«Η επίσκεψη σε ένα σανατόριο είναι σαν να πηγαίνεις πίσω στον χρόνο» ισχυρίζεται η Maryam Omidi η συγγραφέας του Holidays in Soviet Sanatoriums που εκδόθηκε πρόσφατα από τις εκδόσεις FUEL. Κάτι μεταξύ σπα και νοσοκομείου τα σανατόρια πρόσφεραν ξεκούραση και ανάκαμψη στους πολίτες της Σοβιετικής Ένωσης ώστε να επιστρέψουν στη δουλειά τους ανανεωμένοι και παραγωγικοί. Έγιναν μόδα και ανάγκη και η δημοτικότητα τους ήταν τόση που μέχρι το 1939 χτίστηκαν 1.829 νέα σανατόρια σε ολόκληρη την Σοβιετική Ένωση.
Για όσους μεγάλωσαν στην ΕΣΣΔ, οι σύντομες διαμονές στα σανατόρια ήταν προνόμιο που κάθε πολίτης μπορούσε να απολαύσει ενώ πολλοί ήταν αυτοί που χρηματοδοτούνταν από το κράτος ώστε να μπορούν να ξεκουραστούν και να προβληματιστούν για το ρόλο τους στο σοσιαλιστικό ιδεώδες. «Σε αντίθεση με τις διακοπές των Δυτικών που οι Σοβιετικοί θεωρούσαν χυδαίες καθώς χαρακτηρίζονταν από αδράνεια και υπερκατανάλωση οι διακοπές στη Σοβιετική Ένωση ήταν αποφασιστικής σημασίας», ισχυρίζεται η Omidi.
«Τα σανατόρια ήταν εμποτισμένα με τις ουτοπικές αξίες της εποχής και η αρχιτεκτονική λειτουργούσε ως αναπόσπαστο μέσο για κοινωνική μεταρρύθμιση. Τα σανατόρια δεν ήταν απλώς θέρετρα ξεκούρασης ήταν κοινωνικοί συμπυκνωτές σχεδιασμένοι ώστε να προωθήσουν την ανάπτυξη του ατόμου σ' ένα δημόσιο περιβάλλον».
Στο βιβλίο της ξεναγεί τον αναγνώστη σε αρκετά απ' αυτά τα ιατρικά θέρετρα -από την Αρμενία μέχρι το Κιργιζιστάν- παρουσιάζοντας αναλυτικά την ιδιαίτερη κουλτούρα τους. Εστιάζει τόσο στον τρόπο λειτουργίας των σανατορίων με πλούσιο φωτογραφικό υλικό των θεραπειών που τα ιδρύματα πρόσφεραν και μερικά απ' αυτά ακόμα προσφέρουν στους πολίτες, όσο και στον αρχιτεκτονικό πλούτο τους καθώς πολλά -αν και σε παρακμή- αποτελούν έξοχα δείγματα μπρουταλιστικής, νεο-φουτουριστικής αλλά και νεο κλασσικής αρχιτεκτονικής. «Τα σανατόρια ήταν εμποτισμένα με τις ουτοπικές αξίες της εποχής και η αρχιτεκτονική λειτουργούσε ως αναπόσπαστο μέσο για κοινωνική μεταρρύθμιση. Τα σανατόρια δεν ήταν απλώς θέρετρα ξεκούρασης ήταν κοινωνικοί συμπυκνωτές σχεδιασμένοι ώστε να προωθήσουν την ανάπτυξη του ατόμου σ' ένα δημόσιο περιβάλλον».
FacebookTwitter Το σανατόριο Klyazma χτίστηκε το 1963 στις παρυφές της Μόσχας. Φωτο: Natalia Kupriyanova/Courtesy FUEL FacebookTwitter Στο σανατόριο Mishkor που χτίστηκε το 1974 στη Νότια Κριμαία. Φωτο: Michal Solarski/Courtesy FUEL FacebookTwitter Θεραπεία με μεταλλικό νερό στο Matsesta Spa, στο Σόστι. Φωτό: Dmitry Lookianov/Courtesy FUEL. FacebookTwitter Στην Εθνική Κλινική Σπηλαιοθεραπείας στη Λευκορωσία, οι ασθενείς πρέπει να είναι άνω των δέκα ετών για να εισέλθουν στο αλατωρυχείο που βρίσκεται 420 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της γης. Ο αέρας στο ορυχείο θεωρείται καλός για την υγεία καθώς περιέχει ιόντα νατρίου, καλίου και μαγνησίου. Φωτο: Egor Rogalev/Courtesy FUEL FacebookTwitter Το Jhoja Obi Garm, ένα μπρουταλιστικού ρυθμού κτήριου που βρίσκεται στην οροσειρά Gissar και πρωτολειτούργησε το 1934. Φωτο: Michal Solarski/Courtesy FUEL FacebookTwitter Το σανατόριο Reshma κοντά στον ποταμό Βόλγα. Φωτο: Dmitry Lookianov/Courtesy FUEL. FacebookTwitter Το σανατόριο Foros χτίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1920 στην νότια Κριμέα. Φωτο: Michal Solarski FacebookTwitter Το σανατόριο Λευκές Νύχτες που χτίστηκε στο Σότσι το 1978. Φωτο: Egor Rogalev/Courtesy FUEL FacebookTwitter Γυναίκες χρησιμοποιούν λαμπτήρες με υπεριώδη ακτινοβολία για να σκοτώσουν βακτήρια, ιούς και μύκητες, στην Aurora, στην Κιργιζία. Φωτο: Egor Rogalev/Courtesy FUEL FacebookTwitter Επισκέπτης χαλαρώνει κατά τη διάρκεια φωτοθεραπείας στη Ναφταλάν, στο Αζερμπαϊτζάν. Φωτο: Claudine Doury/Courtesy FUEL FacebookTwitter Θάλαμος θεραπείας οξυγόνου στο Rodnik της Ρωσίας. Φωτο: Dmitry Lookianov/Courtesy FUEL FacebookTwitter Γυμναστική σε λουτρό της πόλη Tskaltubo στη Γεωργία. Φωτο: Claudine Doury/Courtesy FUEL FacebookTwitter Λουτροθεραπεία στο σανατόριο Ναφταλάν, στο Αζερμπαϊτζάν. Φωτο: Claudine Doury/Courtesy FUEL FacebookTwitter Το σανατόριο Druzhba στην Κριμαία με θέα στη Μαύρη θάλασσα. Φωτό: Michal Solarski/Courtesy FUEL FacebookTwitter Επισκέπτες του σανατορίου Kolkhida στη Γεωργία, απολαμβάνουν θεραπεία σε μαγνητική άμμο. Φωτό: Claudine Doury/Courtesy FUEL FacebookTwitter Το Holidays in Soviet Sanatoriums, από τις εκδόσεις FUEL.
σχόλια