Οι ειδήμονες από νωρίς στοιχημάτιζαν στον Νούρι Μπίλτζε Τσεϊλάν για τον φετινό Χρυσό Φοίνικα, ειδικά μετά τα δύο μεγάλα βραβεία της Επιτροπής που έχει ήδη στη συλλογή του ο πιό ενδιαφέρων σκηνοθέτης της Τουρκίας. Μετά την δημοσιογραφική προβολή του Winter Sleep, μάλλον θα τους ζώνουν αμφιβολίες.
Μετά από 3 ώρες και 16 λεπτά σχεδόν ασταμάτητων διαλόγων, κυρίως ανάμεσα στους τρείς κεντρικούς πρωταγωνιστές της ταινίας, έναν βετεράνο ηθοποιό του θέατρου, τη νεότερη σε ηλικία σύζυγο του και την αδελφή του, μέσα σε ένα ξενοδοχείο κάπου στην Ανατολία, η αίσθηση δεν ήταν απλά Τσεχοφική (ο σκηνοθέτης ευχαρίστησε τον Ρώσο δραματουργό με ένα σημείωμα στους τίτλους τέλους, αλλά εξόχως Μπεργκμανική, καθώς το χειμωνιάτικο τοπίο, τα βουβά διλήμματα, οι πικρές ανταλλαγές απόψεων περί ηθικής υποκρισίας, πνευματικής αλαζονείας και μισανθρωπισμού με το γάντι, και κυρίως ο τρόπος ομιλίας, δεν κατάφεραν να με υπνωτίσουν με τον ενδεδειγμένο τρόπο, δηλαδή με την κλιμακούμενη ένταση του Κάποτε στην Ανατολία, αλλά με έκαναν να μπερδέψω τα τουρκικά, μια γλώσσα με αψάδα και εκφραστικότητα, με τα σουηδικά που προφέρουν με πένθιμη επαναληπτικότητα και υπόκωφη βιαιότητα κάτω από τους καλούς τρόπους, ο Φον Σίντοφ, η Άντερσον, η Ούλμαν και οι άλλοι ήρωες του μεγάλου Σκανδιναβού δημιουργού. Πολλοί έχουν αποτίσει φόρο τιμής στον μαέστρο του μεταξένιου υπαρξισμού, αλλά τέτοιο προσκύνημα δεν έχω ξαναδεί.
Και τελικά, όλο αυτό το λεκτικό πινγκ πονγκ μεταξύ διανοουμένων στην απομακρυσμένη αυτή περιοχή, μέσα στους τοίχους ενός δωματίου τις περισσότερες φορές (με ελάχιστα ανοίγματα στο μαγευτικό τοπίο), σκηνοθετημένος σαν θεατρικό και εκφρασμένος σαν μυθιστόρημα, μεταφράστηκε σε μονόλογο του Νούρι Μπίλτζε Τσεϊλάν, αντί για τον ποθούμενο διάλογο μεταξύ της ιστορίας που είχε να διηγηθεί και του θεατή, που καλείται να διαβάσει τους υπότιτλους σαν υψηλής ποιότητας απαγγελία (αν βέβαια δεν γνωρίζει τη γλώσσα), χωρίς να του επιτραπεί να συμμετέχει ενεργά στο αποσπασματικό δράμα. Διότι δράμα υπάρχει, αλλά είναι σπαρμένο σε μια ταινία ιδεών, που παρόλο ότι αποκυρήσσει το ίδιο το κήρυγμα που χαρακτηρίζει τον άνδρα πρωταγωνιστή, δεν το αποφεύγει στον πυρήνα του.
Πάντα κυρίαρχος στα εκφραστικά του μέσα, ο Τούρκος σκηνοθέτης δείχνει να προσπερνάει την αφήγηση εικόνων για χάρη μιας αντιπαράθεσης μικρών διαλογικών κεφαλαίων που ενώνονται χωρίς πειθώ στο φινάλε.
Δε λέω πως το Winter Sleep στερείται αρετών, ή ακόμη και συνειδητής προσπάθειας χιούμορ. Αλλά είναι πολύ κουραστικό για να απορροφηθεί οργανικά.
To trailer
σχόλια