Decluttering: Γιατί η τάση των ημερών προκαλεί τόσα συναισθήματα και αντιδράσεις;

Σε κάποιες περιπτώσεις ολοφάνερα (λεγε με "Tidying up with Marie Kondo") και σε κάποιες κεκαλυμμένα (βλέπε "Queer Eye") η ριάλιτι τηλεόραση έχει, τελευταία, καταφέρει όχι μονάχα να μπει σε κάθε σπίτι αλλά και να φέρει στο φως τις πιο κρυφές πλευρές του.

Στην εποχή που οτιδήποτε συμβαίνει στον δυτικό κόσμο αναπόφευκτα περνάει από το διαδίκτυο, ασυνήθιστα πολύς κόσμος αφιερώνει χρόνο, όχι μονάχα αναλύοντας εκπομπές σαν τις παραπάνω αλλά και εκφράζοντας ιδιαίτερα έντονα συναισθήματα απέναντι στο περιεχόμενό τους. Ο κοινός παράγοντας; Η προτροπή να «αποτοξινώσουμε», να καθαρίσουμε και να οργανώσουμε το σπίτι μας. Γιατί, λοιπόν, τόσος ντόρος;

Από παιδί θυμάμαι τα γεμάτα «μπιμπελό» ράφια, ντουλάπια, σκρίνια ακόμα και... καλοριφέρ στο σπίτι της γιαγιάς μου. Και κάτι μου λέει πως αυτή είναι μια ανάμνηση πολύ κοντά στον μέσο Έλληνα. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της εταιρείας ανακαίνισης και διακόσμησης Porch, ωστόσο, το ασφυκτικό γέμισμα με άχρηστα αντικείμενα δεν είναι προνόμιο μονάχα των περασμένων γενεών αλλά και των νεότερων.

Μετά από ανάλυση στοιχείων που συνέλεξαν από χίλιους ανθρώπους ποικίλων γενεών, η Porch κατέληξε στο συμπέρασμα πως οι περισσότεροι κρατάμε αντικείμενα που δεν χρειαζόμαστε επειδή πιστεύουμε πως ίσως τα χρειαστούμε στο μέλλον. Από την ίδια έρευνα προέκυψαν και μερικά ακόμα ενδιαφέροντα στοιχεία αφού κάθε γενιά έχει τάση να συσσωρεύει διαφορετικά αντικείμενα. Έτσι οι Baby Boomers (γεννημένοι 1946-1964), συσσωρεύουν χαρτιά και αρχεία, η Generation X (γεν. 1965-1981) συσσωρεύει διακοσμητικά ενώ οι Millenials (γεν. 1982-1996) συσσωρεύουν μικρά gadget και novelty αντικείμενα και διακοσμητικά.

[Το καθάρισμα] μπορεί να είναι θεραπευτικό γιατί χαρίζει ένα πολύτιμο νοητικό διάλειμμα από την ενασχόληση με δύσκολα θέματα. Βάζει τον εγκέφαλό μας σε μια συστηματική, ενεργητική κατάσταση, και άρα μπορεί να δώσει κίνητρο για εξέλιξη και σε άλλους τομείς της ζωής.

Αυτή η τελευταία γενιά ωστόσο είναι και εκείνη που, σύμφωνα με την παραπάνω έρευνα, νιώθει τη μεγαλύτερη ντροπή για τη συσσώρευση αντικειμένων. Ενδεχομένως αυτό να συμβαίνει επειδή η γενιά των Millenials έχει εκτεθεί στην τάση του μινιμαλισμού, στην έννοια της ενσυνειδητότητας αλλά και της αειφορίας σε πολύ κρίσιμες για την ανάπτυξη της ηλικίες. 

Ιδωμένο από μία άλλη πλευρά, η ανάγκη για οργάνωση μοιάζει αυτή την εποχή πιο επιτακτική από ποτέ. Σε ένα κόσμο που η ανασφάλεια κυριαρχεί σε κάθε βήμα, η ανάγκη για σταθερότητα και τη διατήρηση του ελέγχου μπορεί να εκφράζεται μέσα από την τάξη και την οργάνωση στα ντουλάπια και την αποθήκη μας.

Τα νέα αυτά ριάλιτι μοιάζουν να πατούν ακριβώς πάνω σε αυτό το ψυχολογικό «κουμπί» μας με φαινόμενα όπως τη Marie Kondo που «συνομιλεί με το σπίτι» των πελατών της αλλά και τις γεμάτες συγκίνηση αγκαλιές των "Fab Five" στους «ήρωες» των επεισοδίων τους, να περιφρονούνται βαθύτατα από κάποιους και να εξυψώνονται από άλλους. Και πάλι, όμως. Γιατί τόσος ντόρος;

«Οι άνθρωποι είμαστε βαθιά συνδεδεμένοι με τα πράγματά μας» εξηγεί η ψυχολόγος Alice Boyes. Κι αυτό γιατί κάθε αντικείμενο κουβαλάει αναμνήσεις ή ακόμα και ενοχές, όπως πχ. εκείνα τα ρούχα που αγόρασες αλλά φόρεσες ελάχιστα. «Κάθε φορά που πετάμε κάτι, καλούμαστε να βιώσουμε ξανά τις εμπειρίες που κουβαλά και αν μάλιστα το κάνουμε αυτό μαζικά, η εμπειρία είναι γεμάτη από έντονα συναισθήματα».

Γι'αυτό λοιπόν είναι τόσο δύσκολο να βάλεις τάξη στην τρελή ντουλάπα σου, να τακτοποιήσεις τις φωτογραφίες σε άλμπουμ, να ξεφορτωθείς παλιά διακοσμητικά ή να αδειάσεις την αποθήκη από υπολείμματα μιας εποχής που έχει πλέον περάσει ανεπιστρεπτί.

Το ξεκαθάρισμα, ωστόσο, έχει και μία άλλη πλευρά, μια πλευρά που οι λάτρεις της τάξης γνωρίζουν πολύ καλά και μπορούμε να ονομάσουμε «φαινόμενο Μόνικα Γκέλερ» αφού σύμφωνα με την Boyes «Μπορεί να είναι θεραπευτικό γιατί χαρίζει ένα πολύτιμο νοητικό διάλειμμα από την ενασχόληση με δύσκολα θέματα. Βάζει τον εγκέφαλό μας σε μια συστηματική, ενεργητική κατάσταση, και άρα μπορεί να δώσει κίνητρο για εξέλιξη και σε άλλους τομείς της ζωής».

Βάζοντας σε τάξη τα υλικά ίχνη του παρελθόντος, αναγκάζεται κανείς να βάλει και το μέσα του σε τακτοποιημένα κουτάκια. Βγάζοντας έξω τα άχρηστα και κάνοντας χώρο στο σπίτι, δημιουργεί κανείς χώρο και μέσα του. Χώρο ζωτικό, διαθέσιμο για να δεχτεί την εξέλιξη, το άγνωστο μέλλον. Κρατώντας, δε, μόνο ό,τι αγαπάμε ή χρειαζόμαστε, μαθαίνουμε να τα εκτιμούμε περισσότερο. Και να τα χαιρόμαστε λίγο παραπάνω, όλο και πιο συχνά.

Θα ήταν αφελές να επιτρέψει κανείς σε οποιονδήποτε άλλο να του πει τι να κρατήσει και τι να πετάξει (από την ντουλάπα, το πατάρι ή τη ζωή του). Δεν είναι όμως εξίσου αφελές, αναρωτιέμαι, να πιστεύουμε, εν έτη 2019, πως μπορούμε να πάμε μπροστά ζώντας σφιχταγκαλιασμένοι με εκείνη τη συλλογή κουκλάκια από την εφηβεία, εκείνο το παντελόνι που δεν μας χωράει πια και το αποξηραμένο τριαντάφυλλο που κάποτε μας χάρισε κάποια παλιά σχέση;

(Με στοιχεία της Alice Boyes από το domino.com)