Impact Hub Athens: Η αναβίωση της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης και τα σχέδια για το μέλλον

Η Δημοτική Αγορά της Κυψέλης έχει αλλάξει. Όλα ξεκίνησαν πριν πέντε χρόνια, όταν τη διαχείρισή της ανέλαβε το Impact Hub Athens. Σήμερα, έχει αναδειχθεί σε σημείο συνάντησης κατοίκων του κέντρου και επισκεπτών της Αθήνας, ένας τόπος συνεργασίας και συνδημιουργίας με βασικούς άξονες τον πολιτισμό, την εκπαίδευση, την κοινωνική καινοτομία και επιχειρηματικότητα. Και στο τέλος Δεκεμβρίου, αυτό το έργο του IHA ολοκληρώνει τον κύκλο του. 

Η ανάληψη του έργου έγινε σε μια περίοδο που οι πόλεις καλούνταν πια να παίξουν κεντρικό ρόλο στην ανθεκτικότητα και την ανάπτυξη, ενώ  η οικονομική, η υγειονομική και πλέον η έντονη κλιματική κρίση, έφερναν στην επιφάνεια όλο και περισσότερες κοινωνικές προκλήσεις και ανισότητες. Κοιτώντας πίσω, η Έλενα Λάμπρου που ανέλαβε το έργο και η Σόφη Λάμπρου, μιλούν για την εμπειρία τους.

—Το Impact Hub πριν από πέντε χρόνια ανέλαβε τη διαχείριση της Δημοτικής Αγοράς της Κυψέλης. Στο τέλος του χρόνου, τελειώνει αυτή η σύμπραξη. Θα λέγατε ότι πέτυχε τον στόχο του αυτό το εγχείρημα;

Έλενα Λάμπρου: Η πρόσκληση του Δήμου πριν από 5 χρόνια αναζητούσε προτάσεις για την αναβίωση της Δημοτικής Αγοράς, ενός ιστορικού κτιρίου της πόλης με έντονη φόρτιση. Η αναβίωση αυτή, έπρεπε να έχει στον πυρήνα της τον πολιτισμό, την κοινωφέλεια, και την εκπαίδευση, ενώ ταυτόχρονα προϋπέθετε και την οικονομική βιωσιμότητα, καθώς δεν θα υπήρχε καμία οικονομική υποστήριξη από τη μεριά του Δήμου. Με αυτά τα δεδομένα, θα λέγαμε ότι ναι, είναι επιτυχημένη η αναβίωση. Σε αυτά τα 5 χρόνια, έχουν πραγματοποιηθεί πάνω από 200 εκδηλώσεις, έχουν γίνει 4000 ώρες μαθημάτων, και έχουμε συνεργαστεί με 100 διαφορετικούς φορείς, οργανισμούς της κοινωνίας των πολιτών, τοπικές επιχειρήσεις, εγχειρήματα και ομάδες πολιτισμού, μεταναστευτικές κοινότητες, δημόσιους φορείς και πολυεθνικές εταιρείες. Την Αγορά την έχουν επισκεφθεί μέχρι σήμερα άνθρωποι της γειτονιάς, Αθηναίοι, επισκέπτες από τα προάστια, την περιφέρεια αλλά και το εξωτερικό. Για εμάς αυτό είναι επιτυχία.

Σόφη Λάμπρου: Πιστεύω ότι όχι απλά επιτεύχθηκαν οι στόχοι αλλά εμπλουτίστηκαν και ξεπεράστηκαν κιόλας

Μέσα από την πρακτική μας, εξασφαλίσαμε ότι όσο το δυνατόν περισσότερες φωνές, κοινότητες, οργανισμοί και ομάδες φέρνουν στο τραπέζι τις ανάγκες και τις προτάσεις τους, και έτσι, μέσα από τη συμμετοχή, την προσβασιμότητα και τη συνδημιουργία, έγινε μία αρμονική σύνθεση της καθημερινότητας, στη Δημοτική Αγορά. Δώσαμε αυτό που χρειάζονταν οι διαφορετικές ομάδες. Ας πούμε χώρο να παίξουν τα παιδιά, να μαζευτούν οι γονείς, να συναντηθούν οι νεότεροι, να νιώσουν άνετα και φιλικά οι μεγαλύτεροι, να μάθουν να αλληλεπιδρούν όλοι με δράσεις από νωρίς το πρωί μέχρι το βράδυ.

Όσον αφορά τον οικονομικό στόχο, αποδείξαμε ότι το επιχειρηματικό μοντέλο, που στηρίζεται στις αρχές της κοινωνικής επιχειρηματικότητας, απέδωσε τόσο με οικονομικούς όσο και με κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς όρους. Μπορέσαμε να ανταπεξέλθουμε στα έξοδα συντήρησης, διαχείρισης και λειτουργίας, επιβιώσαμε του COVID και διασφαλίστηκε η ανεξαρτησία και η αυτονομία του εγχειρήματος πολύ γρήγορα. Επίσης, ενισχύθηκε πολύ σημαντικά η οικονομία της περιοχής από τους χιλιάδες επισκέπτες που έρχονταν από όλη την Αθήνα, δόθηκε χώρος σε μικρούς και πολύ μικρούς δημιουργούς και επιχειρηματίες να προσφέρουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους, αλλά και σε οργανισμούς- ιδιωτικούς, δημόσιους και της κοινωνίας των πολιτών- να παρουσιάσουν το έργο τους και να διαδράσουν με το ευρύ κοινό.

Επίσης αποδείξαμε ότι αυτό το μοντέλο διακυβέρνησης, η συνεργασία της κοινωνίας των πολιτών και των δημόσιων φορέων για τη διαχείριση χώρων με όρους κοινωνικής ωφέλειας και βιωσιμότητας, αποδίδει ένα ανθεκτικό και ευέλικτο μοντέλο.

Επιπλέον, σίγουρα συνέβαλε στο αίσθημα ασφάλειας των κατοίκων, καθώς σε συνεργασία με τη Φωτεινή Κυψέλη φωτίστηκε εξωτερικά η ΔΑΚ και οι στοές γύρω της, ο χώρος διατηρούνταν καθαρός και άνθρωποι που είχαν ανάγκη και έβρισκαν καταφύγιο στην Αγορά, προωθήθηκαν σε δομές στήριξης και φροντίδας.

—Πείτε μας με δυο λόγια τι είναι αυτό που συνέβη στο εμβληματικό κτήριο της Κυψέλης όλο αυτό το διάστημα;

Έλενα Λάμπρου: Στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης δουλέψαμε σε τρεις βασικούς πυλώνες, την εκπαίδευση, τον πολιτισμό και τις αγορές (δε μπορούσε να λείπει το στοιχείο της αγοράς, σε ένα κτήριο που πάντα είχε οικονομική δραστηριότητα).

Στον πυλώνα της εκπαίδευσης, στήσαμε το Learning Space της Αγοράς, που στελεχώθηκε με  7 δασκάλους από την ομάδα του Impact Hub Athens και σε συνεργασία με εκπαιδευτικούς, πολιτιστικούς και εθελοντικούς φορείς από την Ελλάδα και το εξωτερικό (πχ την Caritas Hellas, τις Γέφυρες, τους Musicians Without Borders κ.α.), πραγματοποιήθηκαν πάνω από 20 διαφορετικές θεματικές μαθημάτων σε συνολικά 270 μαθητές ετησίως. Εκμάθηση ελληνικής και αγγλικής γλώσσας, μαθήματα διαφορετικών μουσικών οργάνων, ρομποτική, γιόγκα και παραδοσιακοί χοροί, μαθήματα φωτογραφίας, ακόμα και μαθήματα για πλέξιμο, καλλιγραφία και stand up comedy. Φυσικά, δεν παραλείψαμε στον τομέα αυτό να βγούμε και έξω από την Αγορά  και να δουλέψουμε απευθείας με μαθητές σχολείων της Κυψέλης αλλά και παιδιά που φιλοξενούνταν σε κοινωνικές δομές της περιοχής.

Στον πυλώνα του πολιτισμού, διοργανώσαμε περίπου 75 πολιτιστικές δράσεις το χρόνο, εδραιώνοντας την Αγορά ως τόπο φιλόξενο και ανοιχτό σε καλλιτεχνικές ομάδες, οι οποίες ήθελαν να δημιουργήσουν σε ένα χώρο λιγότερο συμβατικό, που ενθαρρύνει τη διαδραστικότητα και τον πειραματισμό.

Παράλληλα, καθώς στον πυρήνα του DNA μας ως Impact Hub είναι η ευαισθητοποίηση σε θέματα κοινωνικά και περιβαλλοντικά, δώσαμε το χώρο σε ομάδες και έργα που χρησιμοποιούν την τέχνη για να μεταφέρουν μηνύματα για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την προστασία του περιβάλλοντος κ.ά. Ενδεικτικά, στη ΔΑΚ έχουμε υλοποιήσει art projects, όπως το Athens Tribes και το 4theLoveofGreece, με την υποστήριξη του Συναθηνά και του Υπουργείου Πολιτισμού, και του Mitost/ Bosch Foundation και της Patagonia, αντίστοιχα. Και βέβαια, σε συνεργασία με τις μεταναστευτικές κοινότητες, τις πρεσβείες και τους πολιτιστικούς τους φορείς, συν- διοργανώσαμε φεστιβάλ αφιερωμένα σε διαφορετικούς πολιτισμούς, στη γαστρονομία, την τέχνη, τα κοινωνικά ζητήματα, τα έθιμα, με παραδοσιακά προϊόντα, μυρωδιές και γεύσεις από  διαφορετικές προελεύσεις.  Η Ουκρανική, η Αλβανική, η Γεωργιανή, η Νιγηριανή, η Φιλιππινέζικη και η Αιθιοπική κοινότητα, η Ιαπωνική ή η Ιταλική πρεσβεία, το Ελληνικό Forum Μεταναστών, το Δίκτυο Γυναικών Μέλισσα, όλοι βρήκαν φιλόξενο χώρο στη Δημοτική Αγορά.

Στον εμπορικό πυλώνα, διαχειριστήκαμε 9 εμπορικά καταστήματα, που το καθένα έχει επιλέξει και έναν κοινωνικό ή περιβαλλοντικό άξονα δραστηριοποίησης, παράλληλα με το στόχο της προσβασιμότητας και την ενδυνάμωσης. Επίσης, είχαμε κι ενα Pop Up Store, το περιεχόμενο του οποίου ανανεωνόταν τακτικά, ενώ δινόταν τακτικά η δυνατότητα σε νέους επιχειρηματίες να δοκιμάσουν τη δυναμική τους, να έρθουν σε επαφή με το καταναλωτικό κοινό σε φυσικό σημείο και να προωθήσουν τη δουλειά τους. Ταυτόχρονα, κάθε εβδομάδα στη στοά της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης στήνονταν πάγκοι με βιολογικά προϊόντα από το (έργο του Impact Hub) Μποστάνι σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Χωριό, αλλά και μηνιαίες θεματικές αγορές, αναδεικνύοντας την Αγορά ως ένα χώρο ανοιχτό και προσβάσιμο και σε μικρές επιχειρήσεις από διαφορετικούς κλάδους. Σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε αγορές βιβλίου με τη συμμετοχή μικρών και μεγάλων εκδοτικών και ανεξάρτητων fanzines, μια Κυριακή του μήνα γινόταν το Pop up Brunch μας με συμμετοχή γαστρονομικών επιχειρήσεων και πρωτοβουλιών της πόλης, το Pawsome festival με υπηρεσίες και προϊόντα για κατοικίδια, το Ιndie Brew Fest με συμμετοχή μικρο και νανο- ζυθοποιών και μέχρι σήμερα έχουν γίνει πάνω από 40 διαφορετικές αγορές και έχουν συμμετάσχει τουλάχιστον 400 επιχειρήσεις.

Την ίδια στιγμή, πέραν από τις δικές μας παραγωγές που περιγράφουμε παραπάνω, φιλοξενούσαμε παραγωγές και εκδηλώσεις τρίτων,  εμπλουτίζοντας το περιεχόμενο της Δημοτικής Αγοράς (πχ με τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών για τα φεστιβάλ του Movement Radio, με τις Λεσβίες στα πρόθυρα και το House of Kareola για φεστιβάλ που γιορτάζουν την διαφορετικότητα, με το Goethe Institut για καλλιτεχνικές παιδικές εκδηλώσεις κα).

—Ο πολιτισμός, η εκπαίδευση, η επιχειρηματικότητα μπορούν να αναπτύσσονται ταυτόχρονα σε μια κοινωνία που σχεδιάζει ένα καλύτερο μέλλον;

Έλενα Λάμπρου: Ο πολιτισμός και η εκπαίδευση είναι κοινωνικά αγαθά τα οποία πρέπει να είναι προσβάσιμα σε όλες τις διαφορετικές ομάδες που συγκροτούν την πόλη. Δικός μας στόχος ήταν να δώσουμε πρόσβαση σε όσο πιο ευρύ κοινό γινόταν. Δεν είχαμε ποτέ εισιτήριο εισόδου, εκτός από περιπτώσεις που το εισιτήριο υποστήριζε την ομάδα διοργάνωσης και τους καλλιτέχνες. Στα μαθήματά μας προσπαθήσαμε να έχουμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποικιλία περιεχομένου και τιμή που απλώς κάλυπτε τους μισθούς των εκπαιδευτών, ώστε να μπορούν να συμμετέχουν διαφορετικές ηλικίες και να καλύπτονται όσο το δυνατόν περισσότερες ανάγκες μάθησης.  Διοργανώσαμε ένα μεγάλο αστικό πανηγύρι με ελληνική παραδοσιακή μουσική, κάναμε παρουσίαση κολεξιόν ελληνικού brand μέσα από μια avant garde performance, φιλοξενήσαμε την Αθηναϊκή μαντολινάτα, διοργανώσαμε συναυλίες κλασικής μουσικής με ολόκληρη συμφωνική ορχήστρα, παρακολουθήσαμε catwalk με παραδοσιακές Αιθιοπικές στολές, φιλοξενήσαμε ballroom και πολλά ακόμα. Έτσι, επιτρέψαμε στα διαφορετικά κοινά, να βρουν το χώρο τους, να νιώσουν άνετα και κάποιες φορές ακόμα και να βγουν από το comfort zone τους και να έρθουν πιο κοντά στο διαφορετικό. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι η ΔΑΚ λειτούργησε ως παράδειγμα που απέδειξε ότι η επιχειρηματικότητα μπορεί να προσφέρει, πέρα από την  οικονομική, δημιουργική και κοινωφελή δραστηριότητα. Θεωρούμε αναπόσπαστο κομμάτι της επιχειρηματικότητας, την κοινωνική και περιβαλλοντική δράση- εμείς, αφιερωθήκαμε στην απασχολησιμότητα, την ενίσχυση δημιουργικών δυνάμεων της πόλης και της υπεύθυνης κατανάλωσης. Σε μια κοινωνία που προσβλέπει σε ένα καλύτερο μέλλον, πρέπει να αναπτύσσονται ταυτόχρονα αυτοί οι τρεις πυλώνες (πολιτισμός, εκπαίδευση, επιχειρηματικότητα) με δεδομένη πάντα τη συμπερίληψη ως κύρια αξία.

Σόφη Λάμπρου: Θα προσθέσω ότι οι τρεις αυτοί πυλώνες πρέπει να αναπτύσσονται ταυτόχρονα ώστε οι κοινωνίας να γίνονται πιο ανθεκτικές και βιώσιμες. Μπροστά στις αλλεπάλληλες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε, είναι απαραίτητη η εκπαίδευση για την κατάρτιση, την ανάπτυξη δεξιοτήτων και ικανοτήτων όπως η ομαδικότητα ή η συναισθηματική νοημοσύνη. Ο πολιτισμός ανοίγει τους ορίζοντες, καλλιεργεί την φαντασία και επιτρέπει την κριτική σκέψη. Η επιχειρηματικότητα οργανώνει τη δημιουργικότητα παράγοντας πολυδιάστατο όφελος. Άρα και τα τρία πάνε χέρι- χέρι και είναι απαραίτητα για τη δημιουργία ισότιμων κοινωνιών.

—Η επαφή και η σχέση με τη γειτονιά πώς καλλιεργήθηκε; Τι ρόλο παίζουν οι κάτοικοι σε ανάλογες πρωτοβουλίες;

Έλενα Λάμπρου

Έλενα Λάμπρου: Πριν ακόμα κάνουμε την αίτηση μας για τη διαχείριση της Δημοτικής Αγοράς ξεκινήσαμε να μιλάμε με τους κατοίκους και τις ομάδες που δραστηριοποιούνταν στη γειτονιά. Ως ομάδα ποτέ δεν μπαίνουμε σε σχεδιασμό πριν αφουγκραστούμε τις συνθήκες που επικρατούν σε μια περιοχή ή έναν κλάδο. Η έρευνα, λοιπόν, για εμάς είναι το πρώτο βήμα, και για να αναλάβουμε τη Δημοτική Αγορά, η επαφή με τους κατοίκους ήταν  η πρώτη κίνηση που κάναμε. Θέλαμε να καταλάβουμε τις ανάγκες, τις ελλείψεις και τις επιθυμίες των διαφορετικών κοινών που κατοικούν εκεί, για να μπορέσουμε να σχεδιάσουμε κάτι που να απαντάει τόσο στην πρόσκληση του Δήμου (και του τότε Δημάρχου Αθηναίων κ. Καμίνη), όσο και των κατοίκων στο σύνολό τους. Στη συνέχεια κρατήσαμε ανοιχτά κανάλια επικοινωνίας, είτε στο φυσικό χώρο της Δημοτικής Αγοράς, είτε μέσω των social media, όπου κάτοικοι μοιράζονταν τι τους αρέσει, τι τους ενοχλεί, ιδέες και προβληματισμούς. Πάντα η άποψή τους ήταν πολύ σημαντική για εμάς, ενθουσιαζόμασταν όταν ακούγαμε καλά λόγια και απογοητευόμασταν όταν ακούγαμε παράπονα. Θα τολμήσω να πω ότι ψυχικά ήμασταν ίσως παραπάνω ανοιχτοί από όσο θα έπρεπε και ειδικά στην αρχή επηρεαζόμασταν αρκετά. Θέλαμε όμως να διατηρήσουμε την ανθρώπινη - προσωπική επαφή, την επαφή πολίτη με πολίτη, με τις συμφωνίες και τις διαφωνίες μας, και αυτό είναι κάτι που δε μετανιώνω, καθώς πιστεύω ακράδαντα ότι η επιτυχία στο τέλος εξαρτάται από το πόσο αγκαλιάζει την προσπάθεια / το εγχείρημα η γειτονιά. Εγχειρήματα και πρωτοβουλίες που αδιαφορούν για τις ανάγκες των κατοίκων και φέρνουν μια top down προσέγγιση δε μπορούν να επιβιώσουν μακροπρόθεσμα.

Σόφη Λάμπρου: Η συνεργασία μας με τους φορείς της γειτονιάς επίσης ήταν πολύ σημαντική. Ήταν σταθεροί σύμμαχοι, συνομιλητές και συμπορευτές. Για παράδειγμα, με τα σχολεία της περιοχής είχαμε πολύ καλό συντονισμό. Φιλοξενήσαμε δράσεις- από bazaar μέχρι εκθέσεις, κάναμε κοινές δραστηριότητες, όπως το στολισμό του πρωτότυπου δέντρου της ΔΑΚ το 2021 με γλαστράκια που έφεραν παιδιά από νηπιαγωγεία ή τη δημιουργία τοιχογραφιών μεγάλης κλίμακας σε σχολεία για να προβληθεί η  αγάπη για το περιβάλλον και η έκκληση για δράση,  εργαστήρια τέχνης για  να εκφράσουν οι έφηβοι ζητήματα που τους απασχολούν μέχρι και παιχνίδια πόλης που προωθούν την αλληλοκατανόηση. Αντίστοιχα, συνεργαστήκαμε με τη Λέσχη Φιλίας της Κυψέλης στο 1ο Αστικό Πανηγύρι που διοργανώσαμε στη ΔΑΚ. Κάθε 2 μήνες, οργανώναμε τη Super Kypseli- την πραγματική συνάντηση της γειτονιάς στη ΔΑΚ, όπου καταστήματα της περιοχής, “καταλάμβαναν” τη στοά για 2 μέρες. Από pop up ανθοπωλείο με το Wildflower, σε repair cafe με την Επανεκκίνηση, vintage έπιπλα και αντικείμενα από το Retronio, είδη δώρων από το Δώρα με γούστο, βιβλία από τον Μετεωρίτη και prints από το Snehta Residency. Οι κάτοικοι γνώριζαν τους καταστηματάρχες και τις αμέτρητες επιλογές που προσφέρει η γειτονιά, επαγγελματίες και επιχειρηματίες συναντιόντουσαν για πρώτη φορά. Εθελοντικές ομάδες παρουσίαζαν το έργο τους, διοργάνωναν διαγωνισμούς ή μαραθώνιους επιτραπεζίων για να συστηθεί ο ένας στον άλλο. Στα pop up brunches και σε άλλες εκδηλώσεις, είχαμε συνεργασίες με τους αγαπημένους μας γείτονες από το Morning Sweety, το KICK, το Dope, το Santo Belto, το Sky, το Σπιτικό, τις Γεύσεις Δαμασκού και το Yakalamaki.

—Μιλήστε μας για τη σημασία της ενεργοποίησης χώρων με έναν τρόπο που δίνει ισότιμη πρόσβαση.

Έλενα Λάμπρου: Μετά την οικονομική κρίση είδαμε μεγάλα κτήρια να εγκαταλείπονται ολοκληρωτικά και να δημιουργούν σκοτεινά - νεκρά σημεία μέσα στην πόλη. Τα τελευταία 2 χρόνια, η Αθήνα έχει αλλάξει πολύ. Ειδικά στο Εμπορικό Τρίγωνο, η εικόνα της εγκατάλειψης έδωσε τη θέση της σε μια αφιλόξενη πόλη, κυρίως για τους κατοίκους της. Οι όποιες αλλαγές στις χρήσεις των κτιρίων είχαν καθαρά οικονομικά κίνητρα με αποτέλεσμα, το κέντρο, να έχει αρχίσει να ακολουθεί τα ευρωπαϊκά πρότυπα της εμπορευματοποίησης με βασικό ωφελούμενο τον τουρίστα. Αυτό είναι το αντίθετο της ισότιμης πρόσβασης. Αύξηση ενοικίων ή και πλήρης αποκλεισμός των κατοίκων από κτήρια που πριν είχαν οικιστική χρήση, υπηρεσίες και προϊόντα που εξυπηρετούν τους επισκέπτες και όχι τους μόνιμους κατοίκους. Εξού και το Εμπορικό Τρίγωνο έχει γεμίσει εστιατόρια, μπαρ και καφέ, στη θέση συνοικιακών καταστημάτων, μοδιστρών, τσαγκάρηδων, καταστημάτων με εργαλεία, μανάβικων ή φούρνων. Αυτός ο τρόπος ενεργοποίησης των χώρων δε φαίνεται να έχει σε κανένα παρονομαστή του τον κάτοικο. Έτσι, απομακρύνεται ο Αθηναίος πολίτης από το κέντρο αλλά και άλλες ομάδες που δεν έχουν καταφέρει, ακόμη και τώρα, να βγουν από την αφάνεια και να διεκδικήσουν την ισότιμη θέση τους. Είναι ισότιμη μια πόλη όταν οι χώροι της  δεν έχουν ράμπες αναπήρων; Είναι ισότιμη μια πόλη όταν ο τρόπος που ντύνεται ή αυτοπροσδιορίζεται ένα άτομο μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά κάποιου απέναντί του; Μπορεί να είναι ισότιμη μια πόλη που περιθωριοποιεί τον αδύναμο; Αν καταφέρουμε να ενεργοποιούμε χώρους με ισότιμη πρόσβαση και αυτοί λειτουργήσουν σα δορυφόροι, τότε ίσως μπορούμε να ελπίζουμε και σε μια ισότιμη πόλη.

Σόφη Λάμπρου: Η αποξένωση των ανθρώπων στις μεγαλουπόλεις, οι μεγάλες αντιθέσεις στο εκπαιδευτικό, οικονομικό και βιοτικό επίπεδο, η κατάργηση πολλών υπηρεσιών που απευθύνονται στον πολίτη ή στα πιο ευπαθή άτομα, η αυξανόμενη ανάγκη αναγνώρισης της διαφορετικότητας είναι λίγοι από τους λόγους που κάνουν απαραίτητη την ύπαρξη χώρων όπου επιτρέπεται, προωθείται και καλλιεργείται η ισότιμη πρόσβαση. Οι συμμετέχοντες, οι συντελεστές, οι συνεργάτες και οι ωφελούμενοι τέτοιων χώρων, γίνονται αυτόματα πρεσβευτές της αξίας της ισοτιμίας, της συμπερίληψης και της προσβασιμότητας. Μεταφέρουν, αναπαράγουν και απαιτούν αυτή την κουλτούρα στους χώρους που κινούνται και στους φορείς με τους οποίους συνδιαλέγονται και υποστηρίζουν. Η ύπαρξη ασφαλών χώρων, που μπορεί κάποιος να πειραματιστεί, να δοκιμάσει, να μοιραστεί, να γνωρίσει απρόσμενους συμμάχους και να μάθει πολυεπίπεδα και ποικίλα δεδομένα σπανίζουν στις πόλεις. Συνήθως δημιουργούνται  μέρη για συγκεκριμένες κοινότητες. Στη ΔΑΚ εμείς προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε ένα ασφαλή χώρο για ετερόκλητες κοινότητες, προσπαθήσαμε να κάνουμε το δημόσιο χώρο προσβάσιμο σε ομάδες που βρίσκονταν στο περιθώριο είτε λόγω αντισυμβατότητας, είτε λόγω περιορισμένων πόρων, είτε λόγω έλλειψης γνώσεων, διασυνδέσεων και εργαλείων.

—Μπορούμε να πούμε ότι η Αγορά της Κυψέλης αποτέλεσε μια αντανάκλαση της ιδανικής κοινωνίας; Και κατά πόσο μπορεί μια τέτοια προσπάθεια να εμπνεύσει ή να υπενθυμίσει αξίες απαραίτητες για την εξέλιξή μας;

Έλενα Λάμπρου: Δε νομίζω ότι είναι εύκολο να ισχυριστούμε εμείς οι ίδιοι κάτι τέτοιο για τη δουλειά μας. Όμως, ναι ήταν μια προσπάθεια προς μια τέτοια κατεύθυνση, και ναι, πιστεύουμε ότι πρέπει να υπάρξουν πολλοί τέτοιοι χώροι σε αυτή την πόλη. Χρειαζόμαστε ως πολίτες να βιώνουμε έστω και σε μικρές δόσεις ιδανικά περιβάλλοντα και καταστάσεις για να μπορούμε να αισιοδοξούμε ότι  κάτι αλλάζει προς το καλύτερο.

Σόφη Λάμπρου: Η ισότιμη πρόσβαση που συζητάμε είναι αυτό που φέρνει μία κοινωνία πιο κοντά στο ιδανικό. Και γιατί είναι κρίσιμη η ισότιμη πρόσβαση τελικά; Γιατί έτσι βελτιώνεται η ποιότητα ζωής για όλους, μειώνεται η εξαθλίωση και η περιθωριοποίηση, γίνονται πιο ανθεκτικές οι κοινωνίες και άρα επιβιώνουν - εξελίσσονται.

—Σε μια πόλη δύσκολη και απρόσωπη - τις περισσότερες φορές – πόσο εύκολο είναι να εμπιστευθεί ο κόσμος μια πρωτότυπη ιδέα;

Έλενα Λάμπρου: Το πρόβλημά μας διαχρονικά. Μου αρέσει που χρησιμοποιείτε τη λέξη απρόσωπη, γιατί αυτό είναι πραγματικά για μένα το πρόβλημα. Δυστυχώς η ελληνική κοινωνία είναι πολύ δύσπιστη, όπως όλοι με κάποιο τρόπο έχουμε βιώσει, και με τα δίκια της, αφού πολλές φορές εμπιστεύτηκε τους λάθος ανθρώπους στις λάθος θέσεις. Αυτό, όμως, που δε  δικαιολογείται για μένα, είναι το πόσο απρόσωποι επιλέγουμε να είμαστε. 

Σόφη Λάμπρου: Αλλά πέρα από τον κόσμο, το ευρύ κοινό δηλαδή, ένα κρίσιμο ζήτημα είναι η εμπιστοσύνη που δείχνουν οι θεσμοί. Υπάρχουν φορές που η δυσπιστία ήρθε από φορείς, από ανθρώπους του δημόσιου χώρου για παράδειγμα, από τους οποίους συχνά συναντάμε αντίσταση στην καινοτομία. Υπάρχει φόβος για το πείραμα και το ρίσκο (μιλώντας για το πολιτικό κόστος) που τέτοια μοντέλα μπορεί να έχουν. Είναι σημαντικό πέρα από όποια διαφωνία, να αναγνωρίζουμε τη σημασία των αποτελεσμάτων και τη δυναμική ιδιωτικών οργανισμών που έχουν την ευελιξία, το δίκτυο και την ταχύτητα να προσαρμόζονται, να αφουγκράζονται και να συνθέτουν. Η πρωτοτυπία στο μοντέλο διαχείρισης της Δημοτικής Αγοράς είναι θεωρώ, ένα βασικό κομμάτι της παρακαταθήκης που αφήνει το επιτυχημένο πείραμα της συνεργασίας του Impact Hub Athens και του Δήμου Αθηναίων. Είδαμε και άλλα θετικά παραδείγματα σύμπραξης ιδιωτικού - με κοινωνικούς στόχους- τομέα και δημοσίου, ειδικά στη διαχείριση δημόσιων χώρων, όπως στο Καπνεργοστάσιο ή στην Ελευσίνα, και αυτό ενισχύει την πεποίθηση ότι τέτοια μοντέλα πρέπει να συνεχίζουν και να πολλαπλασιάζονται.

—Ως Impact Hub τι κρατάτε από αυτή την εμπειρία και τι σχεδιάζετε για το μέλλον;

Σόφη Λάμπρου: Για εμάς είναι καταρχήν η επιβεβαίωση της μεθοδολογίας μας : η ενδυνάμωση της οικονομίας και της κοινωνίας μέσα από τη συν - δημιουργία κοινοτήτων και τη ζύμωση δημιουργικών ανθρώπων προς ένα κοινό σκοπό. Η αξία της πολυφωνίας και της συνεργασίας. Επίσης, ήρθε με τον πιο πρακτικό τρόπο, η επιβεβαίωση της γνώσης που έχουμε να στήνουμε συλλογικά και βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα που υπηρετούν αξίες που κρατάμε σταθερές σε όλες τις εκφάνσεις. Κρατάμε το κοινωνικό κεφάλαιο που χτίστηκε με αυτή τη δουλειά: την εμπιστοσύνη, την αλληλεγγύη και την εις βάθος κατανόηση των διαφορετικών τομέων, χώρων ή κοινοτήτων που θέλουμε να διατηρήσουμε, τους ανθρώπους και τους οργανισμούς που γνωρίσαμε μέσα από το έργο της αναβίωσης της Δημοτικής Αγοράς της Κυψέλης. Κρατάμε τα μοντέλα των εκδηλώσεων, από το περιεχόμενο μέχρι τον τρόπο που σχεδιάζονται και υλοποιούνται, μοντέλα που θέλουμε να πολλαπλασιάσουμε και να μεταφέρουμε και σε άλλες γειτονιές, όχι μόνο της Αθήνας αλλά και άλλων δήμων και περιοχών στην Ελλάδα.

Στεναχωριόμαστε που φεύγουμε από την Κυψέλη, γιατί έγινε η γειτονιά μας όπως είναι και η γειτονιά του Ψυρρή, που «κατοικούμε» ήδη 10 χρόνια.

Συνεχίζουμε να αναζητούμε χώρους και συνεργάτες που θέλουν να χτίσουν αντίστοιχες δομές, είτε σε δημόσια είτε σε ιδιωτικά κτίρια. Μας ενδιαφέρει πολύ η μεταφορά τέτοιων μοντέλων στην Ελλάδα και η διατήρησή τους στην Αθήνα. Η ενεργοποίηση περιοχών και η βελτίωση της ζωής των πολιτών μέσα από τον συνδυασμό χώρου- περιεχομένου- κοινότητας, που απαντά σε κοινωνικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις.  Το κάνουμε καθημερινά εδώ και 10 χρόνια στο χώρο του Impact Hub Athens στου Ψυρρή, το κάναμε για 6 περίπου χρόνια στη Δημοτική Αγορά της Κυψέλης, συζητάμε πώς μπορεί να γίνει και σε άλλους χώρους στην Αθήνα και στην περιφέρεια, είτε με όρους προσωρινής εγκατάστασης, είτε μακροπρόθεσμης.

Δείτε το πρόγραμμα του «Αποχαιρετώντας την Κυψέλη» εδώ.

Διαφημιστική Παρουσίαση