Η σκηνοθέτης Alessandra Maioletti μιλάει για το Docudrama «Οι μαθητές του Ουμπέρτο Πρίμο»

ADVERTORIAL

Ένα σενάριο βασισμένο στο αρχείο του Ιταλού καθηγητή Antonio Crescenzi, και σε μαρτυρίες των πρωταγωνιστών, που αφηγείται την ιστορία του Ολοκαυτώματος στην Ελλάδα μέσα από τις αληθινές ιστορίες 9 Εβραίων μαθητών στο ιταλικό σχολείο Ουμπέρτο Πρίμο της Θεσσαλονίκης - «Οι μαθητές του Ουμπέρτο Πρίμο», είναι ένα ξεχωριστό έργο. Έχει προβληθεί σε διεθνή και εγχώρια φεστιβάλ όπου ξεχώρισε, όμως τώρα, το πρώτο Σαββατοκύριακο του Νοέμβρη, θα παρουσιαστεί στο ευρύ κοινό για πρώτη φορά. 

Η σκηνοθέτης του, Alessandra Maioletti, μιλά παρακάτω για το ντοκιμαντέρ, τους λόγους που την ώθησαν να ασχοληθεί με το συγκεκριμένο θέμα και εξηγεί γιατί «Οι μαθητές του Ουμπέρτο Πρίμο» δεν είναι μία ακόμη ταινία για το Ολοκαύτωμα. 

—Κυρία Maioletti, πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με αυτό το θέμα;

Το θέμα του Ολοκαυτώματος ήταν και είναι σημαντικό, όπως και το θέμα το πολέμου γενικότερα. Το 2015 ο καθηγητής Antonio Crescenzi μου μίλησε για πρώτη φορά για το αρχείο και για τις ιστορίες των εβραίων μαθητών του ιταλικού σχολείου «Ουμπέρτο Πρίμο». Μου ήρθε τότε στη μνήμη η τραγική ιστορία της Γαλλοεβραίας γιαγιάς μου και της εξαδέλφης της, της Béatrice De Camondo, που ζούσε στο Παρίσι και εξοντώθηκε μαζί με όλη την οικογένειά της στο Άουσβιτς. Η γιαγιά μου δεν μιλούσε ποτέ γι' αυτό, επειδή της ήταν πολύ οδυνηρό αλλά και από ενοχές που αυτή είχε επιζήσει ενώ οι υπόλοιποι όχι.

Όταν λοιπόν ο Antonio μου μίλησε για τα αρχεία που βρήκε αισθάνθηκα την ανάγκη να κάνω κάτι για να βοηθήσω στη διατήρηση της μνήμης, και αποφάσισα να δώσω ζωή και λόγο σ’ αυτά τα παιδιά. Μέσα από τις περιπέτειες εννέα μαθητών η ταινία αφηγείται την ιστορία του Ολοκαυτώματος στην Ελλάδα, και πιο συγκεκριμένα στη Θεσσαλονίκη, όπου το 96% των Εβραίων της πόλης οδηγήθηκαν στο Άουσβιτς.

—Τι ιστορίες ανακαλύψατε;

Το 2003 ο Antonio ανακάλυψε στο υπόγειο του κτιρίου όπου δούλευε κάποιες ξεχασμένες κούτες. Το κτίριο ήταν το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης που ως το 1943 στέγαζε το ιταλικό σχολείο «Ουμπέρτο Πρίμο». Ο Antonio βρήκε μέσα εκθέσεις μαθητών, απολυτήρια, φωτογραφίες και άλλα σχολικά έγγραφα. Από εκεί ξεκίνησε η έρευνά και ο εντοπισμός συγγενών των μαθητών. Ακολουθώντας τα ίχνη που παρουσιάζονταν σταδιακά καταφέραμε τελικά να συνθέσουμε την προσωπικότητα εννέα παιδιών και μάλιστα με μεγάλη ακρίβεια, όπως αποδείχθηκε αργότερα.

—Μιλήσατε και με ανθρώπους που έζησαν από κοντά τα γεγονότα;

Ναι. Η έρευνα μας οδήγησε στην Drita Giomo, τη γραμματέα του Ιταλικού Προξενείου κατά τη διάρκεια της κατοχής και στον Alberto Modiano, μαθητή του σχολείου. Αυτοί μας διηγήθηκαν από πρώτο χέρι τα γεγονότα. Ο Alberto, που ζει σήμερα στην Αθήνα, αφού είδε πρώτος την ταινία, στο τέλος της προβολής μας είπε: Σας ευχαριστώ πολύ, με βοηθήσατε να συμφιλιωθώ με το παρελθόν μου.

—Πώς διαλέξατε τους 9 πρωταγωνιστές;

Ταιριάζοντας την προσωπικότητα του καθενός με τους χαρακτήρες που είχαμε χτίσει στο σενάριο. Ήταν όλοι πρωτοεμφανιζόμενοι νέοι ηθοποιοί, παθιασμένοι με το θέμα. Ήταν μαγικό! Και ήμουν και τυχερή γιατί συνεργάστηκα με ανθρώπους που ήξεραν να δουλεύουν με σεβασμό και αγάπη, τόσο οι ηθοποιοί όσο και όλη η παραγωγή. Καταφέραμε έτσι να εξυπηρετήσουμε καλύτερα αυτό το ευαίσθητο θέμα.

—Γιατί διαλέξατε τη μορφή του docudrama;

Το docudrama έχει τη δύναμη να φέρει τους θεατές κοντά στα ιστορικά γεγονότα και να τους βοηθήσει να κατανοήσουν όχι μόνο την κατάσταση αλλά και τα συναισθήματα των ανθρώπων που εμπλέκονται. Παρόλα αυτά η προσέγγιση της ταινίας είναι πολύ προσεκτική με τα συναισθήματα του κοινού. Από τη μια η αναπαράσταση των ιστορικών γεγονότων τοποθετεί τον θεατή στη θέση του παρατηρητή. Από την άλλη, η δραματική προσέγγιση της ζωής των πρωταγωνιστών απευθύνεται στην ενσυναίσθηση. Αυτή η ισορροπημένη αλλαγή οπτικής γωνίας δίνει τη δυνατότητα στον θεατή να νιώσει φόβο και θλίψη χωρίς να χαθεί σε αυτά τα αρνητικά συναισθήματα. Ως αποτέλεσμα, το κοινό έχει το χρόνο όχι μόνο να νιώσει, αλλά και να σκεφτεί κριτικά.

Επιπλέον, ο τρόπος που πραγματεύεται το θέμα ένα docudrama σε συνδυασμό με την ηλικία των πρωταγωνιστών της κάνει την ταινία ιδιαίτερα προσιτή στο νεανικό κοινό.

—Είναι η πρώτη φορά που η ταινία σας παίζεται για το ευρύ κοινό;

Ναι! Αλλά έχει συμμετέχει σε διάφορα φεστιβάλ ντοκιμαντέρ του εξωτερικού και κέρδισε το πρώτο βραβείο σε τρία από αυτά: στο Λος Άντζελες, στο Σαν Φρανσίσκο και στο  Λονδίνο. Συμμετείχαμε επίσης στο official selection του φεστιβάλ ντοκιμαντέρ στη Θεσσαλονίκη το Μάρτιο του 2022. Και παντού η ταινία είχε μεγάλη απήχηση στο κοινό/

—Κατά τη γνώμη σας τι ξεχωρίζει αυτή την ταινία από άλλες σχετικές με το θέμα του Ολοκαυτώματος;

Η σκηνοθετική ματιά είναι εντελώς νέα. Ένα παράδειγμα: Δεν υπάρχουν πτώματα, ούτε σκηνές βίας και όμως ο θεατής νιώθει το βαθύ τραύμα. Το δείχνω με άλλους τρόπους, επηρεασμένη από τους χώρους στους οποίους έχω εργαστεί ως τώρα: το θέατρο και το σύγχρονο χορό.