— Καταρχάς, μπορούμε να δώσουμε έναν ορισμό της κοινωνικής επιχείρησης;
Καθώς η ιδέα της κοινωνικής επιχείρησης είναι σχετικά νέα, οι ορισμοί είναι πολλοί και δεν συμφωνούν πάντα μεταξύ τους. Ένας γενικός ορισμός προσεγγίζει την κοινωνική επιχείρηση ως έναν οργανισμό, κερδοσκοπικό ή μη, με πρωταρχικό σκοπό του τον κοινωνικό ή περιβαλλοντικό αντίκτυπο και δευτερεύοντα το κέρδος και τη βιωσιμότητα.
— Γιατί πιστεύετε ότι παρατηρείται έκρηξη τέτοιων επιχειρήσεων πανευρωπαϊκά;
Νομίζω πως η αύξηση αυτή οφείλεται σε τρεις παράγοντες. Πρώτον, οι ΜΚΟ, λόγω της μείωσης της κρατικής ενίσχυσης, άρχισαν να αντιλαμβάνονται τη σημασία της οικονομικής βιωσιμότητας στην επίτευξη των σκοπών τους. Έτσι, πολλές από αυτές ξεκίνησαν να εντάσσουν στις δράσεις τους στοιχεία που τους αποφέρουν σταθερά έσοδα και τις καθιστούν, ως έναν βαθμό, αυτοχρηματοδοτούμενες. Δεύτερον, οι κερδοσκοπικές επιχειρήσεις, ιδιαίτερα οι start-ups, στοχεύουν όχι μόνο στο κέρδος αλλά και στην επίλυση κοινωνικών και περιβαλλοντικών προβλημάτων. Αυτό συμβαίνει ολοένα και συχνότερα μέσα από τη βασική δραστηριότητα των επιχειρήσεων και όχι απλώς μέσα από προγράμματα εταιρικής υπευθυνότητας. Τρίτον, ως επακόλουθο των δύο προαναφερθέντων παραγόντων αναπτύχθηκαν και στην Ευρώπη χρηματοδοτικά και υποστηρικτικά εργαλεία για την ενίσχυση των κοινωνικών επιχειρήσεων. Παραδείγματα αποτελούν οι θερμοκοιτίδες, όπως το Social Dynamo του Ιδρύματος Μποδοσάκη, και το χρηματοδοτικό πρόγραμμα Social Impact Accelerator του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων. Τα ιδρύματα, εξάλλου, συμπεριλαμβανομένου του Ιδρύματος Μποδοσάκη, χρηματοδοτούν ολοένα και περισσότερους οργανισμούς που χαρακτηρίζονται κοινωνικές επιχειρήσεις.
Ένας γενικός ορισμός προσεγγίζει την κοινωνική επιχείρηση ως έναν οργανισμό, κερδοσκοπικό ή μη, με πρωταρχικό σκοπό του τον κοινωνικό ή περιβαλλοντικό αντίκτυπο και δευτερεύοντα το κέρδος και τη βιωσιμότητα
— Πώς μπορούν να καταστούν και να παραμείνουν βιώσιμες οι κοινωνικές επιχειρήσεις;
Δυστυχώς, δεν υπάρχει μια μυστική συνταγή για τη βιωσιμότητα των κοινωνικών επιχειρήσεων, αφού καθεμία έχει μοναδικά χαρακτηριστικά. Επιπλέον, ο τομέας είναι σε αρκετά πρώιμο στάδιο, με αποτέλεσμα να μην έχουν αναπτυχθεί ακόμα καλές πρακτικές που να μπορούν να εφαρμοστούν σε διεθνές επίπεδο και σε διαφορετικούς τομείς. Θα έλεγα ότι το δυσκολότερο, αλλά ίσως και σημαντικότερο, είναι να δημιουργηθεί ένα επιχειρηματικό μοντέλο στο οποίο ο κοινωνικός αντίκτυπος και το κέρδος να μην αποκλείουν το ένα το άλλο αλλά να επιδρούν θετικά μεταξύ τους. Από κει και πέρα, οι παράγοντες που οδηγούν στην επιτυχία σε γενικές γραμμές δεν διαφέρουν πολύ από αυτούς της απλής επιχειρηματικότητας: πάθος, φαντασία, όραμα, ανθεκτικότητα και όρεξη για δουλειά.
— Μπορείτε να μας δώσετε μερικά παραδείγματα από την Ελλάδα;
Η Ελλάδα είναι ακόμα αναδυόμενη αγορά στον τομέα της κοινωνικής επιχειρηματικότητας. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια παρατηρούνται αρκετές αξιόλογες πρωτοβουλίες, κάποιες από τις οποίες έχει στηρίξει και το Ίδρυμα Μποδοσάκη, είτε μέσω χρηματοδότησης είτε μέσω συμμετοχής στις δράσεις και στα προγράμματα του Social Dynamo. Ένα εξαιρετικό παράδειγμα είμαι η SciCo (Science Communication), η οποία έχει στόχο την κοινοποίηση επιστημονικών θεμάτων στο ευρύ κοινό μέσω καινοτόμων, διαδραστικών και ψυχαγωγικών μεθόδων. Το Bloode αποτελεί μία ακόμα ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία, η οποία στοχεύει στην αύξηση του ποσοστού των εθελοντών αιμοδοτών. Έτσι, δημιούργησε μία ψηφιακή κοινότητα που μπορεί να ανταποκριθεί άμεσα και να καλύψει τις ανάγκες του πληθυσμού για αίμα. Τέλος, η knowl, μέσα από τον επιταχυντή δεξιοτήτων Mellon, αναπτύσσει και ενδυναμώνει τις επαγγελματικές δεξιότητες των συμμετεχόντων, βοηθώντας τους να διεκδικήσουν και να διατηρήσουν μια θέση στην αγορά εργασίας.
— Υπάρχει πρόσφορο έδαφος στην Ελλάδα; Τι θα βοηθούσε την ανάπτυξή τους εδώ;
Όπως σας είπα, η κοινωνική επιχειρηματικότητα στη χώρα μας είναι αναδυόμενη. Πιστεύω όμως ότι είναι ένας τομέας με δυνατότητες ανάπτυξης, καθώς υπάρχει ανάγκη τόσο για τόνωση της οικονομίας όσο και για κάλυψη κοινωνικών αναγκών που έχουν εμφανιστεί τα χρόνια της κρίσης. Για να αρχίσουμε όμως να μιλάμε για ανάπτυξη πρέπει να παγιωθεί η αντίληψη σε όλα τα επίπεδα του οικοσυστήματος ότι το κέρδος και ο κοινωνικός αντίκτυπος δεν είναι απαραίτητα ασύμβατες έννοιες αλλά ότι μπορούν να ενισχύουν η μία την άλλη. Χρειάζεται επίσης περαιτέρω ανάπτυξη και βελτίωση των χρηματοδοτικών και υποστηρικτικών εργαλείων που απευθύνονται συγκεκριμένα προς κοινωνικές επιχειρήσεις, λαμβάνοντας υπόψη τους τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Το Ίδρυμα Μποδοσάκη, στην προσπάθειά του να υποστηρίξει την Κοινωνία των Πολιτών, συνεργάζεται με την ομάδα ΣυνΑθηνά του Δήμου Αθηναίων και αξιοποιεί τη μη οικονομική υποστήριξη μέσω του Social Dynamo, ώστε να συμβάλει στη δημιουργία ενός βιώσιμου οικοσυστήματος.
σχόλια