Μέσα σε λίγο λιγότερο από ένα χρόνο, ένα διαστημικό σκάφος της NASA θα συντριβεί εσκεμμένα στην επιφάνεια ενός αστεροειδή.
Ο στόχος είναι να καταφέρει να εκτρέψει ανεπαίσθητα το ουράνιο σώμα από την προδιαγεγραμμένη τροχιά του. Η αποστολή αυτή, η οποία χαρακτηρίζεται αποστολή «πλανητικής άμυνας», θα βοηθήσει την ανθρωπότητα να προετοιμαστεί καλύτερη απέναντι στο απευκταίο σενάριο πρόσκρουσης αστεροειδούς με τη Γη στο μέλλον.
Το σενάριο θυμίζει εκείνο της ταινίας «Αρμαγεδδών», στην οποία ο Μπρους Γουίλις και ο Μπεν Άφλεκ σώζουν τον πλανήτη από έναν τεράστιο αστεροειδή που κατευθύνεται προς τη Γη. Όμως η αμερικανική διαστημική υπηρεσία διεξάγει εδώ ένα εντελώς πραγματικό πείραμα. Αν και κανένας από τους γνωστούς αστεροειδείς δεν βρίσκεται σε πορεία σύγκρουσης, κρίνεται αναγκαίο να προετοιμαστούμε για αυτό το ενδεχόμενο καθώς οι ουρανοί παραμένουν ως επί το πλείστον αχαρτογράφητοι. Άλλωστε πριν από 65 εκατομμύρια χρόνια, ένας αστεροειδής ήταν αυτός που έβαλε τέρμα στην κυριαρχία των δεινοσαύρων - σύμφωνα τουλάχιστον με την επικρατέστερη θεωρία.
«Δεν θέλουμε να βρεθούμε στη θέση όπου ένας αστεροειδής θα κατευθύνεται προς τη Γη και εμείς θα πρέπει να δοκιμάσουμε τότε αυτή την τεχνική» για πρώτη φορά, εξήγησε χθες, Πέμπτη, σε συνέντευξη Τύπου ο Λίντλεϊ Τζόνσον του τμήματος Πλανητικής Άμυνας της NASA. Η αποστολή, που έχει ονομασθεί DART (βελάκι στα αγγλικά και ακρωνύμιο του Double Asteroid Redirection Test), θα απογειωθεί από την Καλιφόρνια με έναν πύραυλο Falcon 9 της SpaceX στις 22:20 (τοπική ώρα) της 23ης Νοεμβρίου.
Δέκα μήνες αργότερα, το σκάφος θα βρει το στόχο του, ο οποίος θα βρίσκεται τότε σε απόσταση ένδεκα εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τη Γη.
«Ένα μικρό χτύπημα»
Στην πραγματικότητα, ο στόχος είναι διπλός: πρώτα ένας μεγάλος αστεροειδής, ο Δίδυμος, που έχει διάμετρο 780 μέτρα (δηλαδή δύο φορές το ύψος του Πύργου του Άιφελ), και σε τροχιά γύρω απ' αυτόν ένας δορυφόρος, ο Δίμορφος, με διάμετρο 160 μέτρα - πιο ψηλός από το άγαλμα της Ελευθερίας.
Πάνω ακριβώς σε αυτή τη μίνι-σελήνη, το σκάφος που είναι εκατό φορές μικρότερο από αυτήν, θα πέσει με ταχύτητα 24.000 χλμ./ώρα. Η πρόσκρουση θα εκτοξεύσει τόνους υλικών στο διάστημα, όμως «δεν θα καταστρέψει τον αστεροειδή, θα του δώσει απλώς ένα μικρό χτύπημα», λέει η Νάνσι Τσάμποτ του εργαστηρίου εφαρμοσμένης φυσικής του πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς, που διευθύνει αυτή την αποστολή σε σύμπραξη με τη NASA.
Η τροχιά του μικρού αστεροειδή γύρω από τον μεγάλο θα αλλοιωθεί μόνο κατά «περίπου 1%», εξηγεί. Χάρη στις παρατηρήσεις που γίνονται εδώ και δεκατίες με τα τηλεσκόπια που βρίσκονται στη Γη, ξέρουμε ότι ο Δίμορφος κάνει αυτή τη στιγμή μια πλήρη περιοστροφή γύρω από τον Δίδυμο σε 11 ώρες και 55 λεπτά ακριβώς.
Με τη βοήθεια αυτών των ίδιων τηλεσκοπίων, αυτή η περίοδος θα μετρηθεί και πάλι μετά τη σύγκρουση. Θα είναι τότε ίσως «11 ώρες και 45 λεπτά ή κάτι τέτοιο», λέει η ερευνήτρια.
Πόσο ακριβώς; Οι επιστήμονες δεν το ξέρουν και αυτό ακριβώς είναι που θέλουν να ανακαλύψουν. Πολυάριθμοι παράγοντες μπαίνουν στην εξίσωση, μεταξύ των οποίων η γωνία πρόσκρουσης, η όψη της επιφάνειας του αστεροειδή, η σύθεσή του ή ακόμη η ακριβής μάζα του, στοιχεία άγνωστα μέχρι τώρα.
Μ' αυτό τον τρόπο, «αν μια μέρα ένας αστεροειδής ανακαλυφθεί σε πορεία σύγκρουσης με τη Γη, (...) θα έχουμε μια ιδέα για την ισχύ την οποία θα έχουμε ανάγκη ώστε ο αστεροειδής αυτός να μην πετύχει τη Γη», εξήγησε ο Άντι Τσενγκ του πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς.
Η τροχιά του Διδύμου, του μεγάλου αστεροειδούς, γύρω από τον Ήλιο θα αλλάξει ελαφρώς, λόγω της βαρυτικής σχέσης του με τη σελήνη του, διευκρίνισε ο Τσενγκ. Όμως η αλλαγή αυτή θα είναι «υπερβολικά μικρή για να μετρηθεί. Συνεπώς είναι ένα πολύ ασφαλές πείραμα», εξήγησε.
«Εργαλειοθήκη»
Ένας μικρός δορυφόρος θα κάνει επίσης αυτό το ταξίδι. Θα αποδεσμευθεί από το κύριο σκάφος δέκα ημέρες πριν από την πρόσκρουση και θα χρησιμοποιήσει το δικό του σύστημα προώθησης για να αποκλίνει ελαφρώς από την πορεία του. Τρία λεπτά μετά τη σύγκρουση, θα πετάξει πάνω από τον Δίμορφο για να παρατηρήσει το αποτέλεσμά της και πιθανόν τον κρατήρα στην επιφάνεια. Το συνολικό κόστος της αποστολής είναι 330 εκατ. δολάρια.
Αν το τεστ αυτό πραγματοποιηθεί με επιτυχία, «πιστεύουμε ότι αυτή η τεχνική θα μπορέσει να αποτελέσει μέρος μιας εργαλειοθήκης, την οποία αρχίζουμε να γεμίζουμε, ώστε να μπορούμε να κάνουμε έναν αστεροειδή να αποκλίνει από την πορεία του», λέει ο Λίντλεϊ Τζόνσον.
Άλλες μέθοδοι θα μπορούσαν να είναι η βαρυτική έλξη ενός ιπτάμενου σκάφους κοντά σ' έναν αστεροειδή, κατά τη διάρκεια μιας μακροχρόνιας περιόδου ή η χρήση λέιζερ. Το κλειδί είναι κατ' αρχάς να εντοπισθούν οι εν δυνάμει απειλές. «Η στρατηγική είναι να βρούμε αυτά τα αντικείμενα όχι μόνο χρόνια, αλλά δεκαετίες πριν από οποιονδήποτε κίνδυνο σύγκρουσης με τη Γη», υπογράμμισε.
Αυτή τη στιγμή είναι γνωστοί περίπου 27.000 αστεροειδείς που περνούν από την γειτονιά του μπλε πλανήτη μας. Ο αστεροειδής Bennu, με διάμετρο 500 μέτρα, είναι ένας από τους δύο αστεροειδείς που έχουν εντοπιστεί στο ηλιακό μας σύστημα και εγκυμονούν το μεγαλύτερο κίνδυνο για τη Γη, σύμφωνα με τη NASA. Όμως από τώρα μέχρι το έτος 2300, ο κίνδυνος σύγκρουσης είναι μόλις 0,057%.
