Η ψιλοκουβέντα μ’ έναν άγνωστο κάπου στον δρόμο αποτελεί για πολλούς πολιτισμούς την έναρξη -ίσως- μιας φιλίας. Κάτι τέτοιο όμως δεν φαίνεται να ισχύει στη Σουηδία.
Στους περισσότερους πολίτες της Σουηδίας δεν αρέσει η συζήτηση στα όρθια ή η συνομιλία μ’ έναν άγνωστο, καθώς για πολλούς κάτι τέτοιο είναι μάταιο και ανούσιο. Μάλιστα, οι Σουηδοί στο συγκεκριμένο είδος συνομιλίας αποδίδουν τον χαρακτηρισμό «kallprat», που στα σουηδικά σημαίνει «ψυχρή συζήτηση», αλλά και τον χαρακτηρισμό «dödprat» που σημαίνει «νεκρή συζήτηση».
Παράλληλα, οι Σουηδοί για να μην συναντούν ξένους στους δρόμους, κάτι που πιθανόν να ευνοούσε την ανάπτυξη μίας γρήγορης κουβέντας, έχουν εφεύρει διάφορους τρόπους ώστε να αποφεύγεται η οπτική επαφή με αγνώστους. Συνηθίζουν να κοιτούν τα κινητά τους τηλέφωνα ή να περπατούν χαζεύοντας βιτρίνες και όχι τους συμπολίτες τους.
Πού οφείλεται αυτή η απέχθεια προς τις κοινωνικές επαφές;
Όμως, ποιες είναι οι αιτίες αυτής της αντικοινωνικής συμπεριφοράς; Θα περίμενε κανείς κάτι πιο βαθυστόχαστο ή έναν πιο ουσιαστικό λόγο για συμπεριφορές που από πολλούς άλλους πολιτισμούς, εκτός από αντικοινωνικές χαρακτηρίζονται και ως αγενείς. Όμως, όχι!
Ο βαθύτερος λόγος που οι Σουηδοί αποφεύγουν να συνομιλούν στον δρόμο είναι γιατί πιστεύουν πως ο σκοπός μίας συζήτησης είναι η ανταλλαγή ουσιαστικών πληροφοριών και όχι η ψιλοκουβέντα.
Τις τελευταίες τέσσερις εβδομάδες, η Λουλέα, πρωτεύουσα της βορειότερης κομητείας της Σουηδίας, Νορμπότεν, με περίπου 80 χιλ. πληθυσμό, ενθαρρύνει τους κατοίκους να ανταλλάξουν χαιρετισμούς μεταξύ τους ως μέρος μιας επίσημης εκστρατείας με το όνομα «Πείτε ένα γεια». Η πόλη βρίσκεται τόσο βόρεια που οι κάτοικοι βλέπουν το φως του ήλιου μόλις τρεις ώρες την ημέρα κατά τον χειμώνα, κάτι που πιθανόν συμβάλει στη φήμη τους περί συγκρατημένου χαρακτήρα και κάπως ψυχρών τρόπων.
Είναι γνωστό πως οι άνθρωποι της Λουλέα μιλούν τόσο λίγο μεταξύ τους που η λέξη «ναι» συχνά αντικαθίσταται από μια απότομη εισπνοή. Ως εκ τούτου, οι διοργανωτές της εκστρατείας ελπίζουν πως η εν λόγω δράση μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της διάθεσης των ντόπιων, ειδικά εκείνων που μπορεί να αισθάνονται μόνοι (και ποιος να τους αδικήσει;).
Σύμφωνα με αξιωματούχους της πόλης, «το να λες ένα γεια στους γείτονές σου είναι κάτι πολύ απλό και η έρευνα δείχνει ότι αυτό μπορεί να συμβάλει στους κοινωνικούς δεσμούς και να έχει θετικό αντίκτυπο στην υγεία, την ασφάλεια και την ευημερία».
Γκριμάτσες δυσφορίας, όταν διαπιστώνουν διάθεση για κοινωνικοποίηση
Έχει παρατηρηθεί πως οι επισκέπτες στη Σουηδία που προσπαθούν να πιάσουν μια ψιλοκουβέντα μ’ έναν καταστηματάρχη ή μ’ έναν σερβιτόρο, δεν τα καταφέρνουν. Μάλιστα, ακόμα κι όταν οι επισκέπτες αποδίδουν θερμά τον τοπικό χαιρετισμό του «hej», είναι πιθανό να λάβουν ως απάντηση έναν αντίστοιχο χαιρετισμό του «hej», πλην όμως ψυχρό. Μάλιστα αυτός ο ψυχρός χαιρετισμός συχνά συνοδεύεται από ένα υπονοούμενο εκνευρισμού ή δυσπιστίας.
Από την πλευρά τους, οι ειδικοί λένε ότι αυτή η παράξενη «προίκα» των Σουηδών μπορεί να οφείλεται στο ότι η Σουηδία είναι μια αραιοκατοικημένη χώρα με τεράστια έκταση, όπου για εκατοντάδες χρόνια, οι άνθρωποι συνήθιζαν να μιλούν σπάνια με άτομα έξω από τον άμεσο κύκλο τους.
Επίσης, η απέχθεια των Σουηδών απέναντι στην ψιλοκουβέντα συνδέεται και με τα χαμηλά επίπεδα μετανάστευσης στη χώρα, μέχρι τη δεκαετία του 1960. Η συναναστροφή και η «χημεία» με άλλους πολιτισμούς σήμαινε ιστορικά ότι οι Σουηδοί δεν αρέσκονται σε αντί-σουηδικές πρακτικές και νοοτροπίες.
Αξίζει να αναφερθεί όμως, ότι αν και οι Σουηδοί δεν μιλούν πολύ, στην πλειονότητά τους είναι ευγενείς και φιλικοί, ωστόσο μ’ έναν διαφορετικό τρόπο απ’ αυτόν που συναντάται στους «ομιλητικούς» πολιτισμούς.
Με πληροφορίες από BBC