Έφυγε από την ζωή το μεσημέρι του Σαββάτου, σε ηλικία 69 ετών, ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Νίκος Ψιλάκης.
Ο Νίκος Ψιλάκης άφησε την τελευταία του πνοή στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου, όπου νοσηλευόταν.
O Νίκος Ψιλάκης ήταν δημοσιογράφος και συγγραφέας . Είχε τιμηθεί με βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το έργο του «Μοναστήρια και Ερημητήρια της Κρήτης», με το βραβείο των δημοσιογραφικών ενώσεων της Ελλάδας και με το βραβείο «Νίκος Καζαντζάκης» για την προσφορά του στα Γράμματα.
Το βιβλίο της Μαρίας και του Νίκου Ψιλάκη «Κρητική Παραδοσιακή Κουζίνα, το θαύμα της κρητικής διατροφής» που κυκλοφόρησε το 1995 από τις εκδόσεις Καρμάνωρ είναι ένα από τα πιο σημαντικά που έχουν βγει ποτέ για το ελληνικό φαγητό. Η πολύχρονη μελέτη των δύο συστηματικών ερευνητών του κρητικού πολιτισμού για το φαγητό της Κρήτης περιλαμβάνει, εκτός από συνταγές για απίθανα φαγητά, πολλά ήδη ξεχασμένα, μαγειρικές πρακτικές, ιστορικές καταβολές, ήθη, έθιμα, διατροφικές συνήθειες σε όλη τη διάρκεια του έτους και με κάθε αφορμή.
Είναι ένα βιβλίο θησαυρός γιατί παρουσιάζει συστηματικά τον διατροφικό πολιτισμό της Κρήτης μέσα από απλές αλλά ευρηματικές συνταγές μαζί με το ιστορικό, κοινωνικό και πολιτισμικό τους πλαίσιο. Το συγκεκριμένο βιβλίο -όπως και τα δύο που ακολούθησαν, «Το ψωμί και τα γλυκίσματα των Ελλήνων» και «Ο πολιτισμός της Ελιάς, το Ελαιόλαδο»- χρησιμοποιήθηκε πολλές φορές για τη σύνταξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων, αποτέλεσε διδακτικό εγχειρίδιο, μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες και έφτασε στα πέρατα του κόσμου, τεκμηριώνοντας, αναδεικνύοντας, καταξιώνοντας αλλά και προβάλλοντας διεθνώς όρους όπως Κρητική Παραδοσιακή Κουζίνα, Κρητική διατροφή και Κρητικός Διατροφικός Πολιτισμός. Η «Κρητική Παραδοσιακή Κουζίνα» επανακυκλοφορεί σε μία νέα έκδοση, εμπλουτισμένη κι επιμελημένη από τους δύο ερευνητές
Είχε επιμεληθεί το σενάριο και την έρευνα σε περισσότερα από 80 ντοκιμαντέρ στην κρατική τηλεόραση (1986-1993) με λαογραφικό ή και γενικότερο πολιτιστικό περιεχόμενο. Είχε διατελέσει συντάκτης και συνεργάτης εφημερίδων, εκδότης περιοδικού, διευθυντής σύνταξης καθημερινής εφημερίδας, σύμβουλος έκδοσης περιοδικών, επιμελητής επιστημονικών εκδόσεων και επί 25 χρόνια επιμελούνταν και παρουσίαζε τρίωρη καθημερινή ραδιοφωνική εκπομπή. Έχει πραγματοποιήσει δώδεκα εκθέσεις φωτογραφίας σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες και στις ΗΠΑ.
Είχε διδάξει Ιστορία και Μοναστηριολογία σε Περιφερειακά Επιμορφωτικά Κέντρα Φιλολόγων, σε σεμινάρια Ξεναγών και είχε πραγματοποιήσει διαλέξεις για θέματα των ερευνητικών ενδιαφερόντων του σε Πανεπιστήμια στην Ελλάδα και στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Υπήρξε επιστημονικός υπεύθυνος Κέντρου Επαγγελματικής Κατάρτισης με θέμα την ανάδειξη της τοπικής γαστρονομίας.
Είχε λάβει μέρος ως εισηγητής σε περισσότερα από 200 συνέδρια και εκδηλώσεις. Ανάμεσα σ’ αυτά συγκαταλέγονται εισηγήσεις σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Γερμανία, Ελβετία, Φιλανδία, Βέλγιο κ.α.), στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και στην Ιαπωνία, σχετικά με το κρητικό – μεσογειακό διατροφικό πρότυπο, το ελαιόλαδο και άλλα θέματα πολιτιστικού ενδιαφέροντος. Επίσης, υπήρξε εισηγητής σε ημερίδα για το Ελαιόλαδο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Είχε γράψει περισσότερα από 25 βιβλία ανάμεσα στα οποία είναι: Ο πολιτισμός της ελιάς. Το ελαιόλαδο (σε συνεργασία με τους Μαρία Ψιλάκη και Ηλία Καστανά), Το ψωμί των Ελλήνων, Κρητική Παραδοσιακή Κουζίνα, Ελαίας στέφανος. Η ελιά και τα στεφάνια της στον πολιτισμό των Ελλήνων, Τα βότανα στην κουζίνα, Μοναστήρια και Ερημητήρια της Κρήτης, Λαϊκές τελετουργίες στην Κρήτη – Έθιμα στον κύκλο του χρόνου, Κρητική Μυθολογία, Οίνοψ Πόντος, Ταξίδια και έρευνες στην Κρήτη του 1850 (σχολιασμός της ελληνικής μετάφρασης του έργου του περιηγητή T.A.B. Spratt). Τα βιβλία «Ελαιόλαδο», «Κρητική Παραδοσιακή Κουζίνα», «Το ψωμί και τα γλυκίσματα των Ελλήνων» και τα «Βότανα στην Κουζίνα» έχουν γραφτεί σε συνεργασία με την κ. Μαρία Ψιλάκη.
Βιβλία του έχουν μεταφραστεί στην αγγλική, γαλλική, γερμανική, ιταλική, ολλανδική, ρωσική, κινέζικη και γιαπωνέζικη γλώσσα.
Ήταν μέλος της Εταιρείας Κρητικών Ιστορικών Μελετών, της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας και υπήρξε για σειρά ετών Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Γεύσης (1997-2007). Υπήρξε μέλος της επιτροπής του ΕΟΤ για την καθιέρωση της ελληνικής γαστρονομίας.
Συλλυπητήρια μηνύματα για τον θάνατό του
Ο περιφερειάρχης Κρήτης, Σταύρος Αρναουτάκης, σε δήλωσή του αναφέρει:: «Με ιδιαίτερη συγκίνηση, αποχαιρετώ τον αγαπητό φίλο Νίκο Ψιλάκη. Έναν άνθρωπο που επί δεκαετίες μέσα από τον έντυπο τύπο και το ραδιόφωνο κατάφερε να αφήσει ανεξίτηλο αποτύπωμα στη δημοσιογραφία.
Ο Νίκος Ψιλάκης, αφιέρωσε τη ζωή του στον κόσμο της ενημέρωσης, στην καταγραφή και ανάδειξη της λαογραφικής μας παράδοσης, των μνημείων της Ορθοδοξίας και της κρητικής διατροφής. Τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών, ενώ με το βραβείο «Νίκος Καζαντζάκης», αναγνωρίστηκε η προσφορά του στα Γράμματα.
Ως Περιφέρεια Κρήτης, εκφράζουμε ειλικρινή συλλυπητήρια στην οικογένειά του. Ας είναι αιωνία η μνήμη του».
Η Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών υπογράμμισε: «Το Διοικητικό Συμβούλιο της Εταιρίας Κρητικών Ιστορικών Μελετών εκφράζει τα θερμά του συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους οικείους του δημοσιογράφου και συγγραφέα Νίκου Ψιλάκη, τακτικού εταίρου της ΕΚΙΜ, φίλου και συνεργάτη του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης. Ο Νίκος Ψιλάκης, μέσα από το πολυσχιδές έργο του, κατέγραψε τα έθιμα της υπαίθρου της Κρήτης. Η συμβολή του στο επιστημονικό και μορφωτικό έργο της ΕΚΙΜ υπήρξε ιδιαίτερα σημαντική: Το 2006, η Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών παρουσίασε στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης την περιοδική φωτογραφική έκθεσή του με τίτλο “Αλλάζοντας Πρόσωπα. Τελετουργίες ελευθεριότητας στην ύπαιθρο της Κρήτης”, η οποία πλαισιώθηκε με ομιλίες, προβολές και εκπαιδευτικά προγράμματα και σημείωσε μεγάλη επιτυχία. Ο Νίκος Ψιλάκης συμμετείχε επίσης με ανακοινώσεις στα Διεθνή Κρητολογικά Συνέδρια του Ηρακλείου και του Λασιθίου, και άρθρα του έχουν δημοσιευθεί στα Πεπραγμένα των Συνεδρίων. Το έργο του Νίκου Ψιλάκη, που καλύπτει πολλές πτυχές του κρητικού πολιτισμού, θα είναι πάντα παρόν για να τον θυμίζει.
Το Πανεπιστήμιο Κρήτης τονίζει: « Με βαθιά θλίψη, η Πρυτανεία του Πανεπιστημίου Κρήτης αποχαιρετά τον Νίκο Ψιλάκη, έναν άνθρωπο με πλούσιο πνευματικό έργο και αφοσίωση στον πολιτισμό και την ιστορία της Κρήτης. Δημοσιογράφος, συγγραφέας, ερευνητής και διανοούμενος, ο Νίκος Ψιλάκης αφιέρωσε τη ζωή του στον κόσμο της ενημέρωσης, στη μελέτη και την προώθηση των αξιών, της κουλτούρας και της παράδοσης του νησιού μας, ενώ η συμβολή του στη διατήρηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς υπήρξε ανεκτίμητη.
Ο Νίκος Ψιλάκης ήταν ενεργό μέλος της Επιτροπής Διασύνδεσης του Πανεπιστημίου Κρήτης με την Κοινωνία, καθώς και μέλος της συντακτικής ομάδας του Ηλεκτρονικού Περιοδικού / Βήμα Διαλόγου του Πανεπιστημίου Κρήτης «ΤΡΙΤΩΝ», συμβάλλοντας με ζήλο στο έργο και το όραμα του Πανεπιστημίου για ανοιχτή και ουσιαστική επικοινωνία με την κοινωνία.
Εκφράζουμε τα ειλικρινή συλλυπητήριά μας στη σύζυγό του Μαρία, την κόρη του Έφη και τους αγαπημένους του».
