Το Αεροδρόμιου Ελληνικού, ή απλά «Ελληνικό», αποτέλεσε το διεθνές αεροδρόμιο της Αθήνας για εξήντα περίπου χρόνια. Το πολιτικό αεροδρόμιο είχε δύο τερματικούς σταθμούς, τον δυτικό για τις Ολυμπιακές Αερογραμμές (τότε ακόμα «Ολυμπιακή Αεροπορία») και τον ανατολικό για τις διεθνείς πτήσεις. Χτίστηκε το 1938 με διάδρομο προσγείωσης 1.800 μέτρων. Το 1969 εγκαινιάστηκε ο Ανατολικός Αεροσταθμός, ο οποίος είχε σχεδιαστεί από τον Φινλανδό αρχιτέκτονα Έρο Ζάρινεν. Τη δεκαετία του ’90, μετά από συνεχείς επεκτάσεις, έφτασε να καλύπτει συνολική έκταση 5.300 στρεμμάτων και να εξυπηρετεί 10-12 εκατομμύρια επιβάτες το χρόνο. Μέχρι το 2001, οπότε και παρέδωσε τη σκυτάλη στο «Ελευθέριος Βενιζέλος.
Έκτοτε ο χώρος του Ελληνικού χρησιμοποιήθηκε από τους Ολυμπιακούς του 2004. Δύο γήπεδα μπέιζμπολ, ένα Κέντρο Κάνοε-Καγιάκ Σλάλομ, ένα κλειστό γήπεδο και μία αίθουσα Ξιφασκίας, καθώς και το αμαξοστάσιο του τραμ της Αθήνας και του ΟΑΣΑ αποτέλεσαν τους νέους του επιβάτες. Που στην πορεία αντικαταστάθηκαν κι αυτοί -όπως «άρμοζε» τελικά σε όλα τα ολυμπιακά ακίνητα που έζησαν το (σύντομο) μύθο τους στην Ελλάδα- από εκθέσεις για την κατοικία, τον τουρισμό, για ιατρικά όργανα, κατεψυγμένα και μη τρόφιμα, super sports, αυτοκίνητα και μοτοσικλέτες, α, και από την 11η Art Athina…
Παράλληλα με όλες αυτές τις επαγγελματικές δραστηριότητες όμως, ξεκίνησε και η κουβέντα για τη μελλοντική εκμετάλλευση του χώρου. Το Νοέμβριο του 2007, το ΥΠΕΧΩΔΕκατέθεσε προς «δημόσια διαβούλευση» (ως το τέλος Ιανουαρίου 2008) συνοπτική παρουσίαση της μελέτης για τη δημιουργία του «Μητροπολιτικού Πάρκου Ελληνικού». Εκ πρώτης όψεως πρόκειται για ένα φιλόδοξο και μεγαλεπήβολο σχέδιο με πολλά σχεδιαγράμματα, αριθμούς και προσθαφαιρέσεις, που όμως αν μη τι άλλο μπερδεύουν σε ό,τι αφορά τις προθέσεις του υπουργείου: «Το καινούργιο πάρκο στο Ελληνικό θα είναι 4.000 στρέμματα και θα δημιουργηθεί σε έκταση 5.300 στρεμμάτων... εξαιρουμένων των 1.000 στρεμμάτων που θα αξιοποιηθούν για ήπια πολεοδομική ανάπτυξη... Από τα 1.000 στρέμματα, το 35%, δηλαδή τα 350 στρέμματα, θα είναι κοινόχρηστοι χώροι και από τα 650 στρέμματα που μένουν για δόμηση θα καλυφθεί το 40%. Δηλαδή από τα 1.000 στρέμματα τα 740 στρέμματα θα είναι ελεύθεροι χώροι. Το λέω αυτό και για να τονίσω τη μεμψιμοιρία και την υπερβολή των αντιδρώντων»... (Αυτά από τη συνέντευξη Τύπου του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ Γ. Σουφλιά το καλοκαίρι -πριν δοθεί το κείμενο για «δημόσια διαβούλευση» δηλαδή-, όταν οι αντιδράσεις δεν είχαν κορυφωθεί ακόμα και οι δημοσιογράφοι δεν προλάβαιναν να κάνουν υπολογισμούς στο κομπιουτεράκι.)
Επτά μήνες μετά, νέος χρόνος πια, με τη «δημόσια διαβούλευση» να λήγει σύντομα και με τους δήμους της περιοχής να τονίζουν ότι αυτό το (μικρό) διάστημα συνάντησαν τον υπουργό μόνο μία φορά, τα πράγματα διαμορφώνονται λίγο διαφορετικά. Το περασμένο Σαββατοκύριακο, οι Δήμαρχοι Αλίμου, Αργυρούπολης, Γλυφάδας και Ελληνικού και ο Νομάρχης Αθηνών, συσπειρωμένοι στο φορέα «Κοινή Δράση» (www.koinidrasi.gr), οργάνωσαν ένα τριήμερο forum με τίτλο «3 μέρες για μια ζωή» στον ίδιο το χώρο του πρώην αεροδρομίου, με τη συμμετοχή επιστημονικών φορέων και πολιτών.
Στην εκδήλωση παρέστη επίσης και ο Επίτροπος της Ε.Ε. για θέματα Περιβάλλοντος κ.Σταύρος Δήμας, ο οποίος, τονίζοντας χαρακτηριστικά ότι «δεν πρέπει να βλέπουμε τους ελεύθερους χώρους σαν οικόπεδα αλλά σαν πάρκα, αφού μετά τις φωτιές είναι συνθήκη για να μπορέσουμε να ζήσουμε σε αυτή την περιοχή της Αττικής», συντάσσεται με το κοινό αίτημα, να γίνει δηλαδή το Ελληνικό πάρκο υψηλού πρασίνου, με ήπιες αθλητικές και πολιτιστικές χρήσεις, χωρίς πολεοδόμηση για κατοικίες και καταστήματα.
Οι συμμετέχοντες -αξίζει να σημειωθεί ότι πρόκειται για εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης που δεν ανήκουν απαραίτητα στην αντιπολίτευση- μιλούν για «βάναυσα περιβαλλοντικά, μη βιώσιμα "αναπτυξιακά" κυβερνητικά σχέδια» που αποσκοπούν στην «κερδοσκοπική υπερδόμηση της χώρας» (τη στιγμή μάλιστα που η Αθήνα διαθέτει το μικρότερο ποσοστό πρασίνου ανά κάτοικο από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες) και προβλέπουν τη δημιουργία μιας νέας πόλης με θέα στο Σαρωνικό και κάποιες «διαδρομές πρασίνου».
Ο καθηγητής του Πολυτεχνείου Ν. Μπελαβίλαςαπό το Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος του ΕΜΠ, μάλιστα, αναφέρει ότι με βάση τις υπάρχουσες προδιαγραφές υπάρχει δυνατότητα μέσα στο χώρο να χτιστούν μέχρι και 10 τεράστια εμπορικά κέντρα τύπου The Mall (!) και μία πόλη 25 χιλιάδων κατοίκων περίπου, με δρόμους, χώρους στάθμευσης και αυτοκίνητα. Για να αντιληφθούμε τα μεγέθη της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης, σημειώνει ότι αυτή η πόλη «εντός του πάρκου» θα έχει ένα στόλο 15-21 χιλιάδων αυτοκίνητων που θα ανήκουν στους μόνιμους κατοίκους, στους εργαζόμενους και στους πελάτες των εμπορικών κέντρων, και τα οποία θα κινούνται και θα σταθμεύουν εκεί.
Ειδικότερα, μέσα από εκτενείς υπολογισμούς, καταλήγει ότι το «πάρκο» θα καλυφθεί από1.716 στρέμματα τσιμέντου (που αντιστοιχούν σε κτίρια επιχειρήσεων, εμπορικά κέντρα, κατοικίες, χώρους στάθμευσης κ.λπ.). Απομένουν 3.584 στρέμματα, από τα οποία σύμφωνα με το σχέδιο θα φυτευτούν τα 2.650 με 40 έως 60 χιλιάδες δέντρα - ενώ αναλογικά θα έπρεπε να ξεπερνούν τα 500-750 χιλιάδες μικρά και μεγάλα δέντρα και θάμνους.
Ήξεις αφήξεις
Ένα επιπλέον μείζον θέμα που έχει προκύψει και επιτείνει το μπέρδεμα είναι η χρηματοδότηση του «πάρκου». Πρόσφατα ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ αποποιήθηκε κοινοτικούς πόρους600 εκατ. ευρώ, τονίζοντας την ανάγκη αυτοχρηματοδότησης του έργου μέσω ενός «πράσινου» (βλ. μπλε) ταμείου. Ιδού πώς σκοπεύει να το «γεμίσει»: «Προχωρούμε στην αυτοχρηματοδότηση του έργου για να εξασφαλίσουμε την απρόσκοπτη κατασκευή του και την πολύ καλή συντήρηση του Πάρκου. Είχα πει παλιότερα ότι ο Έλληνας φορολογούμενος δεν μπορεί και δεν πρέπει να πληρώσει για την δημιουργία του Πάρκου του Ελληνικού. Από τη συνολική έκταση των 5.300 στρεμμάτων, θα αξιοποιηθούν 1.000 στρέμματα για ήπια οικιστική ανάπτυξη και εμπορική εκμετάλλευση, πάντα φυσικά με σεβασμό στο περιβάλλον. Η πολεοδόμηση ενός μέρους της έκτασης δεν είναι παραχώρηση αλλά ανάγκη. Δεν είναι εις βάρος αλλά υπέρ του πρασίνου. Διότι χωρίς πολεοδόμηση δεν μπορεί να γίνει το πάρκο...» Και... μεσίτης ο κ. Σουφλιάς;
Η διεθνής εμπειρία και η ελληνική πρακτική
• Κλείσιμο αεροδρομίου αντιμετωπίζουν όμως και οι Βερολινέζοι. Πρόκειται για τοΤέμπελχοφ που βρίσκεται κοντά στο κέντρο της πόλης και το οποίο σύντομα θα μεταμορφωθεί σε ανοιχτό πάρκο για αθλητισμό, πολιτισμό και αναψυχή. (Υπενθυμίζεται ότι το 14% του Βερολίνου καλύπτεται από πράσινο - έναντι 2,1% στην Αθήνα.)
• Επίσης σημειώστε ενδεικτικά ότι η συνολική έκταση των βασιλικών και δημοτικών πάρκων του Λονδίνου ανέρχεται σε 60.000 στρ. Δηλαδή δώδεκα φορές η έκταση του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού. Εξ αυτών, το γνωστό Hyde Park είναι ένα από τα πιο μικρά, με έκταση 1.420 στρ. Με μία διαφορά: Τόσο αυτό όσο και ένα άλλο διάσημο πάρκο, το Central Parkτης Νέας Υόρκης με έκταση 3.372 στρ., βρίσκονται στο κέντρο της πόλης. Αντιστοιχούν δηλαδή ως προς τη θέση στον Εθνικό Κήπο της Αθήνας, μόνο που ο Εθνικός Κήπος έχει έκταση μόλις 158 στρ. ή 288 μαζί με το Ζάππειο.
• Στην Αθήνα, πάλι, τα στρέμματα μετρούνται με...υποσχέσεις που ουδέποτε υλοποιήθηκαν: 8.300 στον Ελαιώνα, 1.000 στη Φαληρική Ακτή και τον Ιππόδρομο, 4.500 στο Γουδή-Ιλισσό, 350 στα Τουρκοβούνια-Αττικό Άλσος, 450 στο Σελεπιτσάρι-Νίκαια και 980 στο Πάρκο Αντώνη Τρίτση. Παρ' όλο που δεν είμαι καλή στα μαθηματικά, αυτό σημαίνει ότι αν είχαμε αυτά τα πάρκα, θα παίρναμε και έξτρα «ανάσες», έκτασης 16.030 στρεμμάτων - 21.330 μαζί με τα 5.300 του Ελληνικού- και μάλλον το ισοζύγιο πρασίνου ανάμεσα στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες θα ήταν πιο ευνοϊκό για την πόλη μας. Λέμε, «αν»...
σχόλια