Με μια πρώτη ματιά, τα βίντεο που ανέβασε στο Instagram η δεκαοκτάχρονη Maedeh Hojabri φαίνονται αρκετά άκακα: δείχνουν την Ιρανή έφηβη να χορεύει στο δωμάτιό της με περσικά τραγούδια και δυτική ποπ.
Ωστόσο αυτά τα ανεβαστικά βίντεο έχουν προκαλέσει μεγάλη διαμάχη. Η Hojabri πρόσφατα συνελήφθη για την παραβίαση των ιρανικών κυβερνητικών νόμων που απαγορεύουν στις γυναίκες να χορεύουν δημόσια ή να εμφανίζονται χωρίς μαντίλα.
Την περασμένη Παρασκευή εμφανίστηκε στην ιρανική κρατική τηλεόραση με εξομολογητική διάθεση. «Δεν είχα σκοπό να τραβήξω την προσοχή. Δεν είχα πρόθεση να ενθαρρύνω άλλους».
Όποια κι αν είναι η εποχή, η περιοχή ή ο ρυθμός, ο βασικός «κίνδυνος» παραμένει ο ίδιος, το ότι ο χορός προωθεί τη σεξουαλική ελευθερία και/ή διαλύει τους κοινωνικούς φραγμούς. Κι έτσι, σε όλο τον κόσμο ο χορός ήταν πάντα μια ζωτική πράξη επανάστασης.
Η μεταχείριση της Hojabri από τις Αρχές καταδικάστηκε ευρέως από τον κόσμο, ακόμα και από τους πιο θρησκευόμενους (ένας Ιρανός κληρικός είπε: «Ποια είναι πιο μεγάλη αμαρτία, να χορεύεις ή να κλέβεις δημόσιους πόρους;»).
Πιο συγκεκριμένα, ενέπνευσε ένα τεράστιο κύμα online αλληλεγγύης που συμπαρέσυρε εκατοντάδες Ιρανές οι οποίες ανέβασαν βίντεο με τους εαυτούς τους να χορεύουν, για να συμπαρασταθούν στην έφηβη.
Η φωτογράφος Reihane Taravati η οποία το 2014 είχε συλληφθεί μαζί με τους φίλους της επειδή χόρευαν το «Happy» του Pharrell Williams έγραψε στο Twitter: «Με συλλάβατε όταν ήμουν 23, επειδή ήμουν #Happy. Τώρα συλλαμβάνετε τη #MaedehHojabri και είναι μόνο 18! Τι θα κάνετε στην επόμενη γενιά;».
Η Ιρανή δημοσιογράφος Masih Alinejad σχολίασε για τα βίντεο υποστήριξης προς τη Maedeh Hojabri: «Δεν είναι απλά χορός - είναι μία πράξη διαμαρτυρίας».
Πεποιθήσεις ότι οι χοροί είναι επικίνδυνοι και ριζοσπαστικοί είναι στην πραγματικότητα βαθιά ριζωμένες και ποικίλλουν. Στη διάρκεια των αιώνων, διεθνείς χοροί έχουν πυροδοτήσει πάθη και έχουν δεχτεί τα πυρά των πουριτανών.
Τον 17ο αιώνα, ο συγγραφέας και δικηγόρος William Prynne καταδίκασε τον χορό ως «μία ροπή στην ακολασία, έναν συγγενή της αχρειότητας και μία πρόκληση του σαρκικού πόθου... μία ανάξια συνήθεια για όλους τους ενάρετους ανθρώπους».
Διάσημες χορευτικές μανίες έχουν προκαλέσει ηθική υστερία, ενώ έχουν γραφτεί ακόμα και βιβλία εναντίον του χορού όπως τα From The Ballroom To Hell (1894) και The Heritage Of Hell (1942). Στο τελευταίο Αμερικανός συγγραφέας Dan Gilbert επιτίθεται στο jitterbug («Η σύλληψή του έγινε στη κόλαση και δημιουργήθηκε σε πορνείο, ο χορός έχει επιβάλει την ανήθική του κυριαρχία»).
Όποια κι αν είναι η εποχή, η περιοχή ή ο ρυθμός, ο βασικός «κίνδυνος» παραμένει ο ίδιος, το ότι ο χορός προωθεί τη σεξουαλική ελευθερία και/ή διαλύει τους κοινωνικούς φραγμούς. Κι έτσι, σε όλο τον κόσμο ο χορός ήταν πάντα μια ζωτική πράξη επανάστασης.
Η Ιρανή δημοσιογράφος Masih Alinejad σχολίασε για τα βίντεο υποστήριξης προς τη Maedeh Hojabri: «Δεν είναι απλά χορός - είναι μία πράξη διαμαρτυρίας».
Αγωνιστές διαδηλώνουν κατά του απαρχάιντ στη Νότια Αφρική, χορεύοντας toyi-toyi
Ο χορός έχει παίξει σημαντικό ρόλο σε ζωτικούς αγώνες που πρέπει να κερδηθούν σε όλο τον κόσμο. Στην Νότια Αφρική του απαρτχάιντ, χορευτικές διαμαρτυρίες ενίσχυσαν τον αγώνα κατά της φυλετικής καταπίεσης. Συγκεκριμένα, ο toyi-toyi, ένας δυναμικός συλλογικός χορός που προήλθε από τους αγωνιστές του απελευθερωτικού αγώνα στη Ζιμπάμπουε υιοθετήθηκε ως τρόπος διαδήλωσης κατά του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική (όπου η εκφραστική του δύναμη έχει αντέξει στο χρόνο).
Σε ένα άρθρο του περιοδικού Cape Town Magazine με υπότιτλο «Μπορείτε να πάρετε τα πάντα από τη Νότια Αφρική αλλά ποτέ δεν θα μας κάνετε να σταματήσουμε να χορεύουμε», η δημοσιογράφος Lisa Nevitt εξηγεί ότι αυτός ο έντονος χορός με τα πατήματα των ποδιών και τις κραυγές πολιτικών συνθημάτων τρομάζει τις αστυνομικές δυνάμεις. Ο χορός αποτελεί και περισπασμό για τους διαδηλωτές που ξέρουν ότι αργότερα θα υποφέρουν στα χέρια της αστυνομίας.
Η χορευτική κληρονομιά της Αμερικής ως τρόπος διαμαρτυρίας έχει πάρει συχνά τροπές που προκαλούν έκπληξη, με προσωπικότητες όπως η Εβραία Νεοϋορκέζα Edith Segal, που μαθήτευσε δίπλα στη Martha Graham. Έχοντας εμπνευστεί από τον σοβιετικό κομμουνισμό, ίδρυσε τους Red Dancers το 1928, δημιουργώντας έργα για τη φυλετική ενότητα.
Ρετροσπεκτίβα 1930-1970 των Red Dancers που ίδρυσε το 1928 η Εβραία Νεοϋορκέζα Edith Segal.
Περίπου την ίδια περίοδο, ενάντια στην επικείμενη οικονομική ύφεση, το New Dance Group δήλωνε ότι «ο χορός είναι ένα όπλο της επαναστατικής εργατικής πάλης». Εκείνη την εποχή ο χορός ήταν ένα μέσο για να αποκαλυφθεί η σκληρή πραγματικότητα των επιπτώσεων του κραχ του 1929.
Τέτοιες ριζοσπαστικές κινήσεις ήταν ιδιαίτερα ριψοκίνδυνες κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, όταν η κυβέρνηση έβαζε στο στόχαστρο όποιον φερόταν να συνδέεται με τον κομμουνισμό.
Ακόμα κι έτσι, ο χορός ποτέ δεν έχασε αυτό το επαναστατικό πνεύμα. Στις ΗΠΑ σήμερα, ο ακτιβιστικός χορός είναι μέρος του κινήματος Black Lives Matter όπου χρησιμοποιείται ως τρόπος για να φέρει τους ανθρώπους πιο κοντά.
Ο ακτιβιστικός χορός του κινήματος Black Lives Matter χρησιμοποιείται ως τρόπος για να φέρει τους ανθρώπους πιο κοντά.
Οι ακτιβιστές για τα LGBT δικαιώματα έχουν επίσης στραφεί στον χορό για να καταπολεμήσουν τη μισαλλοδοξία, όπως αποδεικνύεται από το πρόσφατο «Queer Dance Party», με το οποίο απάντησαν στην επίσκεψη του αντιπροέδρου των ΗΠΑ στο Κολόμπους του Οχάιο. «Θέλαμε να αντιμετωπίσουμε την αρνητική στάση τους απέναντι στην κοινότητα με ένα με ένα μεγάλο χορευτικό πάρτι αγάπης» ανέφερε ο διοργανωτής Jay Smith.
Ο χορός έχει μια δύναμη που αποσυμπιέζει την ένταση και τη διοχετεύει σε μία νέα κατεύθυνση η οποία κινητοποιεί τον κόσμο. Έχει τη δυνατότητα να στηρίξει τολμηρά επιχειρήματα, εκεί που κανείς δεν το περιμένει.
Το 2012, μία ομάδα χορευτριών στα παράθυρα της περιοχής των κόκκινων φαναριών του Άμστερνταμ έκανε μια αποκαλυπτική καμπάνια για τον οργανισμό Stop The Traffik («Οι άνθρωποι δεν θα έπρεπε να πουλιούνται και να αγοράζονται»).
Μία ομάδα χορευτριών στα παράθυρα της περιοχής των κόκκινων φαναριών του Άμστερνταμ έκανε μια αποκαλυπτική καμπάνια για τον οργανισμό Stop The Traffik.
Η Ελληνίδα χορογράφος Πατρίσια Απέργη με τους «Πλάνητες» απαντά στην προσφυγική κρίση και υποστηρίζει ότι ο χορός είναι ένα μέσο με το οποίο όλοι μπορούμε να ταυτιστούμε («Όλοι κινούμαστε και όλοι περπατάμε, οπότε είναι πιο εύκολο να κατανοήσουμε τη φυσική αίσθηση της μετανάστευσης»).
Το «danse macabre», ή η καθολικότητα του θανάτου, επαναλαμβάνεται συχνά στην παγκόσμια τέχνη – από την εικονοκλαστική Ιεροτελεστία της Άνοιξης (1913) του Στραβίνσκι έως την ταινία Τα Κόκκινα Παπούτσια του 1948. Tο Σκοτώνουν τ' άλογα όταν γεράσουν του 1969 αναπαριστά έναν εφιαλτικό χορευτικό μαραθώνιο στον οποίο οι συμμετέχοντες χορεύουν μέχρι να πέσουν νεκροί.
«Πλάνητες» της Πατρίτσια Απέργη.
Στον πραγματικό κόσμο, ο χορός είναι επίσης δύναμη ζωής – τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενισχύουν την οικειότητα των εκφράσεων του. Είτε πρόκειται για τον παλαιστινιακό παραδοσιακό χορό dabke, όπου όλοι κρατούν χέρια σε μία γραμμή, είτε για τους διαδηλωτές στο καρναβάλι του Ρίο όπου μια ομάδα σάμπα διαδήλωσε για τη δουλεία, ο χορός είναι μορφή αντίστασης στον δογματισμό.
Υπάρχει δύναμη μέσα στη φαινομενική ελαφρότητα του χορού. Γιατί, όπως είπε και η Μαντόνα στο Into the Groove (1985), «μόνο όταν χορεύω μπορώ να νιώθω τόσο ελεύθερη».
Ο χορός είναι ρευστός και μεταδοτικός. Η ίδια η πράξη του χορού είναι ανεξέλεγκτη – και οι δύσκολοι καιροί απαιτούν ανυπότακτες κινήσεις.
... Και όπως είπε και η Μαντόνα στο «Into the Groove» (1985), «μόνο όταν χορεύω μπορώ να νιώθω τόσο ελεύθερη».
Με πληροφορίες από BBC/ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΣΟΦΙΑ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ
σχόλια