύρο Δανέλλη (Ποτάμι) που έδωσε την καθοριστική ψήφο.
Η Συμφωνία των Πρεσπών ψηφίστηκε τελικά στις 10 Ιανουαρίου, κι αφού ο πρόεδρος της Βουλής είχε καταγγείλει το προηγούμενο διάστημα προσπάθειες εκφοβισμού μέσω επιστολών και τηλεφωνημάτων πολλών βουλευτών. Τη στήριξε σύσσωμη η Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ με 145 βουλευτές όπως και οι Ε. Κουντουρά, Κ. Παπακώστα, Στ. Θεοδωράκης, Γ. Μαυρωτάς, Σπ. Λυκούδης, Σ. Δανέλλης και Θ. Θεοχαρόπουλος. Η διαδικασία ολοκληρώθηκε λίγες εβδομάδες αργότερα με την κύρωση του πρωτοκόλλου ένταξης της Β. Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ που εγκρίθηκε με την ίδια κοινοβουλευτική πλειοψηφία.
Στα σημαντικά νομοθετήματα της συγκεκριμένης χρονιάς μπορεί κανείς να συμπεριλάβει τη νομοθέτηση για την προστασία της πρώτης κατοικίας σε περίπτωση ληξιπρόθεσμου δανείου. Επίσης την κύρωση των νέων ποινικών κωδίκων που έθεσαν ξεκάθαρα το κριτήριο της συναίνεσης ώστε να στοιχειοθετείται κατηγορία με το κακούργημα του βιασμού.
Εξεταστικές Επιτροπές
Οι εξεταστικές επιτροπές που ψηφίστηκαν αποτέλεσαν συστατικό στοιχείο της κοινοβουλευτικής περιόδου που εξέπνευσε. Πρόκειται για την εξεταστική επιτροπή της δανειοδότησης των πολιτικών κομμάτων και των ΜΜΕ, την επιτροπή για τη διερεύνηση σκανδάλων στον χώρο της υγείας κατά τα έτη 1997-2014, την εξεταστική για τη Novartis και την εξεταστική για τον πρώην υπουργό Οικονομίας και Άμυνας, Γιάννο Παπαντωνίου. Το σύνολο των πορισμάτων τους βρίσκεται στη διάθεση της τακτικής δικαιοσύνης προκειμένου να εκτιμήσει το υλικό από τις περιπτώσεις που διερεύνησαν.
Η εξεταστική για τα δάνεια
Κατά κοινή ομολογία ήταν η πλέον ενδιαφέρουσα από τις εξεταστικές επιτροπές. Οι συνεδριάσεις της ήταν δημόσιες και σύμφωνα με το Κανάλι της Βουλής είχαν ιδιαίτερα αυξημένη ακροαματικότητα. Η επιτροπή συγκέντρωσε υλικό τεράστιου όγκου για τη δανειοδότηση των επιχειρήσεων ΜΜΕ αλλά και των κομμάτων το οποίο μάλιστα είναι χαρακτηρισμένο ως απόρρητο και αποτελεί ένα ερώτημα το τι θα απογίνει αφού φυλάσσεται ακόμη σε ειδική αίθουσα της Βουλής.
Στην εξεταστική κατέθεσαν οι εκπρόσωποι όλων των μεγάλων ΜΜΕ της χώρας και ορισμένες από τις συνεδριάσεις της ήταν ιδιαίτερα επεισοδιακές. Παρατέθηκαν αναλυτικά ποσά για τη δανειοδότηση και τις οφειλές τους ενώ έγινε μεγάλη συζήτηση για τα κριτήρια σύναψης των δανειακών συμβάσεων με τις συστημικές τράπεζες και τα πλάνα αποπληρωμής τους. Ανάμεσά τους και μεγάλοι όμιλοι ΜΜΕ που κατέρρευσαν όπως ο Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη και ο Όμιλος Πήγασος της οικογένειας Μπόμπολα.
Επίσης κατέθεσαν οι εκπρόσωποι όλων των πολιτικών κομμάτων που είχαν ως αρμοδιότητα τα κομματικά ταμεία. Εκεί η εξέταση των υποθέσεων είχε μεγαλύτερο βάθος χρόνου αφού εξετάστηκε και ο δανεισμός από την Αγροτική Τράπεζα η οποία στη συνέχεια ενσωματώθηκε κατά ένα τμήμα από την Τράπεζα Πειραιώς.
Καθοριστικής σημασίας όμως ήταν και οι καταθέσεις των επικεφαλής της Τράπεζας της Ελλάδας που είναι και ο αρμόδιος οργανισμός για την επιτήρηση των αποφάσεων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας.
Στο πολυσέλιδο πόρισμα της επιτροπής, παρότι καταγράφηκαν σημαντικοί προβληματισμοί για τις δανειοδοτήσεις, δεν αποδόθηκαν συγκεκριμένες ευθύνες σε πολιτικά πρόσωπα.
Η εξεταστική για τα σκάνδαλα της υγείας
Οι συνεδριάσεις της χαρακτηρίστηκαν από μεγάλες εντάσεις αφού αφορούσαν πολιτικά στελέχη της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ για τα έτη 1997-2014. Οι πρώην υπουργοί Άδωνις Γεωργιάδης, Μάκης Βορίδης και Ανδρέας Λοβέρδος βρέθηκαν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος για την υπόθεση της πώλησης του Ερρίκος Ντυνάν στην Τράπεζα Πειραιώς. Ο υφυπουργός Γιώργος Σαλμάς για την υπόθεση των υπερτιμολογημένων αρθροσκοπήσεων. Το πόρισμά της δεν κατέληξε στην απόδοση συγκεκριμένων ευθυνών αλλά η υπόθεση παραπέμφθηκε στην τακτική δικαιοσύνη.
Η εξεταστική για τη Novartis
Οι 10 ονομαστικές κάλπες που στήθηκαν στην αίθουσα του κοινοβουλίου για την παραπομπή πολιτικών προσώπων σε εξεταστική επιτροπή για την υπόθεση των τιμών των φαρμάκων και την εύνοια της πολυεθνικής που διατηρούσε λογαριασμούς δωροδοκιών είναι ίσως το πλέον χαρακτηριστικό στιγμιότυπο αυτής της υπόθεσης. Ανάμεσά τους και τα ονόματα δύο πρώην πρωθυπουργών, του Αντώνη Σαμαρά και του Δημήτρη Πικραμένου (υπηρεσιακός) όπως και του αντιπροέδρου της κυβέρνησης του 2012-2015 Ευάγγελου Βενιζέλου. Η πρακτική αυτή προκάλεσε μεγάλη ένταση ανάμεσα σε ΣΥΡΙΖΑ και Νέα Δημοκρατία. Η εξεταστική συνεδρίασε σε σύντομο χρονικό διάστημα παραπέμποντας επίσης την υπόθεση στη δικαιοσύνη.
Η εξεταστική για τον Γ. Παπαντωνίου
Ουσιαστικά αποτέλεσε μια διαδικαστική υπόθεση προκειμένου οι κατηγορίες που βαρύνουν τον πρώην υπουργό για μίζες εξοπλιστικών προγραμμάτων την περίοδο 1999-2001 να μπορέσουν να εξεταστούν από τη δικαιοσύνη. Η επιτροπή παρέκαμψε τα προβλήματα που δημιουργεί ο περίφημος νόμος «περί ευθύνης υπουργών» και μετά από 5 συνεδριάσεις παρέπεμψε την υπόθεση στους εισαγγελείς.
Αναμένουμε με ανυπομονησία τη δραστηριότητα της νέας ΙΗ' Κοινοβουλευτικής Περιόδου που θα προκύψει από τις εκλογές της 7ης Ιουλίου!
Καλές εκλογές!
Το Vouliwatch είναι μία ανεξάρτητη, μη κερδοσκοπική πρωτοβουλία ανοιχτής διακυβέρνησης, ενίσχυσης της διαφάνειας και της λογοδοσίας και προώθησης της δημοκρατικής συμμετοχής με τη βοήθεια της ψηφιακής τεχνολογίας. Μέσω του Vouliwatch οι πολίτες μπορούν να παρακολουθούν και να αξιολογούν το νομοθετικό και κοινοβουλευτικό έργο, με εύληπτο και απλοποιημένο τρόπο.
