Προεόρτια ενός νέου Μάη στη Γαλλία ;
Το νομοσχέδιο που αποθεμελιώνει την εργατική νομοθεσία θα κατατεθεί στη γαλλική Βουλή στις ...3 Μαϊου.
1. Ο καιρός της οργής
Το editorial του τεύχους Μαρτίου της Monde Diplomatique από τον διεθυντή της Serge Halimi :
Με φόντο την αδιάλειπτη οικονομική κρίση στις περισσότερες δυτικές χώρες, η εμφάνιση νέων αμφισβητησιακών δυνάμεων φανερώνει μία μεγαλή πολιτική ανυπομονησία, η οποία μετατρέπεται συχνά σε οργή. Η κυβερνώσα αριστερά αποτελεί πλέον έναν από τους κύριους στόχους της.
Η συνεχιζόμενη πτώση της δημοτικότητας των γάλλων σοσιαλιστών ηγετών δεν αποτελεί μια εθνική εξαίρεση που θα μπορούσε να αποδόσει κανείς στους αρνητικούς αριθμούς της απασχόλησης ή στη συστηματική αποκήρυξη των κυριότερων ιδεωδών της αριστεράς. Η εξασθένιση ενός ιδεολογικού κύκλου τον οποίον ενσάρκωσε πριν από 20 χρόνια ο "τρίτος δρόμος" των κκ. William Clinton, Anthony Blair, Felipe González, Dominique Strauss-Kahn, Gerhard Schröder, παρατηρείται τόσο στις ΗΠΑ όσο και στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.
Από την κατάρρευση αυτή ενός σοσιαλ-φιλελευθερισμού που θριάμβευσε για πολύ καιρό δεν επωφελούνται πια αποκλειστικά οι δυνάμεις που τοποθετούνται ακόμη πιο δεξιά. Παρατηρείται η ταυτόχρονη αναγέννηση ενός αμφισβητησιακού ρεύματος, του οποίου οι ιδέες θεωρούνταν ξεπερασμένες, αρχαϊκές, διαγραμμένες από την παγκοσμιοποίηση, την ευελιξία, τις νέες τεχνολογίες. Από τα αμερικανικά πανεπιστήμια ως τα προάστεια του Λονδίνου και τις δημαρχίες της Μαδρίτης και της Βαρκελώνης, η ακομπλεξάριστη αυτή αριστερά διαθέτει τώρα και πολιτικούς αναμεταδότες. Και τολμάει ακόμη κάποιες φορές και να καταδείξει τους εχθρούς της : την κυριαρχία του κεφαλαίου πάνω στα μέσα παραγωγής, την εξουσία των μήντια, και βέβαια την παντοδυναμία του χρηματιστικού κεφαλαίου. Φυσικά, οι αμφισβητίες δεν είναι παρά ένα σμήνος χελιδόνια μέσα στο χειμώνα. Σε μια περίοδο, όμως, όπου η άκρα δεξιά γίνεται συχνά ο θεματοφύλακας κάθε οργής, η ελπιδοφώρα αυτή αχτίδα θα μπορούσε να διεκδικήσει τις επερχόμενες εποχές.
Οι σοσιαλ-φιλελεύθεροι είναι πολύ άτυχοι. Το καλοκαίρι του 2015, με τη συνδρομή της κας Angela Merkel, είχαν υποβάλει τους έλληνες ηγέτες του Σύριζα σε αφόρητες πιέσεις για να τους εξαναγκάσουν να προσχωρήσουν στο στρατοπεδό τους. Πίστευαν έτσι πως θα εξαφάνιζαν κάθε αντιπολίτευση στα αριστερά τους. Να όμως που, ο ένας μετά τον άλλον, εμφανίζονται οι κκ. Jeremy Corbyn - στο Ηνωμένο Βασίλειο - και Bernie Sanders - στις ΗΠΑ. Κινητοποιώντας ένα σημαντικό ποσοστό της νεολαίας της χώρας τους, αποκαθιστούν ταυτόχρονα τον πολιτικό αγώνα και κάποιες από τις αντικαπιταλιστικές προσδοκίες που ο "τρίτος δρόμος" ήλπιζε να θάψει.
Σ' αυτήν την απογοήτευση, προστίθεται και μια άλλη. Ποτέ οι σοσιαλ-φιλελεύθεροι δεν είχαν συνθηκολογήσει τόσο ολοκληρωτικά, τόσο αμετάκλητα απέναντι στις απαιτήσεις της εργοδοσίας, με την ελπίδα να εισπράξουν τη δημιουργία κάποιων θέσεων εργασίας και μια νέα παράταση της εξουσίας τους. Αποτυγχάνουν όμως κι εδώ : η εργοδοσία τσεπώνει και η κατάσταση επιδεινώνεται περαιτέρω. Ακόμη χειρότερα, ενώ η παγκόσμια οικονομία μπλοκάρει πάλι, τα κύρια νεοφιλελεύθερα δόγματα που υιοθετήθηκαν εδώ και 30 χρόνια από ευρωπαίους σοσιαλ-φιλελεύθερους ακυρώνονται πλέον από τους τότε εμπνευστές τους.
Επειδή αυτό δεν πολύ ακούστηκε, η δεξιά, η φιλελεύθερη αριστερά και τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης μπορούν να προσποιηθούν πως δεν παρατήρησαν τίποτα, συνεχίζοντας να ακολουθούν τον Αυγερινό που οδηγεί τα βηματά τους κάθε φορά που τα πάντα γύρω τους αποσυντίθενται : για την κρίση της αγοράς, το φάρμακο της αγοράς. Ωστόσο, η αναποτελεσματικότητα των αγαπημένων φυλακτών τους - μείωση των φόρων και των κοινωνικών εισφορών, ακόμη πιο επισφαλής εργασία, επέκταση του ελεύθερου εμπορίου - είναι αποδεδειγμένη. Και η απομυθοποίηση των κεντρικών στοιχείων αυτού του δόγματος γίνεται πια κι από εσωτερικούς εχθρούς.
Η αποδυνάμωση των συνδικάτων, η αποδόμηση της εργατικής νομοθεσίας είχαν σκοπό να απελευθερώσουν το επιχειρηματικό πνεύμα και να επιτρέψουν την ευελιξία. Δύο οικονομολόγοι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) παραδέχτηκαν πρόσφατα ότι το αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής - την οποία υποστήριξε για μεγάλο χρονικό διάστημα το ΔΝΤ - ήταν κυρίως η αύξηση των ανισοτήτων. Αυτό καταντάει ενοχλητικό τη στιγμή που ένα κοινωνικό απαρτχάιντ απασχολεί το μυαλό όλων, σε σημείο να εκφράζουν κατά καιρούς και οι δυτικοί ηγέτες την δήθεν ανησυχία τους.
Η ανισότητα δεν είναι κάτι κακό, ανταπαντούν ωστόσο κάποιοι φιλελεύθεροι, για τους οποίους η "διασπορά των εισοδημάτων" ενθαρρύνει την πρωτοβουλία, την καινοτομία, το ρίσκο, την απασχόληση. "Οι νέοι Γάλλοι πρέπει να επιθυμούν να γίνουν δισεκατομμυριούχοι", υποστήριξε μια μέρα ο γάλλος υπουργός Οικονομίας, κ. Emmanuel Macron, υιοθετώντας με τη σειρά του το παλιό σλόγκαν του Reagan της "παλίρροιας που σηκώνει όλα τα πλοία". Χωρίς να απομακρυνόμαστε και πολύ από τις ναυτικές μεταφορές, το αξιώμα αυτό αποκαλείται και "θεωρία της απορροής".
Aτυχία όμως κι εδώ. Πέρυσι, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (Ο.Ο.Σ.Α.) υπολόγισε πως ο πλουτισμός των πλουσιοτέρων (μια ομάδα που συμπεριλαμβάνει "επιχειρηματίες εργοδότες" κι άλλους τόσους τουλάχιστον παρασιτικούς ενδιάμεσους) είχε αρνητικές συνέπειες για την "μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη", ενώ, αντίθετα, μία βελτίωση των αποδοχών των φτωχώτερων θα την είχε επιταχύνει.
Και τέλος, πρώτος ο Ronald Reagan και μετά απ' αυτόν ο François Mitterrand είχαν συστήσει τη μείωση των φόρων για την αναθέρμανση της οικονομίας. Σε μια πανηγυρική εκθεσή της από τον κ. Hollande στη συνέντευξη Τύπου της 13 Νοεμβρίου 2012, αυτή η "πολιτική της προσφοράς" επρόκειτο να αποκαταστάσει τα δημόσια έσοδα. Δυστυχώς, το βρετανικό περιοδικό The Economist, η βίβλος του παγκόσμιου φιλελευθερισμού, παραδέχτηκε εν τέλει, αν και κάπως ταπεινωμένο, ότι οι "προβλέψεις σύμφωνα με τις οποίες η μείωση των φόρων θα επέφερε αρκετή ανάπτυξη, ώστε η ίδια να αυτοχρηματοδοτείται, μοιάζουν σήμερα κάπως ανεύθυνες". Τρίαντα χρόνια νεοφιλελεύθερης πλύσης εγκεφάλου πεταμένα...
[...]
2. Tο σκισμένο πουκάμισο του διευθυντή του προσωπικού της Air France.
Στις 5 Οκτωβρίου 2015, χίλιοι περίπου εργαζόμενοι της Air France εισέβαλλαν στο κεντρικό συμβούλιο της εταιρείας μόλις μαθεύτηκε η σχεδιασμένη κατάργηση 2.900 θέσεων εργασίας στα πλαίσια ενός προγράμματος αναδιάρθρωσης. Το μένος των εργαζομένων στράφηκε κατά δύο στελεχών της εταιρείας που βρίσκονταν ακόμη στην αίθουσα, εκ των οποίων και ο διευθυντής του προσωπικού, ο οποίος φυγαδεύτηκε με σκισμένο πουκάμισο. Πέντε εργαζόμενοι θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για τον προπηλακισμό κι απολύθηκαν, ενώ εκκρεμεί σε βάρος τους και μια δίκη για σωματική βλάβη, αδίκημα που επισύρει ποινή φυλάκισης ως και 3 χρόνια.
3. Οκτώ εργαζόμενοι της Goodyear καταδικάζονται σε εννέα μήνες φυλακή για την "ομηρία" δύο στελεχών.
Αντιδρώντας στο κλείσιμο μιας μικρής μονάδας της εταιρείας στην πόλη Amiens, δέκα εργαζόμενοι, οι περισσότεροι συνδικαλισμένοι, κατέλαβαν τον Ιανουάριο του 2014 το εργοστάσιό τους. Αποφασισμένοι να διεκδικήσουν μεγαλύτερες αποζημιώσεις, εμπόδισαν επί τριάντα ώρες την έξοδο από τα γραφεία τους του διευθυντή του προσωπικού και του διευθυντή της παραγωγής. Παρότι η διεύθυνση της εταιρείας, καθώς και τα δύο της στελέχη απέσυραν στη συνέχεια τις μηνύσεις τους, σε μια προσπάθεια να αμβλυνθεί μια γενικότερη σύγκρουση με τα συνδικάτα που απέρριπταν το γενικότερο σχέδιο κατάργησης 478 θέσεων εργασίας, οι δικαστές προέβησαν σε άνευ προηγουμένου καταδίκες σχετικά με ανάλογες υποθέσεις.
4. Η πρωτοβουλία της Caroline De Haas για συγκέντρωση υπογραφών κατά του αντεργατικού νόμου "El Khomri".
Μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος και δραστήρια φεμινίστρια, η Caroline De Haas διορίστηκε το 2012, μετά την ανάληψη της προεδρίας από τον François Hollande, ως σύμβουλος στο νέο υπουργείο των Δικαιωμάτων των Γυναικών. Δύο χρόνια μετά, διαφωνώντας με την φιλελεύθερη πολιτική της κυβέρνησης, αποχωρεί από το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Το περασμένο Φεβρουάριο, καταγγέλλοντας τις αλλαγές στην εργατική νομοθεσία που προτίθεται να θεσμοθετήσει η υπουργός Εργασίας Myriam El Khomri, απηύθυνε μαζί με άλλους συνδικαλιστές ένα κάλεσμα μέσω κοινωνικών δικτύων για τη συγκέντρωση υπογραφών κατά του νομοσχεδίου. Σήμερα, οι υπογραφές έχουν φτάσει το 1, 3 εκατομμύριο.
5. Διπλάσιοι διαδηλωτές κατά του νομοσχεδίου στις 31 Μαρτίου σε σχέση με τις πρώτες συγκεντρώσεις της 9 Μαρτίου.
Οι εκτιμήσεις για τον αριθμό των χθεσινών διαδηλωτών διαφέρουν. Για την αστυνομία, ήταν 400.000 σε όλη τη Γαλλία, ενώ για τα συνδικάτα 1,2 εκατομμύριο. 'Οποιον αριθμό πάντως κι αν κρατήσουμε, η συμμετοχή στις τελευταίες συγκεντρώσεις κατά του νόμου El Khomri ήταν τουλάχιστον διπλάσια σε σχέση με τις πρώτες, επιβεβαιώνοντας τη δυναμική των κινητοποιήσεων. Μαθητές, φοιτητές και εργαζόμενοι συμπορεύονται ίσως για πρώτη φορά τόσο μαζικά μετά το Μάη το '68, και μάλιστα περισσότερο ενωτικά αν θυμηθεί κανείς την απόσταση καραντίνας που χώριζε τότε τη φοιτητική πορεία από την εργατική. To 2006, μία ανάλογη μεταρρύθμιση που είχε προωθήσει η δεξιά κυβέρνηση του Dominique de Villepin για τη θέσπιση μιας Σύμβασης Πρώτης Πρόσληψης (CPE) είχε ματαιωθεί μετά από ένα μεγάλο κύμα διαδηλώσεων. Η νίκη που επετεύχθη τότε είναι για πολλούς το εχέγγυο νέων κατακτήσεων.
6. Nuit debout. Οι Αγανακτισμένοι επιστρέφουν με ολονυκτίες.
Η ιδέα ξεπήδησε μέσα από την τελευταία πορεία. 'Οχι ακριβώς κατάληψη, αλλά ολονύκτιο ραντεβού στην Place de la République. Η επιτυχία της πρώτης ολονυκτίας έφερε και τη δεύτερη. Ως και 4.000 άτομα συγκεντρώθηκαν χθες για να πάρουν μέρος σε συζητήσεις, ν' ακούσουν μουσική ή να δουν όσοι δεν το είχαν δει ακόμη το ντοκιμαντέρ Merci patron (Ευχαριστώ αφεντικό) του François Ruffin. Στις 6 το πρωϊ, οι τελευταίοι εναπομείναντες εκδιώχθηκαν από την αστυνομία.
7. Merci patron ! (Ευχαριστώ αφεντικό !) Το ντοκιμαντέρ του François Ruffin που ενθουσιάζει το γαλλικό κοινό.
Οι εφημερίδες -Les Échos, Le Parisien- του κυρίου Bernard Arnaud, προέδρου του συγκροτήματος LVMH, δεν πρόκειται να γράψουν λέξη για την ταινία. Ούτε και ο ραδιοφωνικός σταθμός Europe 1, που ανήκει σε φίλο του, θα πει κουβέντα. Με πολύ χιούμορ και ευφάνταστη στρατηγική, ο François Ruffin, σκηνοθέτης του "ακτιβίστικου" αυτού ντοκιμαντέρ, κατάφερε να παγιδέψει τον επιχειρηματία "με το κέρινο πρόσωπο" (2ος πιο πλούσιος άνθρωπος στη Γαλλία, 14ος στον κόσμο) προς όφελος δύο εργαζομένων του ομίλου του που οδηγήθηκαν στην ανεργία αντιμετωπίζοντας συγχρόνως και την απειλή της έξωσης μετά το κλείσιμο του "μη αποδοτικού" εργοστασίου τους και τη μεταφορά του στην Πολωνία : κατασκεύαζε κοστούμια του Kenzo με ένα "ασύμφορο" κόστος παραγωγής της τάξης των ...30 ευρώ (είχε προηγηθεί η σκανδαλώδης διάλυση της αυτοκρατορίας της υφαντουργίας Boussac από την οποία ο Arnault κράτησε μόνο τον οίκο Christian Dior). Ο François Ruffin ανέλαβε πατριωτικά την υπόθεση του ζεύγους Klur και με διάφορα αστεία τεχνάσματα κατάφερε να αποσπάσει, εν είδει εκβιασμού, από τον όμιλο του Arnaud μια πρόσληψη σε ένα Carrefour μαζί με ένα ποσό που έσβηνε όσα χρέη είχαν μέχρι τότε συσσωρευτεί. Η εκδίκηση του καλού χειροκροτείται στο τέλος κάθε προβολής. Η ταινία έχει ξεπεράσει ως τώρα μέσα σε ένα μήνα τα 200.000 εισητήρια. H Jocelyne και ο Serge Klur παρέμειναν ψύχραιμοι. Είδαν την ταινία στην τηλεόραση επειδή στην περιοχή τους σπανίζουν οι κινηματογράφοι κι όταν την έκλεισαν είπαν απλά : "να κάτι ωραίο που θα θυμόμαστε".
8. Γενική απεργία, ένα σύνθημα που ακούγεται όλο και περισσότερο.
Δεν έπεφτε καρφίτσα στο αμφιθέατρο του υπό κατάληψη πανεπιστημίου του Tolbiac, όπου στις 30 Μαρτίου 1000 περίπου άτομα παρακολούθησαν τις ομιλίες του Frédéric Lordon, οικονομολόγου και διάσημου μπλόγκερ και αρθρογράφου της Monde Diplomatique, και του Mickaël Wamen, συνδικαλιστή της Goodyear που έχει καταδικαστεί με άλλους επτά συναδέλφους του σε 9 μήνες φυλακή. Το λόγο πήραν επίσης απεργοί των σιδηροδρόμων, υπαλλήλοι της εταιρείας Tang Frères, φοιτητές και μαθητές. Στην παρέμβασή του, ο Frédéric Lordon ανέφερε πως η Γαλλία, εκτός από αρώματα, κάνει και εξαγωγές συνθημάτων, καθώς στις μεγάλες κινητοποιήσεις της αγγλικής νεολαίας κατά την αύξηση των διδάκτρων στην Αγγλία, ακουγόταν το σύνθημα "Tous ensemble, tous ensemble, grève générale !" ('Ολοι μαζί, όλοι μαζί, απεργία γενική!).
