Δεκάδες εταιρείες παρέχουν τα δορυφορικά δεδομένα με τις γεωγραφικές συντεταγμένες των smartphone μας - και συνεπώς τις δικές μας - σε διαφημιστές, επιχειρήσεις ή ακόμα και επενδυτικά fund.
Οι ίδιες υποστηρίζουν πως η διαδικασία είναι εντελώς ανώνυμη αλλά τα στοιχεία που δίνουν με τις καθημερινές διαδρομές μας είναι, όπως αποδεικνύεται, πολύ προσωπικά.
Εκατομμύρια «ανώνυμες κουκκίδες» πάνω στον χάρτη, η κάθε μία ακολουθεί την δική της πορεία σε αυτοκίνητα, τρένα, ποδήλατα. Κάποιος περπατά από το σπίτι του σε ένα κέντρο εξωσωματικής γονιμοποίησης και μένει εκεί για περισσότερο από μία ώρα. Ένας άλλος κάθεται σε ένα εστιατόριο. Παντού, τα κινητά μας ακολουθούν την ίδια πορεία με εμάς - εκτός κι αν τα έχουμε ξεχάσει.
Τα μυστικά της Μάρτζιν
Η Λίσα Μάρτζιν είναι δασκάλα. Φεύγει από το σπίτι της στις 7π.μ και διανύει περίπου 20 χιλιόμετρα μέχρι το σχολείο όπου μένει μέχρι αργά το απόγευμα. Είναι η μόνη που κάνει ακριβώς αυτό το δρομολόγιο κάθε ημέρα. Μία εφαρμογή στο κινητό της συλλέγει τα δεδομένα για τις συντεταγμένες της και τα πουλά εν αγνοία της. Καταγράφει τα σημεία που βρίσκεται, ακόμα και κάθε δύο δευτερόλεπτα.
Η ίδια βρίσκει ενοχλητική αυτή την συλλογή πληροφοριών. «Είναι η σκέψη ότι άλλοι μαθαίνουν προσωπικές πληροφορίες για σένα που δεν θα ήθελες να γνωρίζει κανείς», δηλώνει η Μάρτζιν, που έδωσε άδεια στους NYT να ελέγξουν τα δορυφορικά και επίγεια δεδομένα για τις συντεταγμένες του κινητού της.
Στην έρευνά τους, οι New York Times εξέτασαν μία τέτοια βάση δεδομένων για ένα εκατομμύριο κινητά τηλέφωνα στην Νέα Υόρκη. Αν και η ταυτότητα της Μάρτζιν δεν αποκαλύπτεται σε αυτά τα αρχεία, οι NYT κατάφεραν αμέσως να συνδέσουν αυτή την «κουκκίδα» με την 46χρονη δασκάλα.
Η εφαρμογή την εντοπίζει ενώ πηγαίνει στον δερματολόγο της για μία μικρή επέμβαση. Την «ακολουθεί» ενώ βγάζει βόλτα τον σκύλο της και περνά τη νύχτα στο σπίτι του πρώην της.
Η κα Μάρτζιν, όπως και πολύ άλλοι καταναλωτές, γνώριζε πως οι εφαρμογές των smartphone καταγράφουν την θέση των χρηστών. Καθώς όμως η τεχνολογία εντοπισμού γίνεται πιο ακριβής, η παρακολούθηση των καθημερινών μας συνηθειών αποδεικνύεται όλο και πιο λεπτομερειακή.
Στους τέσσερις μήνες που οι NYT παρακολουθούσαν την θέση της Μάρτζιν, συσσωρεύθηκαν 8.600 ακριβείς συντεταγμένες - κατά μέσο όρο μία φορά κάθε 21 λεπτά της ώρας, σε διάστημα 120 ημερών.
Στις ΗΠΑ, τουλάχιστον 75 εταιρείες λαμβάνουν ανώνυμες αλλά ακριβείς πληροφορίες για τη θέση των χρηστών smartphone και στη συνέχεια τις πωλούν, σύμφωνα με τους NYT. Αρκετές από αυτές τις εταιρείες υποστηρίζουν ότι παρακολουθούν ακόμη και 200 εκατομμύρια κινητά στις ΗΠΑ - αριθμός διπλάσιος από τον αντίστοιχο περσινό.
Η βάση δεδομένων που ελέγχθηκε από τους NYT διατηρεί αρχεία με «εντυπωσιακή λεπτομέρεια» για την παραμικρή κίνηση από μέτρο σε μέτρο, ανανεώνοντας τα στοιχεία ακόμα και 14.000 φορές μέσα σε μία ημέρα.
Αυτές οι εταιρείες πουλούν, χρησιμοποιούν και αναλύουν τα δεδομένα για λογαριασμό διαφημιστών ή ακόμα και επενδυτικών fund που θέλουν να συλλέξουν πληροφορίες για την καταναλωτική συμπεριφορά. Η αγορά των στοχευμένων διαφημίσεων με βάση την τοποθεσία των χρηστών είναι ιδιαίτερα επικερδής, με ετήσιο κύκλο που ξεπερνά τα 21 δισεκατομμύρια δολάρια.
Οι μεγάλοι επενδυτές
Η IBM έδειξε ενδιαφέρον αγοράζοντας τις εφαρμογές του Weather Channel. Το δίκτυο Foursquare επαναπροσδιορίστηκε ως εταιρεία πώλησης δεδομένων θέσης. Στην αγορά έχουν μπει πλέον πολλοί μεγάλοι επενδυτές όπως η Goldman Sachs και ο Πίτερ Θίελ, συνιδρυτής του PayPal.
Οι εταιρείες ξεκαθαρίζουν ότι ενδιαφέρονται μόνο για τα μοτίβα που αποκαλύπτουν τα δεδομένα των χρηστών και όχι για την ταυτότητά τους. Όπως υποστηρίζουν, οι εφαρμογές συλλογής πληροφοριών συνδέονται με ένα μοναδικό αριθμό ID που δεν έχει σχέση με το όνομα ή το τηλέφωνο των χρηστών.
«Όμως όσοι έχουν πρόσβαση στα αρχικά δεδομένα - πωλητές και πρόθυμοι αγοραστές των πληροφοριών - μπορούν να ταυτοποιήσουν επιτυχώς ένα άτομο χωρίς την συγκατάθεσή του», τονίζουν οι New York Times.
Δεν έχουν παρά να ακολουθήσουν ηλεκτρονικά κάποιον που γνωρίζουν, συνδέοντας «το ανώνυμο ID» με το σπίτι του ατόμου αυτού, όπου το κινητό του βρίσκεται αρκετές ώρες μέσα στην ημέρα. Ή αντίθετα μπορούν να βρουν την ταυτότητα κάποιου αγνώστου από τα δημόσια αρχεία για την διεύθυνσή του.
Όπως παρατηρούν οι NYT, πολύ συχνά οι εξηγήσεις που δίνονται στους χρήστες για να αποσπάσουν την συγκατάθεσή τους είναι είτε ελλιπείς είτε παραπλανητικές. Μια εφαρμογή μπορεί να υποστηρίζει ότι, με την άδειά τους, θα τους βοηθήσει στις πληροφορίες για την κίνηση στους δρόμους, χωρίς να αναφέρει ότι μοιράζεται και πουλά τα δεδομένα αυτά.
Το στοιχείο αυτό συχνά «θάβεται σε μία ασαφή ενημέρωση για την πολιτική προσωπικών δεδομένων», σχολιάζουν οι NYT.
«Τα δεδομένα για τη θέση μας μπορούν να αποκαλύψουν τις πιο προσωπικές πληροφορίες για την ζωή κάποιου - είτε επισκέπτεται κάποιον ψυχίατρο είτε παρακολουθεί κάποια συνάντηση ανώνυμων αλκοολικών», λέει ο Δημοκρατικός γερουσιαστής από το Όρεγκον, Ρον Γουάιντεν, που έχει προτείνει τον νομοθετικό έλεγχο και περιορισμό της συλλογής και πώλησης τέτοιων δεδομένων.
Στις ΗΠΑ, η αγορά έχει σημαντικά κενά ως προς το πλαίσιο των σχετικών κανονισμών. «Δεν είναι σωστό να μένουν οι καταναλωτές στο σκοτάδι, χωρίς να είναι σε θέση να κάνουν τίποτα», προσθέτει ο Γουάιντεν.
Όλα ξεκίνησαν με τις εφαρμογές για στοχευμένη διαφήμιση με βάση τις κοντινές, σε κάθε χρήστη, επιχειρήσεις, αλλά η αγορά μετουσιώθηκε σε μία «μηχανή συλλογής και ανάλυσης δεδομένων».
Ανταγωνισμός «κολοσσών»
Οι εταιρείες που αγοράζουν αυτές τις πληροφορίες θέλουν να μάθουν για τους πελάτες τους αλλά και τους ανταγωνιστές τους.
Σε ένα σεμινάριο για το διαδίκτυο, το στέλεχος της εταιρείας συλλογής δεδομένων GroundTruth, Ελίνα Γκρίνσταϊν ακολούθησε έναν υποθετικό καταναλωτή από το σπίτι του μέχρι την δουλειά, κάνοντας επίδειξη στους δυνητικούς πελάτες της εταιρείας για το πλήθος των πραγμάτων που αποκαλύπτονται σχετικά με τις προσωπικές επιλογές του χρήστη.
Για παράδειγμα μπορεί κάποιος να αναζητά «υγιεινές συνταγές» στον Ιστό αλλά τελικά να τρώει πιο συχνά σε αλυσίδες fast food. «Θέλουμε να καταλάβουμε ποιος είναι κάποιος, βάσει του που βρίσκεται και που πάει, ώστε να του ασκήσουμε επιρροή ως προς το τι θα κάνει αργότερα», λέει η Γκρίνσταϊν.
Επενδυτικά fund μπορούν να χρησιμοποιήσουν τέτοιες πληροφορίες ώστε να αποφασίσουν για τις επόμενες κινήσεις τους πριν καν οι εταιρείες για τις οποίες ενδιαφέρονται ανακοινώσουν τα κέρδη τριμήνου: απλώς παρατηρώντας πόσοι άνθρωποι εργάζονται στα εργοστάσια και πόσοι πηγαίνουν στα καταστήματα τους.
Τα πράγματα περιπλέκονται ακόμα περισσότερο στον τομέα της Υγείας. Η διαφημιστική εταιρεία Tell All Digital, διεξάγει καμπάνιες για δικηγόρους που αναλαμβάνουν υποθέσεις τραυματισμών, στοχεύοντας ανώνυμα «αλλά και τόσο συγκεκριμένα» όσους επισκέπτονται τους θαλάμους «Έκτακτων Περιστατικών» σε νοσοκομεία.
Φυλακές, σχολεία, στρατιωτικές βάσεις, πυρηνικοί σταθμοί και ακόμα και τόποι εγκλημάτων. Τα δεδομένα ήταν όλα διαθέσιμα στην ανάλυση των NYT. «Ένας άνθρωπος, πιθανότατα ντετέκτιβ, φτάνει αργά το βράδυ σε χώρο που έχει σημειωθεί δολοφονία, μετά πηγαίνει στο κοντινό νοσοκομείο και ύστερα επιστρέφει στο αστυνομικό τμήμα».
Σύμφωνα με την εταιρεία ανάλυσης δεδομένων MightySignal, υπάρχουν εκατοντάδες εφαρμογές που περιέχουν κώδικα γεωγραφικού εντοπισμού. Περισσότερες από 1.200 τέτοιες εφαρμογές κυκλοφορούν στο «οικοσύστημα» των Android ενώ περίπου διακόσιες λειτουργούν στο λογισμικό iOS της Apple.
Οι NYT εξέτασαν 20 από αυτές τις εφαρμογές, για τις οποίες αρκετοί ερευνητές αλλά και εσωτερικοί πληροφοριοδότες είχαν στοιχεία ότι μοιράζονται τα δεδομένα γεωγραφικών συντεταγμένων. Σε 17 από τις 20 περιπτώσεις αποκαλύφθηκε πως οι εφαρμογές έστελναν τα δεδομένα σε τουλάχιστον 70 εταιρείες.
Μόνο το WeatherBug, μία εφαρμογή για iOs, στέλνει τις πληροφορίες σε 40 επιχειρήσεις. Η εφαρμογή, ζητά την άδεια των χρηστών υποστηρίζοντας πως οι πληροφορίες θα βοηθήσουν στις προσωποποιημένες διαφημίσεις.
Η εξάπλωση των πληροφοριών εγείρει ανησυχίες και για το πόσο προστατευμένες είναι αυτές οι βάσεις δεδομένων από κακόβουλους χάκερ, όπως επισημαίνει ο Σερτζ Έγκελμαν, ερευνητής της επιστήμης των υπολογιστών που συνεργάζεται με το πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ στην Καλιφόρνια.
Ο Μπιλ Κάκις, διευθυντικό στέλεχος της Tell All, θυμάται τον Τζορτζ Όργουελ: «Το βιβλίο "1984"... κατά κάποιο τρόπο ζούμε μέσα σε αυτό - από πολλές απόψεις».
Με πληροφορίες από New York Times
σχόλια