Πίσω από αυτό που το τηλεοπτικό κοινό αντιμετωπίζει με προσήλωση και μανία και οι ειδικοί με σκεπτικισμό και κάποια ανησυχία, κρύβεται το μεγαλύτερο (ίσως, όμως και το πιο αμφίβολο και μπορεί και βραχύβιο) reset της ελληνικής τηλεόρασης και της αγοράς της. Δεν είναι μόνο τα ποσοστά τηλεθέασης που καθιστούν το συγκεκριμένο reality επιβίωσης φαινόμενο, είναι και η συγκυρία και ο τρόπος με τον οποίο αυτό που συνέβη άλλαξε -έστω και για μία σεζόν- τόσο τη δυναμική της τηλεόρασης και των συσχετισμών της, όσο και το πεδίο της διαφημιστικής δαπάνης σ' αυτήν, καθημαγμένης ήδη από το 2008.
Όσο οι τηλεθεατές παθιάζονται με τον έναν ή με τον άλλο παίκτη, ταυτίζονται ή όχι με τη μία ή την άλλη κλίκα, καταφέρονται με ζήλο σχεδόν προσωπικό εναντίον του ενός ή του άλλου αποχωρήσαντα από τη ζούγκλα του "Survivor", οι αριθμοί, πάντα πιο ειλικρινείς, αποκαλύπτουν μια άλλη μάχη επιβίωσης -αυτή των καναλιών- και των ανθρώπων τους. Αν κάποιος ήθελε να βάλει κάπως χοντρικά σε μια σειρά αυτή την εξίσωση και να μιλήσει με αριθμούς, θα έλεγε πάνω κάτω τα εξής: ότι το "Survivor" ήταν το τηλεοπτικό πρόγραμμα που μεσούσης της κρίσης άλλαξε τα δεδομένα στα ποσοστά τηλεθέασης με εκτόξευση τους σ' ένα 60%-70%, ανάγκασε σε παραίτηση 2 διευθυντές τηλεθέασης (αντίπαλων καναλιών), προκάλεσε την παραγωγή τουλάχιστον άλλων 5 τηλεοπτικών προγραμμάτων, επανέφερε τα ποσά της τηλεοπτικής διαφήμισης στα παχυλά δεδομένα προ κρίσης και ίσως γίνει η αιτία δημιουργίας 1 ακόμη τηλεοπτικού σταθμού και ενώ ακόμη μαίνονται οι συζητήσεις για την αδειοδότηση 6 (τελικά) τηλεοπτικών σταθμών...
Του χρόνου η τηλεόραση, με ή χωρίς "Survivor 2", θα έχει προκαλέσει νέες συνεργασίες, θα έχει φέρει στο προσκήνιο νέα επιχειρηματικά ονόματα και θα έχει αναγκάσει την πολιτική σκηνή του τόπου σε νέες αναγκαστικές, ίσως, συμμαχίες.
Η ΤΗΛΕΘΕΑΣΗ
Όμως, αν θέλουμε να μιλήσουμε με αριθμούς, ας γίνουμε συγκεκριμένοι. Τι εννοούμε ότι άλλαξαν τα δεδομένα στον χάρτη μετρήσεων των τηλεοπτικών προγραμμάτων. Σύμφωνα με τον Δημήτρη Δάρη, υπεύθυνο Έρευνας και Ανάλυσης, του τηλεοπτικού σταθμού ΣΚΑΪ, τα εντυπωσιακά στοιχεία που προκύπτουν μετά από περίπου 2,5 μήνες προβολής του "Survivor" δεν περιορίζονται στο ότι έχει αυξηθεί ο αριθμός των ατόμων που παρακολουθούν τηλεόραση και ιδιαίτερα στα δυναμικά κοινά, σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο.
Συγκεκριμένα, στη ζώνη prime time και prime eleven, δηλαδή από 21.00-00.30 και για τις ημέρες Κυριακή με Πέμπτη, παρατηρείται αύξηση των ατόμων που παρακολουθεί τηλεόραση, κατά 13,5% (στις ηλικίες 15-44) και με τους άντρες τηλεθεατές να είναι περισσότεροι κατά 16,1%, τις δε γυναίκες κατά 11,4%.
Βάσει των στοιχείων της Nielsen Audience Measurement και από τις 13/02/2017 έως τις 19/4/2017 το Survivor εμφανίζει μέσο όρο τηλεθέασης 53,7% στο κοινό 15-44, με άνδρες και γυναίκες να συγκεντρώνουν το ίδιο περίπου ποσοστό (53,7% οι άνδρες και 53,8% οι γυναίκες). Αντίστοιχα, στο κοινό 15-24, το μέσο μερίδιο τηλεθέασης ανέρχεται στο 58%, με τη διαφορά ότι προσελκύει περισσότερες γυναίκες (62%), σε σχέση με τους ανδρες (53,5%).
Μέχρι στιγμής, τα επεισόδια με την υψηλότερη τηλεθέαση ήταν 65% στο 15-44 (04.04.2017), 67,1% στους άνδρες 15-44 (21.03.2017), 69,8% στις γυναίκες 15-44 (19.04.2017), 73,6% στο 15-24 (27.03.2017), 74,2% στους άνδρες 15-24 (21.03.2017), 75,8% στις γυναίκες 15-24 (27.03.2017). Επίσης, οι περισσότερες προβολές, ξεπερνούν τους 2.000.000 τηλεθεατές, με μέγιστο τους 2.172.554, που σημείωσε το επεισόδιο που προβλήθηκε στις 18.04.2017. Το ρεκόρ αυτό θα έσπαγε τη μέρα αποχώρησης του Στέλιου Χανταμπάκη με 2.774.000 τηλεθεατές, ποσοστό τηλεθέασης 83,8% (!) και 72,8% στα δυναμικά κοινά.
Σύμφωνα με τον τηλεοπτικό σταθμό, ακόμη πιο εντυπωσιακά είναι τα νούμερα σ' ένα μάλλον δύσκολο κοινό -αυτό των ηλικιών 15-24 ετών-, καθώς πρόκειται για κοινό που παρακολουθεί τηλεόραση σ' ένα πολύ μικρό ποσοστό στο σύνολο της μέρας (7,6% κατά τη διάρκεια της ημέρας) και 20,3% στο prime time. Στο κοινό αυτό, λοιπόν, παρατηρείται εντυπωσιακή αύξηση τηλεθεατών στη ζώνη του "Survivor", που φτάνει το 30% σε σχέση με πέρσι. Και πάλι η υψηλότερη αύξηση παρατηρείται στους άνδρες 15-24 ετών, με ποσοστό 33,5%, ενώ οι γυναίκες 15-24 ετών, παρουσιάζουν αύξηση 27,1%.
ΤΑ ΛΕΦΤΑ
Μάλιστα. Πώς μεταφράζεται, όμως, όλη αυτή η έκρηξη τηλεθέασης σε διαφημίσεις, άρα και λεφτά; Για να απαντήσει κανείς σ' αυτό το ερώτημα, οφείλει προηγουμένως να απαντήσει σε άλλα δύο: πρώτον, πόσο κοστίζει το τηλεοπτικό λεπτό την σήμερον, στην τηλεόραση της ελληνικής οικονομικής κρίσης και τι άλλαξε σε σχέση με την καθημαγμένη διαφημιστική δαπάνη των προηγούμενων ετών στην τηλεόραση και ειδικά από το 2010 και μετά. Για να απαντήσουμε στο πρώτο ερώτημα δίνοντας μία τάξη μεγέθους και να γίνει αντιληπτή η αλλαγή, ας πάμε για λίγο πίσω στον χρόνο κι ας δώσουμε ένα παράδειγμα: στις 18 Ιουνίου του 2007 (προ κρίσης, δηλαδή), όταν προβλήθηκε το τελευταίο επεισόδιο της δημοφιλέστατης σειράς "Στο παρά 5" από το Mega, λέγεται ότι media shops και διαφημιστές τίναξαν την μπάνκα στον αέρα. Τα ποσά που θρυλούνται για εκείνη την εποχή είναι απλώς εξωπραγματικά, με το 1 τηλεοπτικό δευτερόλεπτο διαφήμισης να κοστολογείται στα 700 με 1000 ευρώ...Σύμφωνα με τον Κώστα Ξούρη από τη Media Services, σήμερα και από το 2015 βάσει απόφασης της ΕΙΤΗΣΕΕ δεν δημοσιοποιούνται πλέον αυτά τα στοιχεία.
Και πάλι, όμως, τα media shops (που το προηγούμενο τρίμηνο υπέστησαν τις πιέσεις της αλλαγής τάσης στη διαφημιστική αγορά) έχουν κάτι να πουν. "Μετρήστε πόσες διαφημίσεις παίζουν σε κάθε brake του Survivor και θα καταλάβετε", μας είπε με νόημα προβεβλημένο στέλεχος διαφημιστικής. Μετρήσαμε: μόλις χθες, Δευτέρα 1η Μαΐου, μόνο στο πρώτο διαφημιστικό διάλειμμα προβλήθηκαν απνευστί περί τις 28 διαφημίσεις. Μέχρι το τέλος του χθεσινού επεισοδίου είχαν προβληθεί 130 διαφημίσεις.
Σε άλλη τυχαία μέρα στις 4 ώρες προβολής του reality και στα 5 διαφημιστικά διαλείμματα προβλήθηκαν συνολικά 107 διαφημίσεις. Θα αρκούσε ο όγκος για να εξηγήσει τι άλλαξε, χωρίς τον όποιο τιμοκατάλογο, τις τιμές χορηγιών, συμφωνιών, πακέτων, υποτιμολογήσεων και υπερτιμολογήσεων -που, είπαμε, δεν επιτρέπεται πλέον να γνωστοποιούνται παρά από τον ίδιον τον σταθμό, αν και εφ' όσον κρίνει απαραίτητο. Όμως, βάσει των δεδομένων με τα οποία καλούνται να κινηθούν στα media shops, στην παρούσα φάση -και πολύ χοντρικά- ένα σποτ στο "Survivor" μπορεί να στοιχίζει από 100 έως 250 ευρώ το δευτερόλεπτο. Κατά τις ίδιες πηγές της αγοράς, η τιμολόγηση διαφέρει, αναλόγως του είδους της διαφημιστικής προβολής -αν δηλαδή υπάρχει product placement, αν πρόκειται για διαφήμιση χορηγού, άρα πακέτο συμφωνίας, κ.λπ.
Σε κάθε περίπτωση, έμπειροι της τηλεοπτικής και διαφημιστικής αγοράς κάνουν λόγο για έναν ακριβό τιμοκατάλογο, ενός προϊόντος που κάνει ρεκόρ τηλεθέασης, με το τελικό κόστος της παραγωγής να εκτιμάται στα (περίπου) 9 εκ. ευρώ, γεγονός που εξηγεί και την προσπάθεια να εξασφαλιστεί η μερίδα του λέοντος -και δικαίως, λόγω ποσοστών- στη διαφήμιση. Αν αυτό σημάνει -στο τέλος της σεζόν- εκτός από ρεκόρ τηλεθέασης και ρεκόρ εισπράξεων, ίσως δρομολογήσει και άλλα εξαιρετικά φιλόδοξα σχέδια των επικεφαλής του ΣΚΑΪ. Σχέδια που έμειναν μετέωρα, όταν πριν από λίγους μήνες, σημειώθηκε το φιάσκο με τη δημοπρασία των τηλεοπτικών αδειών.
ΤΑ ΑΛΛΑ ΚΑΝΑΛΙΑ
Και οι "απέναντι" -ή τουλάχιστον όσοι απέμειναν- τι κάνουν; Μία διπλωματική απάντηση θα ήταν ότι προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τις πιέσεις που το συγκεκριμένο τηλεοπτικό προϊόν έχει δημιουργήσει. Όμως, και πάλι, ας μιλήσουν οι αριθμοί: πριν βρεθεί στον ΣΚΑΪ η πρόταση του "Survivor" είχαν προηγηθεί άλλες 2 "βόλτες" του reality σε άλλους σταθμούς. Μία στον ΑΝΤ1 και μία στο Star. Και τα δύο κανάλια απέρριψαν ευγενικά την πρόταση. Ο ΣΚΑΪ αποδέχθηκε την πρόκληση, τη στιγμή που κανείς δεν έδειχνε να πιστεύει στο συγκεκριμένο τηλεοπτικό προϊόν. Αυτή η έλλειψη πίστης στοίχισε το πόστο σε δύο γνωστά στελέχη της τηλεοπτικής αγοράς. Στον Τζώνυ Καλημέρη, μέχρι πρότινος εντεταλμένο σύμβουλο προγράμματος του ΑΝΤ1 και στον Δημήτρη Φουρλεμάδη, πρώην διευθύνοντα σύμβουλο του Alpha. Φυσικά και είχε κλείσει ο προγραμματισμός των καναλιών για την τρέχουσα τηλεοπτική περίοδο και η αλήθεια είναι ότι κανείς δεν πίστεψε ότι ένα outsider τηλεοπτικό προϊόν -με όχι ακριβώς "Διάσημους" παίκτες- θα δημιουργούσε τέτοια τηλεοπτική αναστάτωση, που θα βάφτιζε τον ΣΚΑΪ "ηγέτη" της τηλεοπτικής αγοράς μέσα σε δύο μήνες...
Και, βεβαίως, η επέλαση αυτή σε ποσοστά και διαφήμιση ανακίνησε τον απολύτως πεθαμένο (μέχρι πρότινος) ανταγωνισμό μεταξύ των καναλιών, που έκαναν ό,τι μπορούσαν για να απαντήσουν στην πρόκληση. Από τον ΑΝΤ1 προέκυψαν δύο αρκετά ακριβά τηλεοπτικά προϊόντα, το "So you Think You Can Dance" και το "Your Face Sounds Familiar", ενώ έχει ήδη ολοκληρωθεί η μετάδοση του πανάκριβου "Rising Star", που εικάζεται ότι στοίχισε στον σταθμό περί τα 3 εκ. ευρώ. Ακόμη και το "Ε" μπήκε στη διαδικασία να απαντήσει με το μουσικό reality "Star Academy" (με κόστη που φημολογείται ότι ξεπερνούν τα 3 εκ. ευρώ...), το Star με νέες ελληνικές και ξένες σειρές και το πάλαι ποτέ ισχυρό "Master Chef", ενώ ο Alpha ανασυντάσσεται μετά από μία μάλλον δύσκολη χρονιά. Όλα αυτά, τη στιγμή που ο ΣΚΑΪ έβγαλε στη σέντρα ένα ακόμη -και επίσης ακριβό πρόγραμμα- (ο λόγος για το "X-Factor"), φιλοδοξώντας ότι θα καταφέρει το απόλυτο σκορ για τη φετινή σεζόν και όχι μόνο σε τηλεθέαση και διαφημιστικά έσοδα, αλλά στον σχεδιασμό, του χρόνου να εκπέμψει ακόμη ένα κανάλι, το "24".
Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΓΚΥΡΙΑ
Όλα τα παραπάνω θα ήταν απολύτως κατανοητά -ακόμη και αδιάφορα- αν έπεφταν στο τραπέζι της συζήτησης πριν από μία 8ετία. Σήμερα, με την οικονομική κρίση απελπιστικά παρούσα και με την επιμονή της κυβέρνησης να ρυθμίσει νομότυπα τα του τηλεοπτικού πεδίου, αποκτούν άλλη σημασία. Ειδικά, αν θυμηθεί κανείς ότι στην όλη διαδικασία αδειοδότησης του περασμένου Σεπτεμβρίου, που τελικώς από πόκερ για γερούς παίκτες (που υπήρξαν και τέτοιοι, ο ένας ήταν ο ΣΚΑΪ, για παράδειγμα) εξελίχθηκε σε παρωδία, ο συγκεκριμένος τηλεοπτικός σταθμός αντιμετωπιζόταν, ως περίπου χαμένη υπόθεση. Σχεδόν 7 μήνες μετά, η κυβέρνηση φαίνεται, αν όχι να αναδιπλώνεται απέναντι στον σταθμό, τουλάχιστον να ανασυντάσσει τη στρατηγική της. Μόνο που πια ρευστά δεν είναι τα πράγματα μόνο στα εναπομείναντα τηλεοπτικά κανάλια -και με το Mega να αποτελεί ακόμη τη μεγάλη πληγή της διαδικασίας των προηγούμενων μηνών και των χειρισμών των ιδιοκτητών του. Ρευστά είναι τα πράγματα και στην πολιτική σκηνή της χώρας, με μόνη σταθερή, εδώ και μήνες, την επωδό του Γενικού Γραμματέα Ενημέρωσης και Επικοινωνίας, Λευτέρη Κρέτσου, ότι ο -εκ νέου- διαγωνισμός για τις τηλεοπτικές άδειες, "έπρεπε να είχε γίνει χθες", βάσει και του νόμου Ν. 4339/2015.
Και ενώ στη νέα διαδικασία αδειοδότησης που αναμένεται, ο αριθμός των αδειών έχει ήδη ανέβει από τις 4 στις 6, και ενώ το ΕΣΡ (ακόμη) εξετάζει καταγγελίες συγκεκριμένης προέλευσης εναντίον του "Survivor" και ενώ ο Ατζούν Ιλιτζαλί, ο τούρκος μεγιστάνας της Acun Media έχει ήδη αλλάξει τα δεδομένα -αρέσει ή όχι- στην ελληνική τηλεοπτική αγορά, το μόνο σίγουρο φαίνεται να είναι το εξής: του χρόνου η τηλεόραση, με ή χωρίς "Survivor 2", θα έχει προκαλέσει νέες συνεργασίες, θα έχει φέρει στο προσκήνιο νέα επιχειρηματικά ονόματα και θα έχει αναγκάσει την πολιτική σκηνή του τόπου σε νέες αναγκαστικές, ίσως, συμμαχίες.
