Ο Δαμιανός Δουΐτσης, έχοντας υπάρξει εξαρτημένος αλλά και 23,5 περήφανα χρόνια «καθαρός» από κάθε είδους εξαρτήσεις μας συστήνει το βιβλίο που έγραψε μαζί με τη σύμβουλο ψυχικής υγείας, Ειρήνη Κριτσωτάκη, «Το παραμύθι της εξάρτησης, Η αποπλάνηση του εθισμού». Μέσα από την προσωπική του εξομολόγηση περιπλανιόμαστε στη ψυχολογία του εθισμένου και της «εθιστικής προσωπικότητας» και συνειδητοποιούμε ότι ο ελεύθερος άνθρωπος είναι ο νηφάλιος άνθρωπος που διατηρεί τον έλεγχο της ζωής του.
«Ξεκίνησα να πίνω νέος, όπου μπορούσα να βρίσκω ποτό, σε σπίτια φίλων ή στο σπίτι μου, σε πάρτι ή σε καφενεία εποχής, μιλάμε για εποχή πριν τις πρώτες pubs. Έπινα με σκοπό να φτιαχτώ, δεν επέλεγα να πιω μια-δυο μπίρες, έτσι για την παρέα, ο στόχος μου ήταν να κάνω κεφάλι. Έπινα, ψαχνόμουν για ναρκωτικά, δεν μπορούσα να βρω εύκολα, μιλάμε για αρχές του '80, τα βρήκα στο στρατό, όπου οι περισσότεροι εδραιώνουν τη χρήση τους στη διάρκεια της θητείας τους. 'Έκανα χασίς στο στρατό σε ηλικία 19 ετών και δικτυώθηκα στο να βρίσκω ναρκωτικά. Στην αρχή ήταν καλά. Πάντα στην αρχή είναι καλά. Χωρίς συνέπειες. Μπορούσα να δουλεύω, μπορούσα να διασκεδάζω χωρίς να καταλαβαίνει κανείς τίποτα. Όλα αυτά μέχρι τα 25 μου χρόνια, τότε μπήκα στην ηρωίνη. Τα λεφτά για το χασίς ήταν λίγα, οπότε τα πρώτα χρόνια κύλησαν καλά, μετέπειτα δεν είχε την ίδια επίδραση πάνω μου. Άρχισα να παρανοώ, να μπερδεύεται το μυαλό μου, συναισθηματικά αντί να νιώθω ελεύθερος και άνετα, μπλόκαρα και ένιωθα ανίκανος να εκφραστώ και να επικοινωνήσω με ανθρώπους. Άρχισα να στρίβω τσιγάρα και να απομονώνομαι, να ακούω μουσικές και να χάνομαι. Αυτή η κατάσταση επιδεινωνόταν συνεχώς.»
Στα 30 έψαχνα να ξεφύγω, δοκίμασα ο,τιδήποτε ιδιωτικό και δημόσιο αλλά τίποτε δεν ήταν ικανό να με βοηθήσει. Έφυγα στο εξωτερικό, εκεί σε ένα θεραπευτικό κέντρο. Ευτυχώς υπήρχαν χρήματα στην οικογένειά μου και γω δέχτηκα. Εκεί βρήκα απαντήσεις αυτές που προσπαθώ να μεταφέρω μέσω της Όασις.
«Εγώ ήθελα να γίνω χρήστης ελαφρών ναρκωτικών. Οι μουσικές που άκουγα, τα πρότυπα που είχα, ήταν στάση ζωής. Η εποχή μου, ήταν οι ροκ εν ρολ πρεζάκηδες, μια απίστευτη μουσική στην οποία κολλούσε η πρέζα μια χαρά, ακούγαμε Νick Cave, Cure. Ανάλογα με το ναρκωτικό, υπάρχει και ο τρόπος ζωής. Με την απεξάρτηση πρέπει να αλλάξει ολόκληρος ο τρόπος ζωής.»
«Έκανα πράγματα που δεν είχα φανταστεί ούτε ο ίδιος, ούτε οι γύρω μου ότι θα τα έκανα. Άλλαξα σαν προσωπικότητα και χαρακτήρας. Το μυαλό μου επηρεάστηκε βαθύτατα και η ψυχολογία μου άλλαξε. Ήμουν ένας ζωντανός άνθρωπος που κατάντησα ένας άνθρωπος με κατάθλιψη. Δεν αρκεί κάποιος να το κόψει, απαιτείται αναδόμηση της προσωπικότητάς του. Το είχα κόψει εκατό φορές, με είχαν κλείσει φυλακή, το είχα κόψει και πάλι από την αρχή.»
«Αυτή η όλη περιπέτεια του χρήστη, η νύχτα, τα ραντεβού κρυφά, έχει μια συγκίνηση τρομερή που κρατάει δυνατό τον εθισμό. Η μέθη και η μαστούρα είναι ηδονή. Κάνεις πάντα ό,τι γουστάρεις, έχει ευφορική επίδραση όλη αυτή η κατάσταση. Μεθάς και είσαι ο βασιλιάς. Τα αρνητικά τα έχεις αφήσει πίσω σου, αν χρωστάς, αν δεν έχεις δουλειά, αν σε χώρισαν. Νιώθεις όμορφος, πετυχημένος και σούπερμαν. Με λίγη κόκα και μερικά ποτά είσαι άλλος άνθρωπος. Ζεις αυτά που δε ζεις στο υπόλοιπο μίζερο κομμάτι της καθημερινότητάς σου. Η προσγείωση που βιώνει αυτός που βγαίνει από τον εικονικό κόσμο του εθισμού είναι ανώμαλη. Θυμίζει την εικονική πραγματικότητα του διαδικτύου. Μεταφέρεσαι σε μια άλλη πραγματικότητα, αλλάζει το μέσο, μπορεί να είναι ο εθισμός του διαδικτύου ή ο εθισμός στο χασίς, στο αλκοόλ, στα ναρκωτικά. Οι πιο ευάλωτοι, οι πιο ανασφαλείς, οι πιο κομπλεξικοί, οι πιο μεγαλομανείς, οι φιλήδονοι ή φυγόπονοι άνθρωποι, εθίζονται. Οι άνθρωποι πρέπει να έχουν αντιστάσεις.»
«Στα 30 έψαχνα να ξεφύγω, δοκίμασα ο,τιδήποτε ιδιωτικό και δημόσιο αλλά τίποτε δεν ήταν ικανό να με βοηθήσει. Έφυγα στο εξωτερικό, εκεί σε ένα θεραπευτικό κέντρο. Ευτυχώς υπήρχαν χρήματα στην οικογένειά μου και γω δέχτηκα. Εκεί βρήκα απαντήσεις αυτές που προσπαθώ να μεταφέρω μέσω της Όασις. Βρήκα τι είμαι, πώς έμπλεξα με τις ουσίες. Δεν ήξερα πώς να ζήσω, είχαν ατονήσει όλες μου οι ικανότητες να ζω. Χρειαζόμουν πολύπλευρη βοήθεια και αναδόμηση της προσωπικότητάς μου. Έμεινα 7,5 μήνες και επέστρεψα στην Ελλάδα όπου δημιούργησα ομάδες αυτοβοήθειας. Με αποκορύφωμα το 2002 όπου ξεκινήσαμε την ΟΑΣΙΣ και με την πολύτιμη βοήθεια του Γιάννη Μπουτάρη.»
— H Όασις μετράει 13 χρόνια ζωής και ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Πόσα όμως έπρεπε να μετράει;
Θα έπρεπε να μετράει αρκετά περισσότερα, αλλά σημασία έχει το πότε ωριμάζουν οι συνθήκες. Η ιδέα προϋπήρχε και ήταν ένα όνειρο να δημιουργήσουμε ένα χώρο όπου άνθρωποι που έζησαν την περιπέτεια του εθισμού θα ανταμώνουν και θα μοιράζονται την εμπειρία τους σ' ένα ασφαλές περιβάλλον, ώστε να μπορέσουν να παραμείνουν καθαροί.
— Η προσωπική εμπειρία και η κατάρτιση, η διάθεση για προσφορά, τι τελικά βοηθάει περισσότερο στην διαδικασία της απεξάρτησης;
Η προσωπική εμπειρία είναι απαραίτητη, γιατί μας κάνει να καταλάβουμε όσους ανθρώπους είναι στο πρόβλημα του εθισμού, αλλά όταν την συμπληρώνει η γνώση, η κατάρτιση και η διάθεση για προσφορά, τότε μπορούμε να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα.
Ο εθισμός είναι ανίατη ασθένεια και η εμπειρία μας έχει δείξει ότι ένας άνθρωπος που έχει εξαρτηθεί, μόλις πάρει την οποιαδήποτε ουσία ενεργοποιείται ξανά ο εθισμός του. Χρησιμοποιούμε την εξής έκφραση «εκεί που άφησες την βαλίτσα, από εκεί θα την πάρεις».
— Τι νομίζουμε ότι είναι ο εθισμός και τι είναι τελικά;
Νομίζουμε ότι είναι μια κακιά συνήθεια κάποιων ακραίων έως περιθωριακών ή «κακών» ανθρώπων που δεν καταλαβαίνουμε γιατί κάνουν αυτά που κάνουν, όμως πρόκειται για μια ασθένεια πρώτα πνευματική, διανοητική, ψυχολογική και στο τέλος σωματική που χρειάζεται ειδική θεραπευτική αντιμετώπιση. Σε όλα τα στάδια ο εθισμός, μια κατάσταση, «μαϊμού», έτσι την αποκαλούμε, φροντίζει να σε πείσει να μείνεις εκεί. Είναι η μόνη αρρώστια που σου λέει «καλά είσαι». Στην αρχή δε φαίνονται οι συνέπειες, σε πείθει ότι είσαι καλά, στη συνέχεια σε πείθει ότι έχεις τον έλεγχο, μετά ότι δεν είσαι σαν εκείνο ή τον άλλο και στο τέλος, παραιτείσαι. Πιστεύουμε στην Όασις σε εθιστικές προσωπικότητες, σε μια κατάσταση που αποκαλούμε εθισμό, είναι μια σταδιακή καταβύθιση του ανθρώπου σε μια σχέση που γίνεται συνεχώς χειρότερη. Ο άνθρωπος ο οποίος εθίζεται από το τζόγο μέχρι το διαδίκτυο απομονώνεται, η σχέση με το αντικείμενο του εθισμού του γίνεται πιο δυνατή, γίνεται μονομανής και στην αποκορύφωση καταλήγει αυτός και η πρέζα του, αυτός και η οθόνη του, αυτός και το ποτό του, με παράλληλη εκτροχίαση της συμπεριφοράς του.
— Υπάρχουν διαβαθμίσεις στους εθισμούς; Κάποιος περισσότερο ή λιγότερο επικίνδυνος;
Όχι. Όλοι οι εθισμοί είναι το ίδιο επικίνδυνοι και οδηγούν στην καταστροφή, στην αρρώστια, στον θάνατο. Το ίδιο δύσκολοι είναι κι όσον αφορά την αντιμετώπιση τους.
— Οι πρώην χρήστες λένε, «δέκα χρόνια καθαρός, πάντα εθισμένος». Τι εννοούν;
Ο εθισμός είναι ανίατη ασθένεια και η εμπειρία μας έχει δείξει ότι ένας άνθρωπος που έχει εξαρτηθεί, μόλις πάρει την οποιαδήποτε ουσία ενεργοποιείται ξανά ο εθισμός του. Χρησιμοποιούμε την εξής έκφραση «εκεί που άφησες την βαλίτσα, από εκεί θα την πάρεις». Οι πρώην χρήστες μετρούν χρόνια καθαρότητας και είναι στην προσπάθεια κάθε μέρα και όχι μόνο για σήμερα.
Είμαι 23, 5 χρόνια καθαρός, σε απόλυτη αποχή απ' όλα, ούτε αλκοόλ, ούτε τζόγο. Ξέρω καλά ότι αν πιω ένα ποτό, θα ξαναγυρίσω εκεί που ήμουν το 1991.
— Υπάρχουν περιπτώσεις που η εμπλοκή της ελληνικής οικογένειας ήταν λανθασμένη και άλλες σωτήρια, στο εκάστοτε πρόβλημα εθισμού;
Ο εθισμένος ζει και διαμορφώνει προσωπικότητα μέσα στην οικογένεια. Χωρίς να ρίχνουμε τις ευθύνες, προφανώς η οικογένεια συνέβαλε άθελα στην δημιουργία του προβλήματος, επομένως είναι απαραίτητο να συμμετάσχει στη αντιμετώπιση του. Κι αυτοί είναι οι πρώτοι που πρέπει να κινητοποιηθούν και να ζητήσουν βοήθεια για το πώς να αντιμετωπίσουν την κατάσταση. Ο εξαρτημένος είναι αιχμάλωτος, δεν θα ζητήσει σχεδόν ποτέ να απεξαρτηθεί. Οι εθισμένοι έρχονται εδώ μετά από κινητοποίηση της οικογένειάς τους. Ο εθισμένος είναι αιχμάλωτος και δεν αντιλαμβάνεται τι του συμβαίνει, θέλει απλά να απαλλαγεί από τις συνέπειες. Δουλεύουμε πολύ με την οικογένεια, αυτή είναι που μένει, οι φίλοι εγκαταλείπουν τον εξαρτημένο, εκτός αν πίνουν παρέα, τότε όμως δεν είναι φίλοι. Οι γονείς και οι σύντροφοι πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι το πρόβλημα δεν τελειώνει με την αποτοξίνωση.
— Ο εθισμός θα είναι πάντα ταμπού για την κοινωνία;
Ναι αλλά όχι πλέον όπως παλιά. Πλέον η κοινωνία είναι ενημερωμένη και πιο ανοιχτή από παλιά. Η νεολαία είναι εξοικειωμένη με το θέμα, πολύ άνετη, πολλές φορές ξεπερνώντας κάποια ασφαλή όρια.
— Το γεγονός ότι δημιουργήσατε οικογένεια έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη δική σας απεξάρτηση και εξέλιξη;
Μετά από έξι χρόνια καθαρότητας και νηφαλιότητας, όταν ένιωσα ώριμος και ικανός να αναλάβω την ευθύνη να δημιουργήσω οικογένεια, τότε μπήκα σ' αυτή τη διαδικασία που ήταν για μένα και μια επιπλέον δέσμευση, ώστε να μην γυρίσω πίσω στη χρήση.
— Ως γονιός τώρα πια πως θα αντιμετωπίζατε αν το παιδί σας αποκτούσε κάποιον εθισμό;
Αν έβλεπα δείγματα συμπεριφοράς ανησυχητικά στο παιδί μου, θα το έστελνα σε κάποιον ειδικό, αφού ο ίδιος ο γονιός δεν μπορεί σε τέτοια περίπτωση να βοηθήσει το παιδί του. Να αναφέρω κι ένα θλιβερό παράδειγμα, όπου ο δικός μου σύμβουλος και θεραπευτής Άγγλος και από τους πολύ μεγάλους στο κύκλο του, έχασε το παιδί του από ναρκωτικά. Τα τελευταία χρόνια, έρχονται στην οασις παιδιά που κάνουν χρήση χασίς με ψύχωση, διαταραχή προσωπικότητας και σχιζοφρένεια. Είναι συχνό το φαινόμενο διότι το χασίς είναι παρασκευασμένο όχι με το παραδοσιακό τρόπο και αναμεμειγμένο με διάφορες ουσίες για να είναι πιο έντονο και δυνατό και έτσι δημιουργεί παρενέργειες. Οπότε δεν είναι καθόλου αθώο. Ένας από τους πρωταρχικούς στόχους της οασις είναι να αφυπνίσει τον κόσμο ότι το χασισάκι, ο μπάφος, ή το «χόρτο του θεού» δεν είναι αθώο και όλες αυτές είναι αστειότητες για ένα τόσο τραγικό θέμα. Τώρα πια το χασίς κυκλοφορεί πιο ευρέως στο Λύκειο. Τα λεφτά που χρειάζεται είναι 5-10 ευρώ, ένα – δυο τσιγάρα, οπότε μια παρέα μπορεί να έχει σε καθημερινή βάση. Έχουμε περιστατικά με 15χρονα παιδιά που έχουν κάνει τις πρώτες χρήσεις χασίς. Κανένας από τους χρήστες δεν φαντάζεται ότι θα κολλήσει, όλοι θεωρούν ότι το ελέγχουν. Κανένας δεν ξεκινάει με όνειρο να γίνει πρεζάκιας, αλκοολικός ή τζογαδόρος, προκύπτει. Τα σημάδια φαίνονται από τα πρώτα χρόνια της αποπλάνησης. Έχει θετικά αποτελέσματα η οποιαδήποτε χρήση, γι' αυτό και κολλάς. Σε κάποιον ο οποίος δεν έχει τις προδιαγραφές να εθιστεί δεν του κάνει νόημα ούτε το ποτό, ούτε το τσιγαριλίκι. Το πρόβλημα βρίσκεται στη σχέση του ανθρώπου με κάτι. Υπάρχει ψυχολογική προδιάθεση, υπάρχει χαρακτήρας, υπάρχει στάση ζωής, υπάρχει ναρκοκουλτούρα.
— Το γεγονός ότι γνωστά πρόσωπα παραδέχθηκαν το πρόβλημα του εθισμού τους, π.χ. ο κ. Μπουτάρης, ήταν ωφέλιμο για τους ίδιους ή για τους άλλους;
Πάρα πολύ και για τις δυο πλευρές. Από τη μια για τους ίδιους γιατί με τον τρόπο αυτό απεγκλωβίζονται και ελευθερώνονται, αλλά και για τους άλλους γιατί ενθαρρύνονται να βγουν από το περιθώριο και να αντιμετωπίσουν το κοινωνικό στίγμα που κουβαλούν λόγω της χρήσης. Ο Γιάννης Μπουτάρης με ενθάρρυνε και μένα να βγω στην τηλεόραση. Για 12 χρόνια ήμουν ανώνυμος τώρα η οασις είναι αποκλειστική μου απασχόληση.
— 
Το πρώτο σας βιβλίο έχει τίτλο «Το παραμύθι της εξάρτησης- Η αποπλάνηση του εθισμού». Τι παραμυθιάζει και τι αποπλανεί;
Στην αρχή περνάς όμορφα χωρίς συνέπειες, έχεις τον έλεγχο, τίποτα δεν δείχνει τι θα ακολουθήσει. Η χρήση σε παραμυθιάζει ότι θα συνεχιστεί έτσι και σε αποπλανεί μέχρι τελικής πτώσης.
— Τι θα συναντήσουμε στους χώρους της oasis;
Νέους και μεγαλύτερους. Παιδιά και γονείς. Ανθρώπους θλιμμένους, θυμωμένους, απελπισμένους. Άλλους προβληματισμένους που αρχίζουν και συνειδητοποιούν πως υπάρχει λύση. Παιδιά που άφησαν τη θεραπεία στη μέση. Κάποια επιστρέφουν άλλα όχι. Σε κάποια πάμε στις κηδείες τους. Αυτή η αρρώστια σκοτώνει αφού ξεφτιλίσει τον εξαρτώμενο. Παιδιά που τα κατάφεραν. Είμαστε σε επαφή σαν μια αδελφότητα ανθρώπων. Η οασις είναι σημείο αναφοράς. Το να είσαι σε μια κοινότητα νηφάλιων και ελεύθερων μόνο καλό μπορεί να κάνει. Πήγα πρόσφατα στη Μόσχα και επισκέφτηκα ανθρώπους σε «ανάρρωση», το συναίσθημα ήταν συγκινητικό, ήταν σαν να βρίσκω τη φάρα μου. Και θα συναντήσετε και άλλους που βιώνουν και απολαμβάνουν την ζωή τους νηφάλιοι και ελεύθεροι. Ο βασικός σκοπός της οασις είναι να πει αλήθειες για τον εθισμό ή για τη συνεξάρτηση, την κατάσταση που βιώνουν οι γύρω από τον εξαρτημένο. Κάτι άγνωστο για την Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι υπάρχει μια ολόκληρη επιστήμη. Δημιουργήσαμε έναν ευχάριστο χώρο όπου ο χρήστης δε θα νιώθει ότι μπαίνει κάπου που τον τραβάνε να γίνει καλά.
σχόλια