Ο λόγος που το 63ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης ήταν διαφορετικό από τα άλλα

ADVERTORIAL

Το 63ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου ολοκληρώθηκε και για δέκα μέρες, οι αίθουσες του «Ολύμπιον» φιλοξένησαν ταλαντούχους καλλιτέχνες, ταινίες μικρού και μεγάλου μήκους - ελληνικές και διεθνείς. Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, αυτή η γιορτή της έβδομης τέχνης μας απασχόλησε όλους, σινεφίλ και μη. Κι όμως, η φετινή διοργάνωση ήταν διαφορετική από τις άλλες.

Λουκία Χωραφά - Διευθύντρια Marketing και Επικοινωνίας της Mastercard για Ελλάδα, Κύπρο και Μάλτα

Η Mastercard, επίσημη κάρτα πληρωμών του TIFF για τέταρτη συνεχή χρονιά,  αποτέλεσε φέτος για πρώτη φορά χορηγό του Mermaid Award, βραβείο του Φεστιβάλ που καθιερώθηκε πριν από τέσσερα χρόνια και απονέμεται στην καλύτερη ταινία LGBTQI+ θεματικής του επίσημου προγράμματος. Το βραβείο, το οποίο συνοδεύτηκε από χρηματικό έπαθλο 3.000 ευρώ, δόθηκε στο «Εγώ και το κενό μου» του Αντριάν Σιλβέστρε - ένα καίριο, ειλικρινές, στοχαστικό και ταυτόχρονα διασκεδαστικό έργο που προκάλεσε βαθιά συγκίνηση. Συγκεκριμένα, η επιτροπή που αποτελείται από τους Αρκάιτζ Μπαστέρα (σκηνοθέτης-σεναριογράφος-παραγωγός-σύμβουλος κινηματογράφου), Μαριλένα Ορφανού (μουσικός-συνθέτρια-DJ-σκηνοθέτις) και Χάνα Περλ Ατ (σκηνοθέτης-σεναριογράφος-ηθοποιός), έκανε λόγο για «μία ταινία για όλους, προικισμένη με μια πραγματικά αποκαλυπτική ερμηνεία, από μια ηθοποιό που ελπίζουμε να ξαναδούμε σε πολλούς ακόμη ρόλους. Ο σκηνοθέτης κατάφερε να αφηγηθεί μια σύνθετη ιστορία με κινηματογραφική δεξιοτεχνία και να θίξει πολύπλοκα θέματα, αφήνοντάς μας παράλληλα με μια αίσθηση ελπίδας». Η βράβευση έγινε από τη Διευθύντρια Marketing και Επικοινωνίας της Mastercard για Ελλάδα, Κύπρο και Μάλτα, Λουκία Χωραφά. 

Με τη χορηγία αυτή, η Mastercard θέλησε να στηρίξει έμπρακτα την ισότητα και την σωστή αντιπροσώπευση της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ+ στον κινηματογράφο, ενώ ανέδειξε τη συμβολή που μπορεί να έχει η τέχνη στην προώθηση σημαντικών ιδανικών.

Γιώργος Καπουτζίδης & Ορέστης Ανδρεαδάκης

Σ' αυτό ακριβώς το πλαίσιο, μία ημέρα πριν τη λήξη του Φεστιβάλ, το Σάββατο 12 Νοεμβρίου, πραγματοποιήθηκε ένα ξεχωριστό masterclass. Με συντονιστή τον ηθοποιό και σεναριογράφο Γιώργο Καπουτζίδη, η Mastercard διοργάνωσε ανοιχτή συζήτηση με θέμα «Η αναπαράσταση της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας στον ελληνικό κινηματογράφο και την τηλεόραση». Ομιλητής ήταν επίσης ο Καθηγητής Ιστορίας Θεάτρου και Ελληνικού Κινηματογράφου του Πανεπιστημίου Πατρών, Κωνσταντίνος Κυριακός, ενώ την εκδήλωση προλόγισε ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Ορέστης Ανδρεαδάκης.

«Όλο το αίσθημα προόδου είναι μάλλον τεθλασμένο. Ίσως οι αναπαραστάσεις είναι πλέον πιο συνειδητές, αλλά όλη αυτή η ρευστότητα στην αντιμετώπιση του κοινού είναι προβληματική.»

Την κουβέντα ξεκίνησε ο Κωνσταντίνος Κυριακός με μία αναδρομή στο παρελθόν - από τη δεκαετία του '50, συγκεκριμένα. Τότε ήταν που ξεκίνησε η συστηματοποίηση της κινηματογραφικής παραγωγής στην Ελλάδα και, ήδη, ο ευρύτερος χώρος της τέχνης περιλάμβανε ομοερωτικές αναπαραστάσεις. Από τον Καβάφη και τον Λαπαθιώτη, μέχρι τον Τσαρούχη, τον Διαμαντόπουλο και τον Κάρολο Κουν, «υπήρχαν πρόσωπα τα οποία, με υπόγειο τρόπο, εξέφραζαν τις ευαισθησίες, τα ενδιαφέροντα, τη θεματολογία, αυτό που αποκαλούμε γενεαλογία της queer κουλτούρας».

«Όλος ο κινηματογράφος των στούντιο της δεκαετίας του ’50 και του ’60 (Finos Film, Καραγιάννης-Καρατζόπουλος), με τη μαζική παραγωγή ταινιών της συγκεκριμένης περιόδου, αναπαρήγαγε αυτό το συγκεκριμένο σχήμα: απαξίωση, γελοιοποίηση, δαιμονοποίηση», σημείωσε.

Τη δεκαετία του ’80, οι δημιουργοί είχαν την ευκαιρία να δημιουργήσουν ταινίες με σημασία και, μέχρι τις αρχές της επόμενης δεκαετίας, είχε δημιουργηθεί το New Queer Cinema, το οποίο περιλάμβανε άτομα όπως ο Αλέξης Μπίστικας, ο Κωνσταντίνος Γιάνναρης, ο Πάνος Χ. Κούτρας και ο Άγγελος Φραντζής. «Η τελευταία φάση ορίζεται με την κρίση, την άνοδο του αλλόκοτου ρεύματος, την περίοδο του κενού στις επιδοτήσεις των ελληνικών ταινιών. Ουσιαστικά, σηματοδοτείται από την προβολή της Στρέλλας. Οι περισσότεροι στην αίθουσα είστε παιδιά αυτής της περιόδου και έχετε μια άμεση εικόνα», είπε ο Κωνσταντίνος Κυριακός

«Όλο το αίσθημα προόδου είναι μάλλον τεθλασμένο. Ίσως οι αναπαραστάσεις είναι πλέον πιο συνειδητές, αλλά όλη αυτή η ρευστότητα στην αντιμετώπιση του κοινού είναι προβληματική. Δεν είμαστε τέλειοι και δεν έχουμε υποδεκάμετρο στη ζωή μας», είπε αργότερα, σχετικά με το αν υπάρχει κάποια πρόοδος στο θέμα της αντιπροσώπευσης της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας.

«Σημασία έχει να δούμε από ‘δω και πέρα, πώς θα τα πάμε καλύτερα».

Ο Γιώργος Καπουτζίδης έκανε λόγο για την ελλειπή αντιπροσώπευση της γκέι κοινότητας, η οποία περιλάμβανε χαρακτήρες που ασχολούνταν αποκλειστικά με τη σεξουαλικότητά τους – «το σεξ είναι το νούμερο ένα πράγμα στη ζωή τους», δήλωσε χαρακτηριστικά.

 
«Δεν τους βλέπουμε σχεδόν ποτέ να λένε "σ’ αγαπώ", και δεν θα τ’ ακούσουν και ποτέ. Είναι μια ελλιπέστατη αντιπροσώπευση. Στο σημείο αυτό θέλω να ξεκαθαρίσω πως όλοι μας εδώ, που ασχοληθήκαμε με την αναπαράσταση της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, είμαστε κι εμείς για cancel, θα ήθελα να φύγει ο δαίμων της κουλτούρας του cancel από πάνω μας. Όλοι έχουμε κάνει λάθη σ’ αυτή την αποτύπωση. Σημασία έχει να δούμε από ‘δω και πέρα, πώς θα τα πάμε καλύτερα», πρόσθεσε. 

 
Εξήγησε πως, το μεγαλύτερο λάθος που έκανε, ήταν να γράψει έναν γκέι χαρακτήρα, απευθυνόμενος σε στρέιτ κοινό και υπογράμμισε πως «όταν γράφουμε έναν τρανς χαρακτήρα, οφείλουμε να σκεφτόμαστε πρωτίστως τους τρανς ανθρώπους. Μίλησε για τη χαρά του έρωτα στη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα που πρέπει να αποτυπωθεί, γιατί ο κόσμος αλλάζει. 

Σε σχόλιο του Καλλιτεχνικού Διευθυντή, Ορέστη Ανδρεαδάκη, σχετικά με το θέμα του ερμηνευτή ενός γκέι χαρακτήρα, ο Γιώργος Καπουτζίδης απάντησε: «Δεν πρέπει οι στρέιτ να παίζουν στρέιτ ρόλους και οι γκέι να παίζουν γκέι ρόλους, αποκλειστικά. Οι ρόλοι είναι πολύ λίγοι και πρέπει να επικεντρωνόμαστε στη δουλειά μας. Εγώ αυτό πιστεύω, με μια επιφύλαξη για τους τρανς χαρακτήρες, που είναι ελάχιστοι και αποτελούν εξαίρεση».

 
Κι αργότερα, σε ερώτηση του κοινού σχετική με τους στρέιτ δημιουργούς και κατά πόσο έχουν την ελευθερία να κάνουν queer ταινίες, χωρίς το βίωμα, o Γιώργος Καπουτζίδης απάντησε: «Εγκλωβιζόμαστε πάρα πολύ. Αν ένας στρέιτ δημιουργός προσεγγίσει το θέμα με σεβασμό και εκτίμηση, γιατί να μη μπορεί να το κάνει; Εγώ δεν γράφω για στρέιτ και γυναίκες; Σκοπός είναι να είμαστε αγαπημένοι και αλληλέγγυοι. Θέλω να δείξω τον πραγματικό μου εαυτό μέσα από το δικό μου πρίσμα».

Και κάπως έτσι, ένα masterclass αφιερωμένο στην εκπροσώπηση της LGBTQI+ κοινότητας στο σινεμά και την τηλεόραση έκανε το 63ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης λίγο πιο ξεχωριστό. Η φετινή εκδήλωση έδειξε πως η έβδομη τέχνη είναι καιρός να δώσει χώρο σε όλους.