Θα μπορούσε να πει κανείς πως τα '80s, εντός κι εκτός τηλεόρασης, ήταν μια παραλλαγή του «Truman Show», της ταινίας του Πίτερ Γουίαρ, με τον Τζιμ Κάρεϊ.
Και δεν ήταν ένας, όπως στην ταινία, αλλά εκατομμύρια αυτοί που αγνοούσαμε ότι ο ειδυλλιακός κόσμος που μας περιέβαλλε δεν ήταν παρά ένα ψέμα, μια ψευδαίσθηση, το ντεκόρ μιας σαπουνόπερας, που τα είχε όλα, έρωτα, μίση, πάθη, χρήμα, δολοπλοκίες, εξουσία, υποσχέσεις και λαϊκά τραγούδια... Μόνο που τίποτε δεν ήταν αληθινό. Εκτός από τα τελευταία.
Στη γιγαντοοθόνη της ΕΡΤ παρακολουθούσαμε πρωταγωνιστές και κομπάρσους του πιο ταραχώδους πολιτικού ριάλιτι, που η ολοκλήρωσή του άφησε τα πιο βαθιά κοινωνικά, πολιτικά και αισθητικά τραύματα.
Στο σημερινό τελευταίο εορταστικό επεισόδιο, με την ευκαιρία της 46ης επετείου από την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ, μεταξύ άλλων πρωταγωνιστούν, ο ΚΥΠατζής των Δελτίων Ειδήσεων, κάποιες μοιραίες λαϊκές τραγουδίστριες, ο αυθάδης και απείθαρχος Τρίτσης και οι κόκκινες γόβες του προέδρου της ΕΡΤ.
Όλοι αυτοί σχεδίαζαν, με όσο μυαλό κουβαλούσαν, τα fake news της εποχής, τα «συμβόλαια», τα σενάρια καταστροφής, ανακάτευαν σεξ, χρήμα, ιδιαιτερότητες και προσωπικά δεδομένα και με τον αχταρμά κατασκεύαζαν «αποκλειστικές ειδήσεις» και «συγκλονιστικά γεγονότα».
Ίσως το πιο εφιαλτικό ζήτημα, από τα χρόνια του '80 στην τηλεόραση, ήταν ο τρόπος που σχεδιάζονταν οι δολοφονίες χαρακτήρων. Το πώς δηλαδή, εξαφανιζόταν, εν ριπή οφθαλμού, ο κάθε ανεπιθύμητος, μ' έναν τόνο λάσπης στις πλάτες του.
Το πόσο γρήγορα έβγαιναν άνθρωποι από το πλάνο, με την καθοριστική βοήθεια συγκεκριμένου εντύπου, άνθρωποι εντός και εκτός ραδιομεγάρου.
Ένα ολόκληρο δίκτυο στερεωνόταν σαν τραπεζομάντιλο, με το ένα μανταλάκι στη Ζαλοκώστα, το άλλο στη Χαριλάου Τρικούπη, το τρίτο στον Ταύρο και το τέταρτο στην Αγ. Παρασκευή. Κάτω από αυτό, δρούσε με –ομολογουμένως– πλούσια φαντασία, αλλά και αδιανόητη χυδαιότητα, ένα απίθανο σύμπαν σκοτεινών προσώπων. Σφουγγοκωλάριοι, ωτακουστές, κορίτσια για όλες τις δουλειές, ρουφιάνοι, χαμαιλέοντες, «εκτελεστές», συκοφάντες, φιλόδοξοι δημοσιογράφοι, πληροφοριοδότες, κάποιοι «Εκτελεστικοί» και φυσικά οι απαραίτητοι Ερτικοί.
Όλοι αυτοί σχεδίαζαν, με όσο μυαλό κουβαλούσαν, τα fake news της εποχής, τα «συμβόλαια», τα σενάρια καταστροφής, ανακάτευαν σεξ, χρήμα, ιδιαιτερότητες και προσωπικά δεδομένα και με τον αχταρμά κατασκεύαζαν «αποκλειστικές ειδήσεις» και «συγκλονιστικά γεγονότα».
ΟΙ ΚΟΚΚΙΝΕΣ ΓΟΒΕΣ ΤΗΣ ΑΛΗΤΕΙΑΣ ΚΙ Ο ΝΤΑΝΟΣ ΤΗΣ ΚΥΠ
Έτσι σε ένα τέτοιο κατασκεύασμα, ένα χυδαίο πρωτοσέλιδο, κάποιος από τους ικανότερους και σοβαρότερους προέδρους της ΕΡΤ φέρεται να κάνει τις νύχτες «πιάτσα στη Συγγρού φορώντας κόκκινες γόβες». Αυτό το κόνσεπτ είχε κατεβάσει η κούτρα τους για να εξοντώσουν ένα πρωτοκλασάτο στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, που είχε προσφέρει τα πάντα στον αντιδικτατορικό αγώνα, αλλά τελευταία παρουσίαζε ένα σοβαρό ελάττωμα. Το εμπιστευόταν και το άκουγε ο πρόεδρος. Κάτι ουδόλως χρήσιμο και βολικό, για κάποιους... υπαρχηγούς. Άρα έπρεπε να φύγει από τη μέση.
Εντελώς συμπτωματικά, λίγο πριν, είχε καταρτίσει τη λίστα των υποψήφιων βουλευτών και υπουργών, που του είχε ζητήσει ο Παπανδρέου. Ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.
Το καταραμένο γραφείο στην ΕΡΤ είχε μείνει πάλι άδειο.
Κι όταν έφευγε κάποιος από τέτοια πόστα, την επομένη ξηλωνόταν κι ένας μικρός στρατός γύρω του, όλοι αυτοί που τον συμπαθούσαν ή τον στήριζαν, ακόμη και πρόσωπα σε δελτία ειδήσεων, εκπομπές και... οικονομικές υπηρεσίες.
• • •
Σκηνικό τώρα, η ΕΡΤ-2 στη Μεσογείων.
Ένα γνωστό πρόσωπο από το αστυνομικό ρεπορτάζ των εφημερίδων, τοποθετείται... ελεγκτής ειδήσεων. Ο Ντάνος Κρυστάλλης! Ο «πράκτορας διείσδυσης» της ΚΥΠ είναι η νέα επιλογή του γ.γ. Πληροφοριών Σωτ. Κωστόπουλου.
Υπενθυμίζω πως για τον Ντάνο Κρυστάλλη, τον ΚΥΠατζή, ο ίδιος ο (παλιός του φίλος) δημοσιογράφος Γιώργος Βότσης είχε πει: «Στα Εξάρχεια ο Κρυστάλλης έβαζε ο ίδιος βόμβες, πλάσαρε ναρκωτικά, όπλα, χρηματοδοτούσε διάφορες ενέργειες». Όταν αποκαλύφθηκε πλήρως ο ρόλος του Κρυστάλλη, ο Βότσης είπε το περίφημο «είμαι πολύ μαλάκας».
Ο τότε διευθυντής ειδήσεων Χριστόφορος Κονταξής, πάντως, είχε εκτιμήσει το ταλέντο του στις προβλέψεις. Με τις οδηγίες του τηλεΝτάνου του 1ου, συνέβαινε το πρωτοφανές, έφταναν πάντα τα τηλεοπτικά συνεργεία λίγο πριν από τις βομβιστικές επιθέσεις. Πάντα είχαμε τα καλύτερα πλάνα από εκρήξεις βομβών.
Εκείνον, δε, τον αυτοσχέδιο μηχανισμό στη City Bank στη Δροσοπούλου, που περίμενε το συνεργείο για να εκραγεί, δεν τον ξεχνάμε ποτέ.
• • •
Η ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΡΕΑ ΚΙ Ο ΤΡΙΤΣΗΣ, Ο ΑΠΕIΘΑΡΧΟΣ
Μέχρι και τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του '80, που έμενα στα Εξάρχεια, άνοιγα το παράθυρο του δωματίου μου και όταν δεν έβλεπα καθαρά, υποψιαζόμουν τι γινόταν απέναντι, στο Εκτελεστικό του ΠΑΣΟΚ. Το σπίτι ήταν απέναντι από τα γραφεία του, δίπλα στο κομματικό όργανο, την «Εξόρμηση», απέναντι από το κομματικό βιβλιοπωλείο την «Αιχμή».
Είμαι τότε μια νεαρή ευκολόπιστη ρεπόρτερ, που θαυμάζω τον Αντρέα και πιστεύω πως θ' αλλάξει τον κόσμο. Δουλεύω για τρεις κι εξήντα στο κομματικό όργανο, έχοντας παραιτηθεί ηρωικά από την Ελευθεροτυπία, γιατί από εκείνο το μετερίζι ένιωθα πως δεν συμμετέχω ενεργά στην... αλλαγή του κόσμου.
Ο Αντρέας των γραφείων της Χαριλάου Τρικούπη δεν μας μυεί απλώς στα παραμύθια. Είναι μέσα στο παραμύθι. Είναι το ίδιο το παραμύθι. Ώρες ώρες, πιστεύω πως έχει καταλήξει σε πεντέξι δυνατούς ρόλους της παγκόσμιας δραματουργίας και τους παίζει αναλόγως των περιστάσεων.
Βλέπω συχνότατα τον Αντρέα, είτε από το παράθυρό μου (οι κόρνες ειδοποιούν πάντα πότε παρκάρει ακριβώς απέναντι και οι σταθερές θαυμάστριές του βγαίνουν αστραπιαία σε μπαλκόνια και παράθυρα), είτε από το γραφείο του Μαρούδα, του Στρατή και του Βουτσινά, που στοχεύουν κατευθείαν στο γραφείο του Μεγάλου. Ο αρμόδιος επί των καφέδων μάς γνωστοποιεί εγκαίρως τα κέφια του, ώστε να προετοιμαζόμαστε καταλλήλως γι' αυτά που θα ακολουθήσουν, όταν θα τον δούμε από κοντά.
Ο «Αρκούδος», ο Νίκος Αθανασάκης, μας μεταφέρει τα καινούρια αστεία του· ο Στρατής διηγείται αστικούς μύθους (;) για μια γκαρσονιέρα στον περιφερειακό, όπου ξεκουράζεται για δυο τρεις ώρες μόνος ή με παρέα, κάποια απογεύματα, ο Χριστοδουλίδης τον προσφωνεί πάντα «Πρόεδρέ μου» και η Αθηνά Ραπίτου μας επαναφέρει στην τάξη, όταν αναλύουμε, με «γυναικείο» λεξιλόγιο, τι σόι αρσενικό είναι αυτός ο τύπος που λατρεύει ξαφνικά όλη η Ελλάδα. Πού και πού έρχεται και η Μαλβίνα και μάλιστα υπερθεματίζει ως προς το πόσο ελκυστικός είναι ο Μεγάλος, χρησιμοποιώντας λέξεις που κάνουμε πως καταλαβαίνουμε, αλλά μετά τις ψάχνουμε στο λεξικό.
Ο Αντρέας, λοιπόν, όταν απαλλάσσεται από τις βαρετές κουστωδίες και όταν δεν παίζει τους ρόλους που του υπαγορεύει το αξίωμά του, είναι μάλλον γοητευτικός.
Ο Αντρέας των γραφείων της Χαριλάου Τρικούπη δεν μας μυεί απλώς στα παραμύθια. Είναι μέσα στο παραμύθι. Είναι το ίδιο το παραμύθι. Ώρες ώρες, πιστεύω πως έχει καταλήξει σε πεντέξι δυνατούς ρόλους της παγκόσμιας δραματουργίας και τους παίζει αναλόγως των περιστάσεων. Θέλω να πω ότι τον έχω δει με τα μάτια μου στον ρόλο του Ρεξ Χάρισον στην «Ωραία μου κυρία», του Τσάρλτον Έστον στον ρόλο του Μωυσή, του Ζεράρ Ντεπαρντιέ στον «Συρανό», του Άντονι Κουίν στον «Ζορμπά», αλλά και του ίδιου του Χάνιμπαλ Λέκτερ...
Εννοείται ότι υπάρχουν φορές που επιλέγει το στιλ Χορν, σε συνδυασμό με (ολίγον από) Τζακ Νίκολσον, για εξαιρετικές περιπτώσεις. (Τότε που κάνει ευρηματικά κομπλιμέντα σε όλες μας). Ύστερα βάζει –θεατρικά– τις φωνές στον άτακτο και ατσούμπαλο Κουλούρη, για αυτοσχεδιασμούς του που δεν εγκρίνει, ακούει με προσοχή τον Γεννηματά όταν επισημαίνει αστοχίες, «συνωμοτεί» συνεχώς με τον Λιβάνη, υπομένει τον εξάψαλμο του Αλευρά για την ιστορία της Δήμητρας, μιλάει κάθε μισή ώρα στο τηλέφωνο με τον Κουτσόγιωργα και την Κοκκόλα, «ζηλεύει» το σουξέ της Μελίνας και το δείχνει, ακούει στωικά τις μεσολαβήσεις του Γείτονα για κάποιον κομματικά παραστρατημένο, αλλάζει ύφος όταν μπαίνει στο γραφείο η Βάσω Παπανδρέου (βάζει μια ιδέα Χορν παραπάνω), διασκεδάζει με τα κολωνακιώτικα κουτσομπολιά του Κατσιφάρα , λέει –ποιος ξέρει τι είδους– μυστικά με τον Παπούλια, που είναι πάντα το άλλοθί του όταν εξαφανίζεται, μιμείται κρυφά τα εκατοντάδες τικ του Τσοχατζόπουλου, αυτοσαρκάζεται, γελάει δυνατά, φλερτάρει, εκεί που νομίζεις ότι παραδίνεται σε στριμώχνει, μπλοφάρει, κινείται ανάμεσά μας σαν να παίζει σκάκι.
• • •
Με τον Τρίτση γνωριζόμαστε μέσα από συνεντεύξεις που του κάνω για την Ελευθεροτυπία.
Πιο μπροστά από την εποχή του, διαβασμένος, οξυδερκής, πανέξυπνος και πεισματάρης Κεφαλλονίτης, αποζητάει συνέχεια την επαφή με τον κόσμο. Η παρέα μαζί του είναι εμπειρία, πρόκειται για συνομιλητή που πρέπει να στροφάρει πολύ γρήγορα το μυαλό σου για να τον προλάβεις.
Ένα βράδυ, λίγο μετά τις 12, μου τηλεφωνεί, για να μου πει ότι θα γίνει υπουργός στο Χωροταξίας και να μου προτείνει να γίνω σύμβουλός του στα θέματα Τύπου.
Δυο μέρες μετά, ξεκινάει να μου καταστρέφει τη ζωή. Δουλεύουμε μέχρι τα μεσάνυχτα, μιλάμε μέχρι τις 3 τα ξημερώματα στα τηλέφωνα, για κάτι «που δεν έπρεπε να ξεχάσουμε την επομένη» και άγρια χαράματα τηλεφωνεί για να τον ενημερώσω «τι έγραφαν οι πρωινές εφημερίδες για μας»...
Ο χωροτάκτης-πολεοδόμος-πολιτικός Τρίτσης είναι ακαταπόνητος, αλλά «σαν να το 'χει παραξηλώσει με τα νεωτεριστικά του και τη δημοφιλία του» σκέφτονται κάποιοι και σιγά σιγά αρχίζουν ν' αραιώνουν οι τηλεοπτικές εμφανίσεις του. Αρχίζει να ενοχλεί.
Λέει κι εκείνο το πολυσυζητημένο «Το νέφος είναι πολιτικό», εννοώντας πως πρέπει να υπάρξει πολιτική βούληση για ν' αντιμετωπιστεί και κάποιοι με συμφέροντα, πρέπει να «πληρώσουν», ασκεί και άγρια κριτική στο σκάνδαλο Κοσκωτά και περνάει κατευθείαν στην πλευρά των ανεπιθύμητων.
Το αντιλαμβάνεται γρήγορα, νιώθει παρείσακτος, θυμώνει πολύ, αλλά συνεχίζει απτόητος. Ήταν στοίχημα γι' αυτόν το νέφος, η παρέμβαση στην Πλάκα, το μετρό, η ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων, το τραμ, οι πεζοδρομήσεις...
Ήθελε και Κέντρα Ελληνικών Σπουδών στον κόσμο, ήθελε να γίνει η Ελλάδα Παγκόσμιο Κέντρο Ελληνικών Σπουδών, ήθελε, ήθελε...
Ήταν ριζοσπάστης και πεισματάρης κι έπρεπε οπωσδήποτε να δει τα όνειρά του να πραγματοποιούνται.
Μόνο που δεν κούμπωναν με το γενικότερο «όραμα» και σχεδιασμό.
Έτσι ο «απλός στρατιώτης της Αλλαγής», όπως είχε αυτοχαρακτηριστεί, ο αγαπημένος των ΜΜΕ, ξαφνικά γίνεται αόρατος. Διαγράφεται, καρατομείται και δίνεται εντολή να μην αναφέρεται ποτέ και πουθενά. Και κυρίως στην τηλεόραση. Ήταν 1989. Σε λιγότερα από τρία χρόνια πέθανε. Σκέφτομαι πως με τίποτε δεν θα 'θελα, να χτυπήσει πάλι χαράματα το τηλέφωνο και να πρέπει να απαντήσω στο ερώτημά του «τι λένε σήμερα, οι εφημερίδες για μας;».
Άντε να του εξηγήσω πού είναι τώρα το ΠΑΣΟΚ. (Και πού είναι και οι εφημερίδες...)
Στις φωτογραφίες είμαστε σε συνέντευξη Τύπου στο υπουργείο Χωροταξίας, πολεμώντας το τρισκατάρατο νέφος και στο διάλειμμα μιας εκπομπής στην ΕΡΤ.
• • •
Το ιδεολογικό τουρλουμπούκι, η «γραμμή» που ποτέ δεν ήταν ευθεία και ξεκάθαρη, αλλά τεθλασμένη και ομιχλώδης, μπορεί να διευκόλυνε τον πρωθυπουργό στους χειρισμούς και τις «ρυθμίσεις» του, δυσκόλευε όμως πολύ τη δουλειά στην τηλεόραση.
Ό,τι ήταν αποδεκτό και αξιοποιήσιμο τη μια μέρα, ήταν απαγορευμένο την επομένη, αυτόν που «έσπρωχνε» τη Δευτέρα το Εκτελεστικό, την Τρίτη ήταν κομμένος, ενώ το θρυλικό «Ψυγείο» της ΕΡΤ γέμιζε καθημερινά σφάγια και τιμωρημένους (κάτι που δούλεψε καλά και στην επόμενη δεκαετία). Δουλεύοντας στην εταιρεία, γνώριζες πολύ κόσμο, εμφανίζονταν καθημερινά νέα κι άγνωστα πρόσωπα και σ' ένα χρόνο μάλιστα, άλλαξαν 13 διευθυντές ειδήσεων.
ΟΙ ΜΥΘΟΙ
Όταν όμως, δεν πέφταμε πάνω σε διάφορους κυκλώνες, δεν πατούσαμε μπανανόφλουδες ή δεν κάναμε ρεπορτάζ που δεν έπαιζαν ποτέ, συνυπήρχαμε με μύθους που εργάζονταν δίπλα μας, απολαμβάναμε σπουδαίους καλλιτέχνες να δημιουργούν μεγάλα έργα, μαθαίναμε στο πλευρό κάποιων εξαιρετικών τεχνικών και δημοσιογράφων και παρατηρούσαμε να συμβαίνουν δίπλα μας υπέροχα έκτροπα.
Όπως τότε που κάποια απανωτά πολύωρα ραντεβού μεγαλοστελέχους της ΕΡΤ με γνωστή λαϊκή τραγουδίστρια, όχι στο δικό του γραφείο, αλλά στο γραφείο συνεργάτη του, προκάλεσαν τη μήνιν της συζύγου του συνεργάτη και στη συνέχεια το διαζύγιό τους. Όλοι την ενημέρωναν ότι η τραγουδίστρια κλειδωνόταν με τις ώρες στο γραφείο του συζύγου της και δεν μπορούσε να τον πιστέψει όταν χτυπιόταν μπροστά της ότι εκείνος δεν ήταν μέσα... έλειπε. Άλλον κάλυπτε και είχε δίκιο.
Η άλλη μοιραία λαϊκή τραγουδίστρια, που μεσουρανούσε τότε στα πιο... πράσινα μπουζούκια της εποχής, είχε σαγηνεύσει τόσο πολύ έναν υπουργό, με αποτέλεσμα οι τηλεθεατές να τη βλέπουν πρωί, μεσημέρι, βράδυ στην οθόνη. Όχι μόνο να τραγουδάει, αλλά και σε δηλώσεις επί παντός. Όποιο θέμα ή εκπομπή γινόταν, η αοιδός μ' έναν μαγικό τρόπο ήταν εκεί για να καταθέσει την άποψή της.
Αντίθετα, αυτή που θα 'πρεπε να πρωταγωνιστεί στα τηλεοπτικά, λόγω της αγάπης που της είχε ο Πρόεδρος, η Ρίτα Σακελλαρίου, εμφανιζόταν από δική της επιλογή, με το σταγονόμετρο.
Μια κούρσα ιλιγγιώδης, ανάμεσα σε ιστορίες και παρατράγουδα εξουσίας, κωμωδίας και τραγωδίας. Μια τσουλήθρα στο παράλογο. Ένας οργανισμός σκληροπυρηνικός από τη μια, αλλά και με τα χαρακτηριστικά μιας μικρής κλειστής κοινωνίας. Με ζήλιες, κόντρες, ίντριγκες, έρωτες και κομπίνες.
Που καταληστεύτηκε και από πλευράς οπτικοακουστικού υλικού (όσοι δούλεψαν στον πρώτο όροφο, στα παλιά μοντάζ και στο γραφείο ρεπορτάζ, θυμούνται τη... μεταφορά υλικού τα βράδια, σε κάτι βανάκια από γνωστά πρόσωπα, που αργότερα τα πουλούσαν πανάκριβα στα ιδιωτικά κανάλια, όπου είχαν μετακομίσει), αλλά και καυσίμων. Από την περίφημη δεξαμενή καυσίμων, στην πίσω πλευρά της ΕΤ2, δεν φούλαραν μόνο τα υπηρεσιακά, αλλά και πάρα πολλά ιδιωτικά αυτοκίνητα πονηρών. Μικρές ή μεγάλες, οι λεηλασίες ήταν μάλλον συχνές.
Το 1988, είχε έρθει και περιπολικό στην ΕΡΤ για να συλλάβει κάποιον που εξέδιδε τιμολόγια για δήθεν αποστολές δημοσιογράφων στις οποίες δεν πήγαιναν ποτέ.
Το τελικό χτύπημα (με αλλεπάλληλα χτυπήματα κάτω από τη μέση, προηγουμένως) δόθηκε με την εμφάνιση της ιδιωτικής τηλεόρασης. Από σαμποτάζ τηλεοπτικών μηχανημάτων αξίας πολλών εκατομμυρίων ευρώ, μέχρι το μποϊκοτάρισμα λύσεων που θα έκαναν τη ΕΡΤ ανταγωνιστική.
Ο Δημήτρης Μαρούδας που δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι η ΕΡΤ θα έχανε το μονοπώλιο της ενημέρωσης (όπως εκείνος την εννοούσε), προσπαθούσε να καθησυχάσει τότε τον πρωθυπουργό, λέγοντάς του ότι δεν θα επέτρεπε να συμβεί κάτι τέτοιο κι ότι θα φρόντιζε να... καταρρίψει τους τηλεοπτικούς δορυφόρους!
Τελικά, έκανα λάθος, δεν χωράει η δεκαετία του '80 στην τηλεόραση, σε τρεις συνέχειες. Και με ανησυχεί κιόλας, που το τρίτο κομμάτι ολοκληρώθηκε την ημέρα της επετείου του ΠΑΣΟΚ...
Τι είναι τώρα αυτό;
σχόλια