Σαράντα και πλέον χρόνια από το περιβόητα "Καλιαρντά" του Ηλία Πετρόπουλου η Πάολα Ρεβενιώτη και η ομάδα της, Paola Team Documentaries, αναλαμβάνει να καταγράψει για πρώτη φορά σε οπτικοακουστική μορφή την ιστορία του γλωσσικού αυτού αργκό ιδιώματος. Ενός ιδιώματος που χρησιμοποιούσαν οι Έλληνες ομοφυλόφιλοι τουλάχιστον από την δεκαετία του '40 και μετά, ως τρόπο προστασίας αλλά και αλληλοαναγνώρισης.
Η ομάδα της Πάολα δημιουργεί εδώ και καιρό μια σειρά από εξαιρετικά ενδιαφέροντα ντοκιματέρ, το τελευταίο αυτό εγχείρημα ωστόσο έχει ακόμα πιο ιδιαίτερη αξία: Aποτελεί την μοναδική καταγραφή των Καλιαρντών που επειχηρήθηκε ποτέ, μετά από αυτή του Πετρόπουλου, ενώ συγχρόνως καλύπτει την ιστορία αυτής της διαλέκτου "ζωντανά" ( πώς μιλιόταν, τι χειρονομίες την συνόδευαν , κτλ..)
Με την πλειοψηφία των γυρισμάτων να έχουν ολοκληρωθεί απομένουν μονάχα μια σειρά από συνεντεύξεις καθώς και η συλλογή υλικού από τη Θεσσαλονίκη. Και για το σκοπό αυτό οι άνθρωποι πίσω από το Paola Team ξεκίνησαν μία crowdfunfing καμπάνια ώστε να μπορέσουν να ολοκληρώσουν το εγχείρημα τους.
Μας εξηγούν..
Ξεκινώντας από τα βασικά, πώς θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε τι είναι τα Καλιαρντά;
Τα καλιαρντά ήταν η κρυφή γλώσσα τον ομοφυλόφιλων της Ελλάδας από την δεκαετία του '40 μέχρι και την αρχή της μεταπολίτευσης. Από όσο φαίνεται, τα καλιαρντά όχι μόνο μιλιόντουσαν αλλά εξελίσσονταν καθ' όλη τη διάρκεια της χρήσης τους. Αποτελούνται από ένα ευρύ λεξιλόγιο που αντλεί τους γραμματικούς και συντακτικούς κανόνες της ελληνικής γλώσσας με τις λέξεις να γεννιούνται από αναγραμματισμούς, ηχομίμηση, συνειρμούς, και δάνεια ξένων γλωσσών (γαλλικά, τούρκικα, αγγλικά, ιταλικά, ρομά). Παράδειγμα καλιαρντής λέξης είναι το "μπισκοτότεκνο" που εννοεί το δικτάτορα Παπαδόπουλο, από τα μπισκότα Παπαδοπούλου. Στο ντοκιμαντέρ θα δούμε αρκετά τέτοια παραδείγματα.
Ο σημαντικότερος λόγος για την δημιουργία των καλιαρντών ήταν ο συντηρητισμός της κοινωνίας που οδήγησε στην ανάγκη των "αδελφών" για προστασία (καθώς μπορούσαν να συνεννοηθούν μεταξύ τους μπροστά σε ένα ρουνό ''μπάτσο'' ή οποιονδήποτε άλλον). Η Πάολα πρόλαβε την χρήση των καλιαρντών στο τέλος της την δεκαετία του '80, στον κήπο του Ζάππειου (Ζαρντέν), στην πιάτσα αλλά ακόμα και στην επαρχία, οπού ταξίδεψαν τα καλιαρντά.
Γιατί είναι σημαντικό να καταγραφούν;
Ο βασικός λόγος που πρέπει να καταγραφούν είναι ότι πέρα από το βιβλίο του Πετρόπουλου, το οποίο λογοκρίθηκε και πολεμήθηκε πολύ, δεν έχει γίνει άλλη καταγραφή τους. Έτσι, προσπαθούμε να τα καταγράψουμε ηχητικά και οπτικά γιατί στα καλιαρντά έχουν σημασία και οι κινήσεις των ανθρώπων που τα μιλούσαν. Επίσης οι άνθρωποι που έζησαν τα καλιαρντά είναι πλέον λίγοι και οι μαρτυρίες τους είναι σημαντικό να διασωθούν.
Αλήθεια πώς διαδόθηκε αυτό το γλωσσικό ιδίωμα;
Ενδεικτικά θα αναφέρουμε ότι τα καλιαρντά ήταν μια γλώσσα του ¨δρόμου¨ και μεταφερόταν από στόμα σε στόμα. Λεπτομέρειες και απαντήσεις θα δείτε στο ντοκιμαντέρ...
Τι άλλο θα δούμε στο ντοκιμαντέρ;
Ενώ ξεκινήσαμε για να καταγράψουμε απλώς την ιστορία των καλιαρντών, στην πορεία συνειδητοποιήσαμε ότι παράλληλα παρακολουθούσαμε και την εξέλιξη της ομοφυλόφιλης ζωής στην Ελλάδα κατά τον εικοστό αιώνα.
Προέκυψαν θέματα όπως ο έρωτας, η σεξουαλικότητα, τα στέκια, τα προβλήματα των ανθρώπων τότε και πώς σταδιακά οδηγηθήκαμε στην σημερινή κατάσταση.
Είχαν τα καλιαρντά ηλικία; Εννοώ, επρόκειτο για μία αργκό διάλεκτο των νεώτερων σε ηλικία ομοφυλόφιλων;
Τα καλιαρντά τα μιλούσαν όσοι είχαν επαφή με τις πιάτσες και τα στέκια της εποχής. Η ηλικία δεν έπαιζε κανένα ρόλο.
Και τι γίνεται με τα Καλιαρντά σήμερα;
Ελάχιστες λέξεις και εκφράσεις χρησιμοποιούνται πλέον, κυρίως από την ομοφυλόφιλη και τρανς κοινότητα.
Σήμερα, περισσότερο μέσω των επιθεωρήσεων και της τηλεόρασης, έχουν μείνει ζωντανές κάποιες καλιαρντές λέξεις όπως τζους ,τεκνό, πουρό, λούγκρα, λουμπίνα, τσαρδί, τσόλι, κ.α.. Πολλές απ' αυτές, λοιπόν, έχουν ενσωματωθεί στο καθημερινό λεξιλόγιο των Ελλήνων χωρίς οι ίδιοι να γνωρίζουν την προέλευσή τους.
Αλλά γενικά η γλώσσα αυτή έχει πια πεθάνει.
Η gay κοινότητα πιστεύετε ότι έχασε κάτι από την εξάλειψη τους;
Με την απελευθέρωση του έρωτα και των ομοφυλόφιλων μετά την μεταπολίτευση αλλά και με την πιο ανεκτική στάση της κοινωνίας προς αυτούς, τα καλιαρντά άρχισαν να πεθαίνουν καθώς πέθαιναν και οι λόγοι για τους οποίους μιλιόντουσαν. Οπότε μάλλον δεν μπορούμε να πούμε ότι η gay κοινότητα έχασε κάτι από την εξάλειψη τους.
Με ποιους μιλάτε, ποιους συναντάτε κατά τη δημιουργία του ντοκιμαντέρ;
Με θεωρητικούς (ανθρωπολόγους-γλωσσολόγους-συγγραφείς) καθώς και με άτομα της πιάτσας με βιωματική γνώση του θέματος.
Και στη Θεσσαλονίκη;
Θα συναντήσουμε κυρίως ανθρώπους της πιάτσας για να μας πούνε το πώς βίωσαν τα καλιαρντά και τη σχέση τους με την εποχή.
Αποφασίσατε να ολοκληρώσετε το ντοκιμαντέρ σας με την συνδρομή του crowdfunding. Βλέπω ότι η συμμετοχή και η συμβολή του κόσμου στην καμπάνια ήταν εξ' αρχής πολύ μεγάλη.
Είναι γεγονός ότι είχαμε πολύ γρήγορη ανταπόκριση από τον κόσμο από την πρώτη κιόλας μέρα της καμπάνιας μας.
Είμαστε αρκετά ενθουσιασμένοι να βλέπουμε ότι ο κόσμος μας στηρίζει και στην πράξη, και το γεγονός αυτό πέρα από χαρά μας δίνει και πολλή όρεξη για την συνέχεια..
Πότε προβλέπεται η επίσημη προβολή του ντοκιμαντέρ; Πού θα το δούμε;
Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε από τώρα το χώρο και χρόνο που θα γίνει η προβολή του, καθώς όσο προχωράει το ντοκιμαντέρ οι πηγές και οι άνθρωποι που γνωρίζουμε πολλαπλασιάζονται. Θεωρητικά με το ταξίδι μας στη Θεσσαλονίκη τελειώνουμε τα γυρίσματα και ξεκινάμε μοντάζ. Αυτό σημαίνει ότι μες την άνοιξη θα προβληθεί. Σχετικά με τον χώρο προβολής θα εξασφαλίσουμε σίγουρα δωρεάν είσοδο και θα είναι κάπου στην Αθήνα. Μετά από την προβολή θα μιλήσουν κάποιοι από τους συμμετέχοντες στο ντοκιμαντέρ και θα γίνει συζήτηση.
Μπορείτε να μας αποκαλύψετε κάτι για το «ντοκιμαντέρ- έκπληξη» που αναφέρετε ότι θα ετοιμαστεί συγχρόνως με αυτό για τα καλιαρντά;
Στην επιστροφή μας από Θεσσαλονίκη θα κάνουμε μια στάση για μία ή μιάμιση μέρα για να καταγράψουμε ένα θέμα με πλούσιο κοινωνικό, πολιτιστικό, λαογραφικό και αισθητικό ενδιαφέρον που σκεφτόμασταν από καιρό να κάνουμε.
Αν το προδώσουμε δεν θα είναι πια έκπληξη!
*Μπορείτε να συμμετέχετε στην καμπάνια του Paola Team Documentaries (Indiegogo campaign) εδώ.
Η ελάχιστη συμμετοχή είναι 1€
**Paola Team Documentaries στο Facebook
***Το κανάλι του Paola Project Team στο You Tube
σχόλια