Από τις συμβουλές που έχουν αποστηθίσει πλέον όλοι την εποχή της εξάπλωσης του κορωνοϊού- ή τουλάχιστον θα έπρεπε να ισχύει αυτό- είναι να μην αγγίζουμε το πρόσωπό μας. Γιατί όμως επιμένουμε να το κάνουμε;
Πρόκειται για μια συνήθεια που έχουν όλοι οι άνθρωποι και που δυστυχώς μας κάνει ιδιαίτερα ευάλωτους εν μέσω έξαρσης συγκεκριμένων ασθενειών, όπως ισχύει τώρα στην περίπτωση του Covid-19.
Είναι μια κίνηση ασυναίσθητη. Μελέτες δείχνουν ότι ο άνθρωπος έχει μεγάλη τάση να αγγίζει το σαγόνι του, όπως και σημεία κοντά στο στόμα, τη μύτη και τα μάτια. Κάτι που αποτελεί όμως «εγγύηση» για γρήγορη εξάπλωση ιών και βακτηρίων, προειδοποιούν οι ειδικοί.
Πόσες φορές αγγίζουμε το πρόσωπό μας
Μελέτη παρατήρησης του 2015 ανέλυσε τη συμπεριφορά φοιτητών ιατρικής στην Αυστραλία. Η Μέρι Λουζ ΜακΛόους, ειδική στον έλεγχο μολύνσεων στο πανεπιστήμιο της Νέας Νότιας Ουαλίας και οι συνεργάτες της διαπίστωσαν ότι οι φοιτητές άγγιζαν τα πρόσωπά τους 23 φορές την ώρα κατά μέσο όρο. Μεγάλη συχνότητα, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη ότι οι φοιτητές ιατρικής γνωρίζουν καλύτερα από τους υπόλοιπους τους κινδύνους που ενέχει αυτή η κίνηση.
Το 2012, ερευνητές παρατήρησαν ένα δείγμα ανθρώπων, οι οποίοι επελέγησαν τυχαία, σε δημόσιους χώρους στη Βραζιλία και το μετρό της Ουάσινγκτον. Διαπιστώθηκε ότι άγγιζαν τις επιφάνειες και μετά το στόμα ή τη μύτη τους πάνω από τρεις φορές την ώρα.
Γιατί το κάνουμε
Τα περισσότερα ζώα αγγίζουν τα πρόσωπά τους για να απομακρύνουν έντομα, ή ως μέθοδο «περιποίησης». Όμως οι άνθρωποι, και κάποια άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά, το κάνουν και για άλλους λόγους.
«Είναι θεμελιώδης συμπεριφορά του είδους μας», επισημαίνει ο Μάρτιν Γκρούνβαλντ, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας. Είναι κάτι που κάνουμε με ελάχιστη επίγνωση. Και τέτοιες κινήσεις παίζουν ρόλο- κλειδί σε όλες τις νοητικές και συναισθηματικές διαδικασίες και συμβαίνουν σε όλους τους ανθρώπους, επισημαίνει.
Επίσης, μπορεί να είναι μηχανισμός αυτο-ανακούφισης, σημειώνει ο Ντάτσερ Κέλτνερ ψυχολόγος στο πανεπιστήμιο Berkeley της Καλιφόρνια. Κάποιες έρευνες έχουν δείξει ότι η επαφή δέρματος με δέρμα έχει αποτέλεσμα την απελευθέρωση της ορμόνης ωκυτοκίνη, που βοηθά στη αύξηση της ηρεμίας και τη μείωση του στρες.
Άλλες στιγμές αγγίζουμε το πρόσωπό μας υποσυνείδητα για να φλερτάσουμε ή «ως η αυλαία της σκηνής, που κλείνει μία πράξη κοινωνικού δράματος, αναγγέλλοντας το επόμενο», λέει ο Κέλτνερ. Κάποιοι ειδικοί λένε ότι είναι ένας τρόπος να ελέγξουμε τα συναισθήματά μας και τη συγκέντρωσή μας.
Τι μπορούμε να κάνουμε
Εξαιτίας της τάσης του ανθρώπου να αγγίζει το πρόσωπό του και με δεδομένο ότι τα μάτια, η μύτη και το στόμα είναι «πύλες» για την είσοδο βακτηρίων και ιών στον οργανισμό, κάποιοι ειδικοί λένε ότι οι μάσκες αποτελούν ένα χρήσιμο μέσο προστασίας.
Μπορεί οι μάσκες να μην σταματούν απαραίτητα τον ιό, αλλά κάνουν πιο δύσκολο το άγγιγμα της μύτης ή του στόματος. Τι άλλο μπορούμε να κάνουμε όμως;
Ο Μάικλ Χόλσγουορθ, που ασχολείται με την επιστήμη συμπεριφοράς στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, προειδοποιεί ότι δύσκολο να εφαρμοστούν οι συμβουλές. «Το να πεις στους ανθρώπους να κάνουν κάτι που συμβαίνει ασυναίσθητα είναι κλασικό πρόβλημα. Είναι πιο εύκολο να πλένει ο κόσμος τα χέρια του πιο συχνά από το να αγγίζουν το πρόσωπό τους λιγότερες φορές», εξηγεί.
Παρόλα αυτά, εκτιμά ότι υπάρχουν κάποιες τεχνικές. Η μία είναι να έχουμε μεγαλύτερη επίγνωση του πόσο συχνά αγγίζουμε το πρόσωπό μας. «Όταν πρόκειται για μια σωματική ανάγκη, όπως η φαγούρα, μπορούμε να δημιουργήσουμε μια υποκατάστατη συμπεριφορά. Χρησιμοποιήστε το πίσω μέρος του μπράτσου σας. Μειώνετε τον κίνδυνο, ακόμη κι αν δεν είναι ιδανική λύση», προτείνει.
Συστήνει επίσης να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε γιατί αγγίζουμε τα πρόσωπά μας σε συγκεκριμένες καταστάσεις. «Αν αναγνωρίσουμε τις καταστάσεις που προκαλούν το άγγιγμα, μπορούμε προβούμε σε αντίστοιχες ενέργειες. Οι άνθρωποι που αγγίζουν τα μάτια τους μπορούν να φοράνε γυαλιά ηλίου. Ή να κάθονται απλά στα χέρια τους όταν αισθάνονται ότι θα το κάνουν ξανά», σημειώνει.
Επίσης, μπορούμε να καταφύγουμε σε μεθόδους για να απασχολούμε τα χέρια μας, fidget spinners ή μπαλάκια για το στρες για παράδειγμα. Αλλά πρέπει να γίνεται τακτική απολύμανσή τους.
Όσο για τα γάντια, προσφέρουν ελάχιστη προστασία, αφού και πάλι μπορεί να πιάσουμε ιούς και να εξαπλώσουμε τη μόλυνση. Για αυτό άλλωστε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά τακτικό πλύσιμο χεριών, τήρηση αποστάσεων και αποφυγή κάθε σωματικής επαφής, όπως για παράδειγμα οι χειραψίες.
Με πληροφορίες από BBC
σχόλια