Για περισσότερες από δύο δεκαετίες, ο Σάνι κοιμάται τα βράδια στα λεωφορεία που διασχίζουν τους δρόμους του σκοτεινού Λονδίνου.
Πάνε σχεδόν 21 χρόνια που απορρίφθηκε η αίτηση ασύλου του, και από τότε περνά κάθε βράδυ ως κοιμισμένος επιβάτης σε κάποιο από τα κόκκινα, διώροφα λεωφορεία. Το BBC τον ακολουθεί: «Ο Σάνι φορά ένα φθαρμένο παλτό και τον χειμώνα το κρύο ταλαιπωρεί τα άκρα του. Είναι μετά τα μεσάνυχτα και τα πόδια του έχουν κουραστεί αλλά στέκεται όρθιος και χαμογελά, καθώς το λεωφορείο πλησιάζει και σταματά.
»Χαιρετά τον οδηγό με ένα νεύμα του κεφαλιού και χτυπά την κάρτα διαδρομών στο ακυρωτικό μηχάνημα. Βρίσκει το αγαπημένο του σημείο στην γαλαρία του πρώτου επιπέδου, γλιστρά και παίρνει μια βολική στάση για το μεγάλο βραδινό δρομολόγιο του ύπνου. Αγκαλιάζει τον σάκο πάνω από το στομάχι του, τα χέρια του αρχίζουν επιτέλους να ζεσταίνονται και κλείνει τα μάτια του. Έχει την κάρτα απεριόριστων διαδρομών σε μία θήκη με μια ρήση που αποδίδεται στον Ιησού: «Σας κληροδοτώ την ειρήνη. Την δική μου ειρήνη σας δίνω, μια ειρήνη που ο κόσμος δεν μπορεί να σας δώσει».
«Θυμάται τον εαυτό του νέο, να γονατίζει και να προσεύχεται σε τσιμεντένιους τοίχους μιας νιγηριανής φυλακής, περιμένοντας να εκτελεστεί. Το αδίκημά του ήταν πως πάλεψε για τη Δημοκρατία. Ένας φρουρός εισβάλει στο κελί του, τον σηκώνει στα πόδια του και τον σπρώχνει σε διαδρόμους, έξω, στο εκτυφλωτικό φως όπου ένα αυτοκίνητο περιμένει. Η οικογένειά του και οι φίλοι του εξαγόρασαν την ελευθερία του, δωροδοκώντας τους πάντες - από τους αξιωματικούς της φυλακής μέχρι την αεροσυνοδό στην πτήση για το Λονδίνο.
»Ο Σάνι επανέρχεται στο παρόν. Έχουν περάσει 21 χρόνια και μια παρέα μεθυσμένων ανδρών τραγουδούν φάλτσα, ανεβαίνοντας στο λεωφορείο, και από εκεί στο πάνω επίπεδο του διώροφου οχήματος. Πρέπει να είναι τρεις ή τέσσερις τα ξημερώματα - η συνηθισμένη ώρα για μπελάδες. Περίπου αυτή την ώρα, ο Σάνι συχνά παρατηρεί τρεις διαφορετικές ομάδες ανθρώπων γύρω του:
-αυτούς που ήρθαν σε αυτή την χώρα αναζητώντας μια καλύτερη ζωή και πιάνουν δουλειά καθαριστών πριν ξημερώσει -τους Βρετανούς που επιστρέφουν από τα νυχτερινά κλαμπ, συζητώντας δυνατά και τρώγοντας φαστ φουντ
-και τους άστεγους, εκείνους που δεν έχουν πουθενά αλλού να πάνε και τα λεωφορεία είναι ένας χώρος για να ξεκουραστούν».
Ο Σάνι αφηγείται την ιστορία του στο πλαίσιο ενός φωτογραφικού πρότζεκτ - ντοκιμαντέρ. Ίσως η αίτηση ασύλου του είναι ακόμα υπό εξέταση. Παλιά ήταν ευγνώμων για την δεύτερη ευκαιρία για ζωή που του δόθηκε. Είχε παρακολουθήσει ένα μάθημα για ντοκιμαντέρ, επιλέγοντας σαν θέμα τις ζωές των αστέγων του Λονδίνου, χωρίς ποτέ να φαντάζεται ότι γρήγορα θα κατέληγε και ο ίδιος άστεγος.
Όταν απέρριψαν την αίτηση για πολιτικό άσυλο είχε δύο επιλογές: να επιστρέψει στην χώρα του που βρισκόταν κάτω από τον έλεγχο ενός στρατιωτικού ηγέτη που κυβερνούσε με σιδηρά πυγμή ή να ζήσει στο περιθώριο, κρυμμένος στους δρόμους Λονδίνου. Αν επέστρεφε στη Νιγηρία, η θανατική του καταδίκη εκκρεμούσε και ανά πάσα στιγμή θα μπορούσε να εκτελεστεί. Έτσι, επέλεξε το δεύτερο και γρήγορα ανακάλυψε την ζεστασιά και την ασφάλεια των λεωφορείων.
Μια γυναίκα ιερέας του αγόρασε την πρώτη του μηνιαία κάρτα λεωφορείων και συνέχισε να το κάνει μήνα με τον μήνα. Άλλοι φίλοι του έδιναν χρήματα όταν εκείνη δεν ήταν εκεί για να τον ενισχύσει. Την ημέρα ο Σάνι έκανε εθελοντική εργασία σε εκκλησίες. Όταν η δουλειά του τελείωνε, κατευθυνόταν στην βιβλιοθήκη του Γουέστμινστερ για να διαβάσει τις ειδήσεις ή να συνεχίσει ένα βιβλίο από εκεί που το είχε αφήσει. Πλησίαζε μαγαζάτορες εστιατορίων και τους ρωτούσε αν μπορούσαν να του δώσουν λίγο φαγητό και όπως λέει σπάνια έφευγε με άδεια χέρια. Μια από τις φωτογραφίες που τραβά ο Σάνι, δείχνει έναν άστεγο άνδρα να ψάχνει σε έναν σκουπιδοτενεκέ. «Αυτή είναι η ζωή μας», γράφει στο περιθώριο. Οι φωτογραφίες του Σάνι προσφέρουν την οπτική ενός άστεγου για τον κόσμο.
«Το αργότερο κάθε βράδυ στις 9μ.μ, μπαίνει στο πρώτο του λεωφορείο για τη νύχτα. Θα πρέπει να αλλάξει τρία ή τέσσερα μέχρι το πρωί, διασχίζοντας ξανά και ξανά την πρωτεύουσα. Γρήγορα επισήμανε τα καλύτερα λεωφορεία για ξεκούραση. Το "N29" από την πλατεία Τραφάλγκαρ στα βόρεια προάστια του Γουντ Γκριν. Το "25" είναι εικοσιτετράωρο και προσφέρεται για βαθύ ύπνο χωρίς πολλές διακοπές. Με κίνηση χρειάζεται δύο ώρες από το Κεντρικό Λονδίνο έως το Ίλφορντ στο Έσεξ όπου, αν είναι τυχερός, κάποιος οδηγός μπορεί να τον αφήσει να κοιμηθεί μέσα, στον τερματικό σταθμό.
»Όμως τις περισσότερες φορές ξυπνούν τους άστεγους επιβάτες που πρέπει να βγουν μέχρι να ξεκινήσει το επόμενο λεωφορείο με άλλον οδηγό. Τα νέον φώτα και οι θόρυβοι της μηχανής τον ξυπνούν. Δυο ώρες ύπνος χωρίς διακοπή είναι ευτύχημα. Πολλές άστεγες γυναίκες προτιμούν το λεωφορείο, καθώς νιώθουν πιο ασφαλείς απέναντι στον κίνδυνο κάποιας σεξουαλικής επίθεσης. Τις βοηθά με τα βαριά μπαγκάζια τους αλλά ο ίδιος προτιμά να ταξιδεύει ελαφριά. Άλλωστε με μια μικρή τσάντα αποφεύγει και το «στίγμα» του αστέγου.
»Τα πρωινά, ή όποτε νιώσει ότι πεινά, κατεβαίνει και μπαίνει σε ένα φαστφουντάδικο. Ποτέ δεν ζητιανεύει αλλά το φιλικό προσωπικό των McDonald's στην πλατεία Leicester του προσφέρει φαγητό και του επιτρέπει να ξυριστεί στο μπάνιο.
Σε παλιότερα Χριστούγεννα, ο Σάνι έσπασε κάποια στιγμή την παράδοση και δοκίμασε τα νυχτερινά καταφύγια των εκκλησιών. Εφτά διαφορετικές εκκλησίες διανυκτερεύουν εναλλάξ, αλλά είναι σε διαφορετικές περιοχές του Λονδίνου προκαλώντας κάθε μέρα μία «έξοδο» αστέγων, «νεκρών που περπατούν» όπως λέει ο ίδιος, που προσπαθούν να φτάσουν στο επόμενο καταφύγιο μέχρι το απόγευμα.
«Ο Σάνι κατέληξε ότι προτιμά το λεωφορείο από τα πέτρινα πατώματα των εκκλησιών. Ήταν δύσκολο να κοιμάται δίπλα σε άλλους αστέγους που μύριζαν καπνό, αλκοόλ και απλυσιά. Πολλοί από αυτούς βγάζουν κραυγές στον ύπνο τους από τους εφιάλτες. Έχει αναπτύξει μία «έκτη αίσθηση», εντοπίζοντας χειρονομίες ανθρώπων που θα μπορούσαν να του δημιουργήσουν προβλήματα: το πονηρό χαμογελάκι εφήβων που θέλουν να τον πειράξουν, τα σφιγμένα χείλη ενός ρατσιστή έτοιμου να «εκραγεί».
»Ο Σάνι δεν κατηγορεί την βρετανική κυβέρνηση για την δυσχέρεια του. Αν η δική του χώρα δεν ήταν τόσο κακή, δεν θα ήταν εδώ. Ένα κέντρο προσφύγων υπέβαλε εκ νέου αίτηση για άδεια παραμονής. Αν κάποιος αποδείξει ότι μένει 20 συναπτά έτη στο Ηνωμένο Βασίλειο, δικαιούται να εγκατασταθεί και νόμιμα. Όμως ο Σάνι απέφευγε όλα αυτά τα χρόνια τις αρμόδιες υπηρεσίες για να μην τον βρουν και τον απελάσουν. Πώς μπορεί να αποδείξει ότι ήταν εδώ όλα αυτά τα χρόνια;
»Ζήτησε από τους πιο φιλικούς οδηγούς να τον βοηθήσουν. Μόνο ένας ανταποκρίθηκε, δηλώνοντας υπευθύνως πως «ο Σάνι ήταν τακτικός επιβάτης στα νυχτερινά δρομολόγια». Οι εκκλησίες όπου έκανε εθελοντική εργασία κατά τη διάρκεια των ετών, βρήκαν παλιές φωτογραφίες με τον ίδιο σε φιλανθρωπικές εκδηλώσεις. Αυτές τις ημέρες ο Σάνι τραβά φωτογραφίες. Έχει μια κάμερα μίας χρήσης που του δόθηκε για να πει την ιστορία του, στο πλαίσιο ενός φωτογραφικού πρότζεκτ. Έχουν μείνει λίγα κλικ. Πολλές φωτογραφίες έχουν τραβηχτεί μέσα στο λεωφορείο και δεν δείχνουν απλώς σειρές από άδεια καθίσματα. Αποτυπώνουν τη ζωή του.
«Σε ηλικία 55 ετών, ο Σάνι κατάφερε να γίνει δεκτός στην Βρετανία. Τώρα έχει δικαίωμα να αναζητά δουλειά, να βρίσκει καταφύγιο, να υπάρχει. Ακόμα του φαίνεται παράξενο να παίρνεις το λεωφορείο για να φτάσεις σε κάποιον προορισμό. Κάποιες φορές, τον παίρνει ο ύπνος στον δρόμο».
Με πληροφορίες από BBC
σχόλια