Ο Γερμανός συντηρητικός ηγέτης Φρίντριχ Μερτς πέρασε τους τελευταίους δύο μήνες αποδοκιμάζοντας τους Σοσιαλδημοκράτες της χώρας – κατηγορώντας τους για μια στάσιμη οικονομία, την ανεξέλεγκτη παράνομη μετανάστευση και την άνοδο της ακροδεξιάς.
Τώρα που έχουν αναδειχθεί ως οι μόνοι πιθανοί εταίροι του στο συνασπισμό, ο Φρίντριχ Μερτς θέλει να είναι ξανά φίλοι.
Ο Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος είναι έτοιμος να γίνει καγκελάριος μετά τη νίκη των Χριστιανοδημοκρατών (CDU/CSU) στις ομοσπονδιακές εκλογές την Κυριακή, είπε ότι μια κυβέρνηση με το SPD ήταν «αυτό που θέλουμε». Ήταν πλέον «αποφασισμένος να διεξάγει εποικοδομητικές, καλές, γρήγορες συνομιλίες» με το κόμμα του απερχόμενου καγκελαρίου Όλαφ Σολτς.
Ποιοι είναι οι βασικοί παίκτες και πόσο γρήγορα μπορούν να ολοκληρωθούν οι συνομιλίες;
Ο Μερτς ανέφερε ότι θα «έχει συνομιλίες τις επόμενες ημέρες» με το SPD, θέτοντας ως στόχο να υπογράψει μια συμφωνία συνασπισμού «γύρω στο Πάσχα», το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Απριλίου.
Ο εταίρος του στη διαπραγμάτευση θα είναι ο συναρχηγός του SPD Λαρς Κλίγγμπαϊλ, αν και ο Μερτς είπε ότι σχεδίαζε επίσης να συναντηθεί με τον Σολτς για να εξασφαλίσει μια ομαλή μετάβαση της εξουσίας. Σύμβουλοι του Merz έχουν επισημάνει ότι θα πραγματοποιηθούν διαβουλεύσεις για να βεβαιωθεί ότι ο Scholz, ο οποίος θα παραμείνει υπηρεσιακός καγκελάριος, εκπροσωπεί τις απόψεις του μελλοντικού ηγέτη στο εξωτερικό. Σε έκτακτη σύνοδο κορυφής της ΕΕ την επόμενη εβδομάδα για να συζητηθεί η ευρωπαϊκή άμυνα θα συμμετάσχει ο Σολτς.
Τα δύο κόμματα θα δημιουργήσουν επίσης κοινές ομάδες εργασίας για τη σύνταξη συμφωνίας συνασπισμού. Τόσο το SPD όσο και οι συντηρητικοί φαίνεται να έχουν την πρόθεση να κινηθούν γρήγορα. Ο 47χρονος Κλίγγμπαϊλ, ο οποίος αναμένεται να γίνει ο νέος επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του SPD, είπε ότι το κόμμα του είναι «έτοιμο να έχει συνομιλίες» με τον Μερτς. Ο Κλίγγμπαϊλ είπε ότι θα αναδιοργανώσει γρήγορα το κόμμα του στον απόηχο της χειρότερης εκλογικής του ήττας από το 1887. «Ο κόσμος είναι πολύ ταραγμένος και οι αποφάσεις δεν περιμένουν», είπε. «Βλέπουμε τι κάνει ή δεν κάνει η νέα αμερικανική κυβέρνηση. Δεν γνωρίζουμε ποιες αποφάσεις μπορεί επίσης να ληφθούν τις επόμενες ημέρες όσον αφορά την Ουκρανία και τη Γερμανία», δήλωσε ο Κλίγγμπαϊλ, ο οποίος ήταν ο εκπρόσωπος του κόμματος για τις εξωτερικές υποθέσεις. «Είναι καθήκον της γερμανικής πολιτικής να κάνει την Ευρώπη δυνατή σε αυτή την ιστορική φάση. Και αυτό απαιτεί μια σοσιαλδημοκρατία ικανή να δράσει».
Ποια είναι τα σημεία κολλήματος;
Το CDU/CSU θα επικεντρωθεί στην οικονομική του ατζέντα υπέρ των επιχειρήσεων, η οποία περιλαμβάνει τη μείωση των φόρων, τη μείωση της ευημερίας και τη ρύθμιση. Το SPD θα επιδιώξει να κρατήσει σταθερά τις κοινωνικές δαπάνες, συμπεριλαμβανομένου ενός σχεδίου για την εξασφάλιση ενός ελάχιστου επιπέδου σύνταξης, δήλωσε ο Αντρέας Μπους, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν. «Η μία πλευρά θα πρέπει να αποδεχθεί ότι η άλλη μπορεί να διεκδικήσει κάποιες επιτυχίες», είπε. «Χρειάζεσαι ένα δημιουργικό φοντάν».
Ένα άλλο πιθανό «μήλο της έριδος» είναι το μεταναστευτικό. Το θέμα αποτέλεσε πηγή τριβών κατά τη διάρκεια της εκστρατείας μεταξύ Μερτς και Σολτς, όταν ο πρώτος προσπάθησε να οπλίσει δυναμικά την κυβέρνηση για να ενισχύσει τους συνοριακούς ελέγχους και να περιορίσει το άσυλο περνώντας μια πρόταση με τη βοήθεια της ακροδεξιάς Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD). Τα κόμματα ενδέχεται επίσης να συγκρουστούν σχετικά με τον τρόπο χρηματοδότησης των αυξανόμενων αμυντικών δαπανών και των αναγκών για επενδύσεις σε υποδομές, ενώ συμμορφώνονται με το αυστηρό όριο του συντάγματος για τον δημόσιο δανεισμό.
Ο Χένινγκ Μάγιερ, καθηγητής δημόσιας πολιτικής στο πανεπιστήμιο του Tübingen κοντά στο SPD, είπε ότι μια συνταγματική μεταρρύθμιση της πέδησης του χρέους - ένα από τα κεντρικά αιτήματα του κόμματος - θα ήταν ένα κρίσιμο χαρακτηριστικό της κυβερνητικής συμφωνίας.
Το θέμα θα μπορούσε να διευθετηθεί ακόμη και πριν από την έναρξη των συνομιλιών για τον συνασπισμό. Τώρα που είναι σαφές ότι η σύζευξη CDU/CSU-SPD δεν θα απαιτούσε την υπερπλειοψηφία της Bundestag για την ψήφιση συνταγματικών αλλαγών, ο Merz ανέφερε τη Δευτέρα ότι θα διερευνήσει την εκ νέου σύγκληση του απερχόμενου κοινοβουλίου για να περάσει μια συνταγματική τροποποίηση ή ένα ειδικό ταμείο άμυνας πριν εγκατασταθεί το νέο νομοθετικό σώμα στις 25 Μαρτίου.
Ένα άλλο θέμα συζήτησης θα είναι η κατανομή των υπουργείων. Το CDU έχει εκδηλώσει την επιθυμία του να διευθύνει το υπουργείο Άμυνας. Το SPD θα μπορούσε να διεκδικήσει το υπουργείο Εσωτερικών, για το οποίο κυκλοφορεί το όνομα του νυν υπουργού Άμυνας Μπόρις Πιστόριους. Το CDU θα μπορούσε να αναλάβει το υπουργείο Οικονομικών, ενώ το SPD θα μπορούσε να λάβει το υπουργείο Εξωτερικών — με τον Klingbeil να αναλαμβάνει ενδεχομένως αυτή τη θέση.
Ποιος έχει το πάνω χέρι;
Οι συνομιλίες για τον συνασπισμό θα μπορούσαν να συναντήσουν εμπόδια, αλλά κανένα από τα δύο κόμματα δεν έχει τεράστια δύναμη από το άλλο. «Το CDU βγήκε πολύ πιο δυνατό από το SPD από τις εκλογές, αλλά το SPD είναι ο μόνος κατάλληλος εταίρος συνασπισμού για το CDU», είπε ο Μπους. «Τουλάχιστον και τα δύο μέρη συμφωνούν ότι απαιτείται γρήγορη δράση και οι δύο έχουν δείξει ότι επικεντρώνονται στην παράδοση». Έχουν ακόμα νωπό στο μυαλό τους το παράδειγμα του δύσμοιρου συνασπισμού του Scholz με τους Πράσινους και τους φιλελεύθερους Ελεύθερους Δημοκράτες. Αυτή η τρικομματική κυβέρνηση κατέρρευσε γρήγορα μετά την ευρείας κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και έληξε πριν από τη θητεία πέρυσι όταν ο Scholz απέλυσε τον ηγέτη του FDP και υπουργό Οικονομικών, Κρίστιαν Λίντνερ.
Αυτή τη φορά, γίνεται λόγος για ένα πρόγραμμα που θα ανανεώνεται κάθε χρόνο, το οποίο επικεντρώνεται σε μια χούφτα θέματα προτεραιότητας. Το SPD θα μπορούσε να αποφασίσει να θέσει τη συμφωνία συνασπισμού σε ψηφοφορία ενός μέλους, κάτι που θα μπορούσε να προσθέσει ένα στρώμα αβεβαιότητας, δεδομένης της σκληρής εκστρατείας που ηγήθηκε από τον Merz κατά του SPD. Μια τέτοια ψηφοφορία θα μπορούσε να καθυστερήσει τις συνομιλίες για το συνασπισμό κατά περίπου δύο εβδομάδες, εκτίμησε ο Μέγιερ.
Πόσο σταθερός θα ήταν αυτός ο συνασπισμός;
Ο δεσμός μεταξύ των άλλοτε μεγαλύτερων κομμάτων της Γερμανίας δεν μπορεί πλέον να ονομαστεί «Μεγάλος Συνασπισμός», καθώς το SPD υποβιβάστηκε στην τρίτη θέση από μια ανανεωμένη ακροδεξιά. Η πλειοψηφία του 52 τοις εκατό ωχριά σε σύγκριση με προηγούμενες επαναλήψεις αυτής της δομής συνασπισμού. Ο πρώτος από τους τέσσερις λεγόμενους Μεγάλους Συνασπισμούς, του οποίου ηγήθηκε ο ηγέτης του CDU Κουρτ Γκέοργκ Κίσινγκερ, κατείχε το 90% στη Bundestag το 1966. Η πρώτη από τις τρεις κυβερνήσεις της Άγγελα Μέρκελ με το SPD το 2005 αντιπροσώπευε πλειοψηφία 73% και η τελευταία της, το 2018, το 56% εκ νέου.
Ωστόσο, και τα δύο κόμματα θα έρθουν πιο κοντά από τον φόβο ότι θα ξεπεράσουν περαιτέρω το AfD και το ακροαριστερό Die Linke.
«Μπορεί να είναι ακόμη και η τελευταία μας ευκαιρία» να ανακτήσουμε ξανά την εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων, είπε ο Μερτς τη Δευτέρα. «Ξέρω ότι αυτό θα είναι δύσκολο. . . αλλά βασίζομαι στο SPD να αναγνωρίσει ότι αυτό είναι επειγόντως απαραίτητο», πρόσθεσε. «Εάν δεν τα καταφέρουμε σε αυτήν την κοινοβουλευτική περίοδο, τότε δεν θα μιλάμε για άλλη μια κανονική αλλαγή κυβέρνησης στη Γερμανία το 2029».
