Οι προσπάθειες εμβολιασμού «απειλούνται όλο και περισσότερο» καθώς η παραπληροφόρηση, η αύξηση του πληθυσμού, οι ανθρωπιστικές κρίσεις και οι περικοπές χρηματοδότησης θέτουν σε κίνδυνο την πρόοδο και αφήνουν εκατομμύρια παιδιά, εφήβους και ενήλικες σε κίνδυνο, προειδοποιούν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, η UNICEF και η Παγκόσμια Συμμαχία για τα Εμβόλια και την Ανοσοποίηση (GAVI) κατά τη διάρκεια της Παγκόσμιας Εβδομάδας Ανοσοποίησης που διεξάγεται 24-30 Απριλίου.
Τα κρούσματα ασθενειών που μπορούν να προληφθούν με εμβόλια, όπως η ιλαρά, η μηνιγγίτιδα και ο κίτρινος πυρετός, αυξάνονται παγκοσμίως, και ασθένειες όπως η διφθερίτιδα, που έχουν από καιρό τεθεί υπό έλεγχο ή σχεδόν εξαφανιστεί σε πολλές χώρες, κινδυνεύουν να επανεμφανιστούν. Σε απάντηση, οι υπηρεσίες ζητούν «επείγουσα και διαρκή πολιτική προσοχή και επενδύσεις» για την ενίσχυση των προγραμμάτων εμβολιασμού και την προστασία της σημαντικής προόδου που έχει επιτευχθεί στη μείωση της παιδικής θνησιμότητας τα τελευταία 50 χρόνια.
«Τα εμβόλια έχουν σώσει πάνω από 150 εκατομμύρια ζωές τις τελευταίες πέντε δεκαετίες», δήλωσε ο Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ, Δρ. Τέντρος Αντάνομ Γκεμπρεγέσους. «Οι περικοπές χρηματοδότησης στην παγκόσμια υγεία έθεσαν σε κίνδυνο αυτή την πρόοδο που επετεύχθη με κόπο. Τα κρούσματα ασθενειών που μπορούν να προληφθούν με εμβόλια αυξάνονται σε όλο τον κόσμο, θέτοντας ζωές σε κίνδυνο και εκθέτοντας τις χώρες σε αυξημένο κόστος για τη θεραπεία ασθενειών και την αντιμετώπιση εστιών».
Η ιλαρά κάνει «ιδιαίτερα επικίνδυνη επιστροφή», τονίζουν σε κοινή ανακοίνωση που έδωσαν στη δημοσιότητα ο ΠΟΥ, η UNICEF και η GAVI. Ο αριθμός των κρουσμάτων αυξάνεται κάθε χρόνο από το 2021 και εκτιμάται πως έφθασε τα 10,3 εκατομμύρια το 2023 (+20% σε σύγκριση με το 2022). Και η τάση αυτή «πιθανόν» συνεχίζεται. Τους τελευταίους 12 μήνες, 138 χώρες ανέφεραν κρούσματα ιλαράς, 61 από τις οποίες έζησαν μεγάλης κλίμακας επιδημίες. Πρόκειται για «τον υψηλότερο αριθμό από το 2019», σύμφωνα με την ανακοίνωση. Τα κρούσματα μηνιγγίτιδας και κίτρινου πυρετού επίσης αυξήθηκαν απότομα στην Αφρική το 2024.
«Αυτά τα στοιχεία για τα κρούσματα έρχονται εν μέσω παγκόσμιων περικοπών χρηματοδότησης. Μια πρόσφατη ταχεία απογραφή του ΠΟΥ σε 108 γραφεία χωρών του Οργανισμού, κυρίως σε κράτη χαμηλού και χαμηλότερου μεσαίου εισοδήματος, δείχνει ότι σχεδόν οι μισές από αυτές τις χώρες αντιμετωπίζουν μέτριες έως σοβαρές περικοπές στις εκστρατείες εμβολιασμού, στον τακτικό εμβολιασμό και στην πρόσβαση σε προμήθειες λόγω μειωμένης χρηματοδότησης από δωρητές. Η επιτήρηση ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων των ασθενειών που μπορούν να προληφθούν με εμβόλια, επηρεάζεται επίσης σε περισσότερες από τις μισές χώρες που συμμετείχαν στην έρευνα» αναφέρουν ΠΟΥ, UNICEF και GAVI.
Εμβολιασμός: Πώς αντιμετωπίζει αυτές τις προκλήσεις
Ταυτόχρονα, ο αριθμός των παιδιών που δενκάνουν τα εμβόλια ρουτίνας, αυξάνεται τα τελευταία χρόνια, παρόλο που οι χώρες καταβάλλουν προσπάθειες. Το 2023, εκτιμάται ότι 14,5 εκατομμύρια παιδιά έχασαν όλες τις συνήθεις δόσεις εμβολίου, από 13,9 εκατομμύρια το 2022 και 12,9 εκατομμύρια το 2019. Πάνω από τα μισά από αυτά τα παιδιά ζουν σε χώρες που αντιμετωπίζουν συγκρούσεις ή αστάθεια, όπου η πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες υγείας συχνά διακόπτεται.
«Η παγκόσμια κρίση χρηματοδότησης περιορίζει σοβαρά τη δυνατότητά μας να εμβολιάσουμε κατά της ιλαράς πάνω από 15 εκατομμύρια ευάλωτα παιδιά σε εύθραυστες και σπαρασσόμενες από ένοπλες συρράξεις χώρες. Οι υπηρεσίες εμβολιασμού, επιδημιολογικής επιτήρησης και αντίδρασης ήδη αντιμετωπίζουν προβλήματα σε σχεδόν 50 χώρες», προβλήματα συγκρίσιμα με αυτά που είχαν καταγραφεί όταν μαινόταν η πανδημία του νέου κορωνοϊού», προειδοποίησε η εκτελεστική διευθύντρια της UNICEF, η Κάθριν Ράσελ. Η συνεχιζόμενη επένδυση στην «πρωτοβουλία Big Catch-Up», που ξεκίνησε το 2023 για να προσεγγίσει παιδιά που έχασαν τα εμβόλια κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, και άλλα προγράμματα συνήθους ανοσοποίησης θα είναι κρίσιμης σημασίας.
Οι κοινές προσπάθειες του ΠΟΥ, της UNICEF, της Gavi και των εταίρων τους βοήθησαν τις χώρες να επεκτείνουν την πρόσβαση σε εμβόλια και να ενισχύσουν τα συστήματα ανοσοποίησης μέσω της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, ακόμη και ενόψει των αυξανόμενων προκλήσεων. Κάθε χρόνο, τα εμβόλια σώζουν σχεδόν 4,2 εκατομμύρια ζωές έναντι 14 ασθενειών, με σχεδόν τις μισές από αυτές τις ζωές να σώζονται στην αφρικανική περιοχή.
«Οι εκστρατείες εμβολιασμού οδήγησαν στην εξάλειψη της μηνιγγίτιδας Α στη ζώνη της Αφρικής, ενώ ένα νέο εμβόλιο που προστατεύει από πέντε στελέχη μηνιγγίτιδας υπόσχεται ευρύτερη προστασία, με προσπάθειες να επεκταθεί η χρήση του για αντιμετώπιση και πρόληψη επιδημιών. Έχει επίσης, σημειωθεί πρόοδος στη μείωση των κρουσμάτων κίτρινου πυρετού και των θανάτων μέσω της αύξησης της κάλυψης ρουτίνας εμβολιασμού και των αποθεμάτων εμβολίων έκτακτης ανάγκης, αλλά τα πρόσφατα κρούσματα στην Αφρική και στην περιοχή της Αμερικής υπογραμμίζουν τους κινδύνους σε περιοχές που δεν έχουν αναφερθεί κρούσματα στο παρελθόν, τη χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη ρουτίνας και τα κενά στις προληπτικές εκστρατείες».
Επιπλέον, «τα τελευταία δύο χρόνια σημειώθηκε σημαντική πρόοδος σε άλλους τομείς του εμβολιασμού. Στην αφρικανική περιοχή, η κάλυψη του εμβολίου κατά του HPV σχεδόν διπλασιάστηκε μεταξύ 2020 και 2023 από 21% σε 40%, αντανακλώντας μια συντονισμένη παγκόσμια προσπάθεια για την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Η πρόοδος στον εμβολιασμό περιλαμβάνει επίσης αυξήσεις στην παγκόσμια κάλυψη συζευγμένων εμβολίων κατά του πνευμονιόκοκκου, ιδιαίτερα στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ασίας, παράλληλα με τις εισαγωγές στο Τσαντ και τη Σομαλία».
Ένα άλλο ορόσημο είναι τα εμβόλια κατά της ελονοσίας σε σχεδόν 20 αφρικανικές χώρες, θέτοντας τα θεμέλια για να σωθούν μισό εκατομμύριο επιπλέον ζωές έως το 2035, καθώς περισσότερες χώρες υιοθετούν τον εμβολιασμό και επιταχύνεται η κλιμάκωση ως μέρος των μέσων για την καταπολέμηση της ελονοσίας.
Με πληροφορίες από Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας
