Η διπλή επιστροφή της Μαγκύ Μαρέν
Ύστερα από τρία χρόνια η πρωτοπόρος του γαλλικού χορού επιστρέφει στο Φεστιβάλ Αθηνών με δύο έργα - το ριζοσπαστικό May B του 1981 και το τελευταίο της έργο, το Salves.
EΙΝΑΙ Η ΤΡΙΤΗ ΦΟΡΑ που η Μαγκύ Μαρέν έρχεται στο Φεστιβάλ Αθηνών. Η σπουδαία χορογράφος είχε παρουσιάσει το Umwelt το 2006, το Turba το 2008 και τώρα επιστρέφει με ένα παλιότερο (1981) αλλά άκρως καθοριστικό για την ιστορία του σύγχρονου χορού έργο, το May Β (22-23/6), καθώς και με το τελευταίο της, το Salves (27-29/6). Η Μαρέν είναι μία από τις πρωτοπόρους χορογράφους του γαλλικού χορού, μια επαναστάτρια που γύρισε την πλάτη της στον Μορίς Μπεζάρ και στο Μπαλέτο του Στρασβούργου, για να αναδειχτεί σε μεγάλο ταλέντο στη Γαλλία τη δεκαετία του ’80. Το Μay B θυμίζει έντονα θεατρικό κι είναι βασισμένο στον κόσμο του Μπέκετ: oι χορευτές θυμίζουν μπεκετικούς χαρακτήρες. Η ικανότητα του έργου να σοκάρει δεν έχει μειωθεί με τα χρόνια, με την εφεύρεση μιας ριζοσπαστικής νέας γλώσσας, σχεδόν θεατρικής, που δημιουργεί με τη σειρά της μια παράσταση που ανατρέπει το γελοίο, το βίαιο και το θλιβερό της ανθρώπινης ύπαρξης. To Salves, πάλι, είναι το τελευταίο της έργο και αφορά τη δέσμευση και την τρυφερότητα, αν και γι’ άλλη μία φορά, όπως σε όλα τα έργα της Μαρέν, αυτό που θα δούμε στη σκηνή θα έχει περισσότερο σχέση με τον χωρισμό και την ασυνεννοησία, ενώ το σύνολο του έργου της είναι μια προσπάθεια «να οργανωθεί η απαισιοδοξία», όπως είχε πει κάποτε ο λογοτεχνικός κριτικός και φιλόσοφος Βάλτερ Μπένγιαμιν. Τα δυο έργα της που είδαμε το 2006 και το 2008 στο Φεστιβάλ είχαν έντονη την ιδέα της καταστροφής. Το Turba καταπιανόταν με την έννοια του ρυθμού και ήταν μια διασκευή του Περί της φύσεως του Λουκρήτιου, ενώ το Umwelt εξέταζε την ασημαντότητα της ανθρώπινης ύπαρξης μέσα από τη διαρκή επανάληψη των ίδιων σκηνών, δημιουργώντας μια αίσθηση σχεδόν κλειστοφοβική, σύμφωνα πάντα με το κοινό που είδε την παράσταση. Ανυπομονούμε να δούμε τι εντύπωση θα δημιουργήσουν οι δυο τωρινές παραστάσεις στο αθηναϊκό κοινό. Σίγουρα, όπως όλα τα έργα της Μαρέν, δεν θα αφήσουν κανέναν αδιάφορο. Δ.Τ.
Μαγκύ Μαρέν, «Μay B» (22-23/06, έναρξη προπώλησης: 01/06) και «Salves» (27-28-29/06, έναρξη προπώλησης: 06/06), Πειραιώς 260 (Xώρος Δ)
Ριχάρδος ΙΙΙ
Το βασίλειο μου για το Φεστιβάλ.
Στην τελευταία καλλιτεχνική τους συνάντηση ο Σαμ Μέντες και ο Κέβιν Σπέισι κέρδισαν από ένα Όσκαρ ο καθένας. Φέτος, στo πλαίσιo του Bridge Project, οι δύο μεγάλοι καλλιτέχνες κατεβαίνουν στην Επίδαυρο με ένα από τα σημαντικότερα έργα του Σαίξπηρ. Τον Ριχάρδο Γ’.
ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΔΥΟ ΧΡΟΝΙΑ η μεγάλη έκπληξη του Φεστιβάλ ήταν το Χειμωνιάτικο Παραμύθι στην Επίδαυρο, με πρωταγωνιστή τον Ίθαν Χοκ και σκηνοθέτη τον Σαμ Μέντες. Ο Γιώργος Λούκος υποστήριξε στη συνέντευξη Τύπου ότι ενώ δεν είχε ιδέα ότι ο Ίθαν Χοκ ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής «στα κοριτσάκια», ακόμα και οι φύλακες του πάρκινγκ δεν μπορούσαν να πιστέψουν πόσο μεγάλη ήταν η προσέλευση του κόσμου στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου. «Ας είναι καλά τα κοριτσάκια» αστειεύτηκε, πριν μας διευκρινίσει ότι αυτή η παράσταση απέφερε κέρδη της τάξης των 650.000 ευρώ. Πέρα από τα όποια αστεία, πάντως, η παράσταση ήταν μια αναμφισβήτητη καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία. Μια κλασική ανάγνωση ενός σπουδαίου έργου, ένα μάθημα θεάτρου από σπουδαίους ηθοποιούς. Φέτος, δύο χρόνια μετά, ο Σαμ Μέντες επιστρέφει στην Επίδαυρο πάλι με έργο του Σαίξπηρ (τον Ριχάρδο Γ’), αυτήν τη φορά με πρωταγωνιστή τον Κέβιν Σπέισι. Οι δυο τους είχαν ξανασυνεργαστεί το 1999 με μεγάλη επιτυχία στο περίφημο American Beauty (για το οποίο ο Μέντες κέρδισε Όσκαρ Σκηνοθεσίας και ο Σπέισι Βραβείο Α’ Ανδρικού Ρόλου). Όπως και πρόπερσι, το έργο είναι μια συνεργασία του αμερικανικού θεάτρου Bam και του λονδρέζικου Old Vic (στο οποίο καλλιτεχνικός διευθυντής είναι ο Κέβιν Σπέισι). Το εγχείρημα ονομάζεται «Bridge Ρroject» - πρόκειται, άλλωστε, για μια γέφυρα συνεργασίας μεταξύ Άγγλων και Αμερικανών συντελεστών που συναντιούνται για να ανεβάσουν παραστάσεις όπως ο Βυσσινόκηπος του Τσέχωφ ή το Χειμωνιάτικο Παραμύθι.
Σε αντίθεση με το Χειμωνιάτικο Παραμύθι, πάντως, που είχε ήδη παιχτεί μήνες πριν, αυτήν τη φορά το έργο θα ξεκινήσει στο Λονδίνο στις 11 Ιουνίου και μετά θα κάνει μια μεγάλη περιοδεία ανά τον κόσμο, για να φτάσει τέλος στο Βam το 2012 και να επιστρέψει στο Λονδίνο τον Μάιο του 2012, όπου και θα παίζεται καθ' όλη τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων του Λονδίνου. «Ο Ριχάρδος Γ’ είναι ένα έργο που αγαπώ κι ένας ρόλος που ο Κέβιν γεννήθηκε για να παίξει», δήλωσε ο Σαμ Μέντες.
Ο συγκεκριμένος ρόλος είναι από τους πιο σπουδαίους που μπορεί να παίξει ένας ηθοποιός - να θυμίσουμε ότι τον έχει παίξει και ο Λόρενς Ολίβιε. Το έργο είναι από τα πιο δημοφιλή, αν και σίγουρα όχι από τα ευκολότερα έργα του Σαίξπηρ. Είναι από τα μεγαλύτερα έργα του μεγάλου δημιουργού - στην κανονική του διάρκεια ξεπερνά τις τρεις ώρες και ανήκει, μαζί με τον Ριχαρδο Β’, τον Ερρίκο Ε’ και τον Ερρίκο Ζ’, στα λεγόμενα «ιστορικά έργα» του Σαίξπηρ, αυτά που έγραψε για τον Πόλεμο των Ρόδων, όταν ο θρόνος της Αγγλίας βρισκόταν μεταξύ των δυναστειών Lancaster και York. Παρά τη δυσκολία του, ωστόσο, το έργο είναι εκπληκτικό, κυρίως γιατί πραγματεύεται (χτίζοντας έναν χαρακτήρα όπως ο Ριχάρδος, απόλυτα αντι-ηρωικό, τερατώδη στην όψη, χωρίς κανέναν ηθικό ενδοιασμό) τη φύση της εξουσίας, την εκδίκηση του ριγμένου από τη ζωή, την ιδέα της μοίρας και της ελεύθερης βούλησης. Δ.Τ.
The Bridge Project, Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, «Ριχάρδος Γ’», 29-30-31/07, Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, έναρξη προπώλησης: 08/07
Ήχοι του κόσμου
Μια συναυλία αφιερωμένη στους ήχους και τους μουσικούς που συμμετείχαν στην «Επανάσταση του Γιασεμιού», όπως ονομάστηκε η πρόσφατη εξέγερση που ξεκίνησε από την Τυνησία και εξαπλώθηκε σε όλο τον αραβικό κόσμο.
ΣΤΗ ΣΥΝΑΥΛΙΑ θα συμμετέχουν οι El Tanbura, μία μοναδική κολεκτίβα βετεράνων Αιγύπτιων μουσικών, τραγουδιστών, ψαράδων και σούφι φιλοσόφων από το Port Said που εδώ και είκοσι χρόνια τραγουδούν μερικές από τις παλαιότερες μελωδίες της Αιγύπτου. Πρόκειται για ένα από τα γνωστότερα συγκροτήματα της χώρας τους, που έπαιξε, μάλιστα, μπροστά στους συγκεντρωμένους στην πλατεία Ταχρίρ του Καΐρου. Η μουσική τους είναι βασισμένη στον σαγηνευτικό ήχο της αρχαίας αιγυπτιακής λύρας που ονομάζεται Simsimiyya και θα παρουσιάσουν τραγούδια που ακούγονταν στα καφενεία και τους τεκέδες κατά μήκος της Διώρυγας του Σουέζ, αλλά και λατρευτικά σουφικά τραγούδια από την περιοχή του Δέλτα του Νείλου. Ο ιδιόρρυθμος κώδικας ντυσίματος της κολεκτίβας περιλαμβάνει έναν συνδυασμό από τζελάπες, τζιν Levi’s, γυαλιά ηλίου Gucci και καπελάκια Nike! Οι Τυνήσιοι Orchester Med Fusion είναι μια παρέα από φοιτητές στο τμήμα Μουσικών Σπουδών της πόλης Σφαξ της Τυνησίας, που με τον μουσικό κύκλο «The Jasmine Revolution» συνέβαλαν ενεργά στην αφύπνιση των νέων της χώρας τους κατά τη διάρκεια των εξεγέρσεων του περασμένου Ιανουαρίου. Ο ήχος τους συνδυάζει παραδοσιακά αραβικά όργανα, όπως το Quanou και τη φλογέρα, με πιο μοντέρνα, όπως τα ντραμς και το ηλεκτρικό μπάσο. Τέλος, στη συναυλία θα συμμετέχει και η Τυνήσια Lamia Bedioui (παρέα με τους πέντε Έλληνες μουσικούς της), που τα τελευταία δεκα- εννιά χρόνια ζει στη χώρα μας, συνεργάζεται με τους πιο αξιόλογους καλλιτέχνες από τον χώρο της έθνικ και παραδοσιακής μουσικής και ερμηνεύει τραγούδια από διάφορες παραδόσεις της Μεσογείου, αναζητώντας την κοινή ρίζα ανάμεσα στις μουσικές αυτές. Μ.Κ.
Lamia Bedioui, Orchester Med Fusion, El Tanbura, Ήχοι του κόσμου, 17/06, Τεχνόπολις, Γκάζι, είσοδος δωρεάν
Μουσική στη μικρή
Τέσσερα διήμερα στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου δίνουν το μουσικό στίγμα του φετινού Φεστιβάλ Επιδαύρου.
O ΝIΚΟΣ ΠΟΡΤΟΚAΛΟΓΛΟΥ έρχεται φέτος το καλοκαίρι με ένα αντίστροφο ρεμίξ. Με τα όργανα μιας μικρής, δεμένης ομάδας, μιας μπάντας δωματίου, μας καλεί σε ένα παιχνίδι όπου τα ηλεκτρικά του τραγούδια ξεγυμνώνονται και μεταμορφώνονται για να τα ανακαλύψουμε ξανά, στις 1 και 2 Ιουλίου (έναρξη προπώλησης: 10/06).
Η Monika στις 8 και 9 Ιουλίου (έναρξη προπώλησης: 17/06) θα παρουσιάσει με τη συνοδεία χορωδίας και εγχόρδων καινούργια τραγούδια, γραμμένα ειδικά για τις δύο βραδιές. Το πρόγραμμα θα περιλαμβάνει και παλιότερα, αγαπημένα τραγούδια από τα δύο της άλμπουμ, με στόχο, όπως λέει η ίδια, «να ταιριάξουν οι νότες με τον μαγευτικό αυτό χώρο».
Μια απρόβλεπτη μουσική συνάντηση μάς υπόσχονται η Δήμητρα Γαλάνη και ο Vassilikos που εμφανίζονται στο Μικρό Θέατρο στις 15 και 16 Ιουλίου (έναρξη προπώλησης: 24/06). Η δημοφιλής ερμηνεύτρια και ο τραγουδιστής του συγκροτήματος των Raining Pleasure εμφανίζονται για πρώτη φορά μαζί στη σκηνή, αναδομώντας ο ένας το ρεπερτόριο του άλλου. Μια συναυλία όπου οι μουσικές συναντιούνται έξω από τη γλώσσα, πέρα από την εποχή, όπως οι ίδιοι αναφέρουν.
Στις 22 και 23 Ιουλίου (έναρξη προπώλησης: 01/07) το Φεστιβάλ θα τιμήσει τον Νίκο Γκάτσο με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννησή του. Πρόκειται για μια μουσικο- θεατρική παράσταση με κείμενα του ίδιου του Γκάτσου ή άλλων αφιερωμένα στον μεγάλο Έλληνα ποιητή, που θα ταξιδεύουν τον θεατή στην ιστορία των τελευταίων 100 χρόνων της πατρίδας μας, σε σκηνοθεσία Μάνιας Παπαδημητρίου και μ’ ερμηνευτές τους Τάσο Αντωνίου, Εβελίνα Αραπίδου, Θεοδώρα Ευγενάκη, Αγαπητό Μανδαλιό, Μάνια Παπαδημητρίου και Σπύρο Παπαθεοδώρου. Μ.Κ.
The Forsythe Company
Στο έργο του που φέρει τον τίτλο Yes we can’t o Αμερικανός χορογράφος Γουίλιαμ Φόρσαϊθ αντλεί στοιχεία από το έργο του Σάμιουελ Μπέκετ για να μιλήσει για το σήμερα και την αδυναμία του ανθρώπου να αποβάλει το στοιχείο της αποτυχίας από τη συνεχή αναζήτησή του για την τελειότητα. Από τον Χρήστο Παρίδη.
ΜΕ ΜΙΑ ΣΑΦH ΠΑΡAΦΡΑΣΗ του περίφημου σλόγκαν «Yes we can» της προεκλογικής καμπάνιας του Μπάρακ Ομπάμα, ο χορογράφος Γουίλιαμ Φόρσαϊθ, με το Yes we can’t, διεισδύει στον κόσμο του Μπέκετ για να τον αναπαράξει μέσα από τη δική του ερμηνεία. Στο έργο αυτό του 2008 επανέρχονται, χάρη στην εξαιρετική τους εκτέλεση από δεκαπέντε άντρες και γυναίκες χορευτές της Forsythe Company, όλοι οι αναγνωρίσιμοι κινησιολογικοί κώδικές του, όπως η επιταχυνόμενη αέναη κίνηση, το συνεχές άγγιγμα, οι σχεδόν βίαιες συγκρούσεις σωμάτων, με στόχο μια ακόμα απόπειρα να εξηγηθεί η εποχή μας. Στην περίπτωση του Yes we can’t, σατιρίζοντας τον πολιτικό λόγο, την πορεία από τον ξεσηκωτικό ενθουσιασμό μέχρι την εκκωφαντική πτώση που αναπόφευκτα ακολουθεί, εικονοποιεί τον δυϊσμό της κατάφασης και της άρνησης, την ανασφάλεια και την απομόνωση του κατακερματισμένου μας κόσμου. Έργο χαοτικό, μελαγχολικό αλλά και με στιγμές χιούμορ (σε μουσική των Dietrich Krüger, Niels Lanz και David Morrow), έχει παρουσιαστεί ήδη σε μερικά από τα μεγαλύτερα θέατρα της Ευρώπης. Άλλωστε, χορογραφίες του Αμερικανού αυτού ανανεωτή του μοντέρνου μπαλέτου, που από το 1976 είναι εγκατεστημένος στη Γερμανία, έχουν εντάξει στο ρεπερτόριό τους τα σημαντικότερα μπαλέτα και όπερες διεθνώς. Αμερικανός μεγαλωμένος στη Νέα Υόρκη, για μια εικοσαετία η δουλειά του στα Μπαλέτα της Φρανκφούρτης έδωσε νέα ώθηση στην ιδέα του σύγχρονου χορού, αποδομώντας το κλασικό μπαλέτο του 19ου αιώνα και επαναξιολογώντας την ουσία του χορού από τον κλασικισμό μέχρι σήμερα. Πρόκειται για μια ανανέωση που σάρωσε, μαζί με τον Γίρι Κίλιαν και πρωτίστως την Πίνα Μπάους, το σύνολο του ευρωπαϊκού και διεθνούς χορού. Δεν είναι η πρώτη φορά που έρχεται με παράσταση της ομάδας του στο Φεστιβάλ Αθηνών. Ήδη, διάσημες χορογραφίες του, όπως οι Impressing the Czar, Limb’s Theorem, Three Atmospheric Studies, Heterotopia, έχουν παρουσιαστεί στο παρελθόν και τώρα, με το Yes we can’t, προστίθεται ακόμα μια από την πλέον ώριμη περίοδό του, την οποία, παράλληλα με τον χορό, συμπληρώνει με αρχιτεκτονικά installations και κινηματογραφικά projects. Χορογραφίες του, βέβαια, θα δούμε και από τη Σιλβί Γκιλέμ, η οποία έχει εμπνεύσει πολλές φορές τον Φόρσαϊθ ώστε να δημιουργήσει αποκλειστικά για εκείνη.
The Forsythe Company, «Yes we can’t», 03- 05/07, Πειραιώς 260 (χώρος Δ), Έναρξη προπώλησης: 13/06
Ο γιος του Θεού, ο γιος του ανθρώπου
Ο Ρομέο Καστελλούτσι επιστρέφει στο Φεστιβάλ Αθηνών, αναζητώντας τη σχέση του θεάτρου με τη θρησκεία μέσα από ένα λεξιλόγιο συμβόλων και κανόνων. Από τη Ματίνα Καλτάκη.
Η ΕΙΚOΝΑ ΤΟΥ ΧΡIΣΤΟΎ, μεγεθυμένη τόσο ώστε, αν και στο βάθος της σκηνής, να κυριαρχεί απόλυτα στον χώρο, δεν αφήνει περιθώρια για λανθασμένες εντυπώσεις. Ό,τι θα ακολουθήσει είναι ένα ταξίδι στα βαθιά της ύπαρξης, εκεί που ο άνθρωπος αναγκάζεται να παραδεχτεί ότι δεν είναι πλασμένος κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση του Δημιουργού, αλλά ότι, αντίστροφα, ο Δημιουργός δεν είναι τίποτε περισσότερο από μια προβολή του δημιουργήματος. Με άλλα λόγια, αυτό που προτείνει ο Ρομέο Καστελλούτσι ως έσχατη θεολογία είναι η αναμέτρηση με τον εαυτό μας, με ό,τι καλό και κακό κρύβει, στη μόνη ασφαλή προοπτική, του γήρατος και της τελικής ανημπόριας.
Μπροστά στην τεράστια εικόνα του Σωτήρα του Κόσμου του Αντονέλο ντα Μεσίνα («Salvator Mundi», 1465) εκτυλίσσεται μια σκηνή απο- τρόπαια στον ρεαλισμό της: ο γέρος πατέρας τα κάνει πάνω του, βρομίζοντας τα πάντα. Συντετριμμένος και ταπεινωμένος ζητά συγγνώμη, ξανά και ξανά, από τον γιο του που υπομονετικά τον καθαρίζει.
Tο πρόσωπο του Χριστού, πάλι, είναι ήρεμο, με ένα αμυδρό χαμόγελο και πολλή θλίψη στα μάτια του. Ευλογεί, αλλά τι ακριβώς;
Η αντίθεση της παρηγορητικής ρητορικής του χριστιανισμού, όπως αυτή μεταφέρεται βωβά από τον πίνακα του Ντα Μεσίνα, με την απαρηγόρητη συναίσθηση της φυσικής κατάληξης του γέρου ανθρώπου, τόσο από τον ίδιο όσο και από το παιδί του, είναι εκκωφαντική. Σοκαριστική με τον ίδιο τρόπο που το Καθαρτήριό του πρόπερσι μας άφησε άφωνους με την αμείλικτη σκληρότητά του.
Ο ιδιοφυής Ιταλός δεν αρκείται σε απλά διλήμματα, ωθεί τη σκέψη σε σκοτεινά λαγούμια, εκεί όπου τα βολικώς αναπαραγόμενα ψέματα του «καλλιεργημένου» κοινού δεν ωφελούν κι η αλήθεια δεν φωτίζει το δρόμο προς την έξοδο. «Αυτή είναι η αρχή. Θέλω να συναντήσω τον Ιησού στην πολύ μακριά απουσία Του. Το πρόσωπο του Ιησού δεν ήταν εκεί. Αντ’ αυτού, μπορώ να δω πίνακες και γλυπτά. Γνωρίζω περισσότερους από χίλιους ζωγράφους του παρελθόντος που πέρασαν τη μισή τους ζωή προσπαθώντας να αποτυπώσουν το άφατο, τον ανεπαίσθητο μορφασμό θλίψης στα χείλη Του», λέει, αναζητώντας απεγνωσμένα τη σχέση μεταξύ του ζωγράφου και του έργου του, του ανθρώπου και της ανάγκης του να βλέπει τον κόσμο μέσα από εικαστικές ή θεατρικές παραβολές, του γιου που, αφού πρώτα σκότωσε τον πατέρα του για να ενηλικιωθεί, τώρα πρέπει να ξαναβρεί στο ρυτιδιασμένο πατρικό πρόσωπο τον γιο του - και τον εαυτό του. Όλη αυτήν τη φαύλη κυκλική εξέλιξη των πραγμάτων.
Παραδόξως, το μόνο που μένει αλώβητο απ’ αυτή την αποκαλυπτικά ακάθαρτη παράσταση του Ρομέο Καστελλούτσι είναι η εικόνα του Χριστού Σωτήρα. Ο σκηνοθέτης πρέπει να πιστεύει βαθιά σε όλα τα νοήματα που ο πίνακας κουβαλάει, στη δύναμή του να τα κουβαλάει. Τη σαμποτάρει, γεμίζει τη σκηνή με ακαθαρσίες που βρομάνε, κι όμως, την εικόνα του Χριστού κρατάς φεύγοντας. Δεν πρόκειται για δύναμη ούτε για αντοχή, πρόκειται για θαύμα, το θαύμα της τέχνης.
Ρομέο Καστελλούτσι - Societas Raffaello Sanzio, «Περί της έννοιας του προσώπου του Υιού και του Θεού», 22-25/06, Πειραιώς 260 (Χώρος Η), έναρξη προπώλησης: 01/06
Οι ναυαγοί της τρελής ελπίδας
Αριάν Μνουσκίν - Θέατρο του Ήλιου
H ιδιοφυής κυρία του παγκόσμιου θεάτρου επιστρέφει στην Αθήνα με μια παράσταση- έπος. Ένα συγκινητικό υπερθέαμα όπου ο πολυάριθμος θίασος του Θεάτρου του Ήλιου μπαρκάρει για ένα ταξίδι απρόβλεπτο, επικίνδυνο, συναρπαστικό και περιπετειώδες - όπως η ζωή. Τέσσερις ώρες γεμάτες μαγεία, χιούμορ και εικόνες πάλης των ανθρώπων με τα στοιχεία αυτού του κόσμου. Από τον Χρήστο Παρίδη.
Belle Époque, Παρίσι 1914. Ο κινηματογράφος, ο ηλεκτρισμός, το τηλέφωνο, ο Μαρξ και ο Φρόιντ, είναι οι μεγάλες καινοτομίες της εποχής. Μιας εποχής μεγάλων ανακαλύψεων και υποσχέσεων, όπου ο σοσιαλισμός, οι σουφραζέτες, τα ταξίδια και οι νέες ήπειροι εμπνέουν τους τολμηρούς τρελούς του νέου αιώνα. Η σάλα χορού και χαρτοπαιξίας Fol Espoir μετατρέπεται σε αυτοσχέδιο κινηματογραφικό στούντιο για να πραγματοποιήσουν εκεί τα όνειρά τους ένας επιχειρηματίας και ένας σκηνοθέτης, γυρίζοντας μια διδακτική ταινία περί σοσιαλισμού και δικαιοσύνης. Οι σερβιτόροι, οι μάγειροι και κάποιοι από τους πελάτες επιστρατεύονται για να συμμετάσχουν στο όραμά τους ως ηθοποιοί και το βιβλίο του Ιούλιου Βερν Ναυαγοί του Ιωνάθαν (το οποίο ολοκλήρωσε ο γιος του Μισέλ μετά τον θάνατό του) γίνεται η βάση για ένα υποτυπώδες σενάριο. Και το πλοίο σαλπάρει γεμάτο όνειρα μεταναστών και τυχοδιωκτών, διανοητών και καλλιτεχνών, έχοντας το όνομα της λέσχης, «Τρελή Ελπίδα». Ξεκινά ένα ταξίδι προς την Αυστραλία όπου, όμως, δεν φτάνει ποτέ, γιατί ναυαγεί στο ακρωτήρι Χορν, στη Γη του Πυρός, όπως ναυαγούν και οι μεγάλες ιδέες των αρχών του 20ού αιώνα και ολόκληρη η Ευρώπη, που λίγο μετά μπαίνει στη δίνη του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου.
Αυτό το πολιτικό ουτοπικό παραμύθι, το οποίο ξεκινάει με πολύ χιούμορ καθώς αναπαρίστανται οι πρωτόγονες συνθήκες υπό τις οποίες γυρίζονταν οι πρώτες βουβές ταινίες -φόρος τιμής στον Μελιέ, στον Ντε Μιλ και στον Γκρίφιθ- με όλα τα gangs των στούντιο εκείνης της εποχής, τα ζωγραφιστά σκηνικά, τα τεχνάσματα των τεχνικών και τις μηχανές ατμού, στην εξέλιξή του γίνεται ένα τραγικό έπος με αναφορές στις αποτυχίες και τις διαψεύσεις των μεγάλων οραμάτων, εξαιτίας της λεηλασίας των καπιταλιστών, της φαιδρότητας των ιεραποστόλων, της απληστίας των αποικιοκρατών, των κάθε είδους προδοτών. Ένας σχολιασμός, ουσιαστικά, στη σύγχρονη εποχή του κυνισμού, της αδικίας, της φτώχιας, της μετανάστευσης.
Η Αριάν Μνουσκίν, τιμημένη με το διεθνές θεατρικό βραβείο «Ερρίκος Ίψεν» το 2009, παραχώρησε το χρηματικό έπαθλο που αναλογούσε στη βράβευσή της σ’ αυτό ακριβώς το τελευταίο έργο του Θεάτρου του Ήλιου, Οι ναυαγοί της τρελής ελπίδας. Η αριστουργηματική αυτή θεατρική κολεκτίβα, της οποίας ηγείται από το 1964, τα τελευταία σαράντα επτά χρόνια δημιουργεί εξαιρετικές παραστάσεις συνόλου στο παλιό οπλοστάσιο La Cartoucherie έξω από το Παρίσι. Πρόκειται για μια ομάδα, η οποία, σε κάθε νέα της παράσταση, αποδεικνύει πόσο συγκροτημένα είναι τα μέλη της και πόσο εξαιρετικά λειτουργούν επί σκηνής. Κι εμείς θα γίνουμε ακόμα μια φορά μάρτυρες σ’ αυτήν τη διαδικασία, όπου κάθε ένας ξεχωριστά και όλοι μαζί, σαν μια τεράστια χορογραφία ενός απόλυτα συγχρονισμένου μπαλέτου, θα συνεισφέρουν δημιουργώντας μία ακόμα θεαματική παράσταση. Εικόνες μεγάλου λυρισμού, όπως εκείνες της καταιγίδας και της χιονοθύελλας, αφήνουν το κοινό εκστασιασμένο! Σαν θέατρο που ζωντανεύει τον κινηματογράφο, σχεδόν σαν μια ταινία που παίρνει μπροστά μας σάρκα και οστά. Η παιδική φαντασία της σπουδαίας δημιουργού με τα πολιτικά οράματα δεν έχει διαψεύσει ποτέ το παριζιάνικο και διεθνές θεατρόφιλο κοινό. Μια επιταγή που ισχύει και για το κοινό του Φεστιβάλ Αθηνών, το οποίο θα έχει τη χαρά να απολαύσει το Θέατρο του Ήλιου για τρίτη φορά, μετά το Τελευταίο Καραβάν Σαράι και τους Εφήμερους.
Θέατρο του Ήλιου – Αριάν Μνουσκίν, «Οι ναυαγοί της Τρελής Ελπίδας (Αυγές)», 10-12/06 & 15-19/06 (στις 11/06 διπλή παράσταση), εκθεσιακό κέντρο Metropolitan Expo, αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», έναρξη προπώλησης: 20/05
Kunsthale Athena
Αίθουσα αναχωρήσεων
Δέκα εικαστικοί «αντιμέτωποι» με δέκα ηθοποιούς σε ένα πείραμα πάνω στη χειρονομία του αποχαιρετισμού, σε μια ενιαία περφόρμανς στο κτίριο της Kunsthalle στον Κεραμεικό. Φωτό: Νίκος Κατσαρός.
ΤΟ ΠΡΟΤΖΕΚΤ «ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ» είναι μια έκθεση-παράσταση-πείραμα στην οποία καλούνται 10 ηθοποιοί να συνεργαστούν με 10 εικαστικούς, προκειμένου να παράξουν έναν αριθμό περφόρμανς, ζωντανά έργα, με θεματικό πλαίσιο την αίσθηση του αποχαιρετισμού. Ο «αποχαιρετισμός» στη συγκεκριμένη περίπτωση αντιμετωπίζεται στην πιο διευρυμένη, εννοιολογικώς, εκδοχή του. Τα δίπολα χαράς και πίκρας, ελευθερίας και χωρισμού, λύτρωσης και φόβου, αναμονής και νοσταλγίας, ελπίδας και απογοήτευσης, συνήθειας και αλλαγής, παλιού και καινούργιου κόσμου (όχι χρονικά ορισμένου, αλλά σε ατέρμονη λούπα), ζωής και θανάτου, μοιάζει να εμπεριέχονται στην αρχετυπική «χειρονομία» του αποχαιρετισμού, στην αίσθηση του «αποχωρίζομαι». Στόχος είναι τα «έργα» να ερμηνεύουν τόσο τις συναισθηματικές όσο και τις κοινωνικοπολιτικές διαστάσεις του αποχαιρετισμού. Ο θάνατος, οι ερωτικές σχέσεις, οι οικογενειακές σχέσεις, το έγκλημα, οι πολιτικές και κοινωνικοπολιτικές αναταράξεις, το πέρασμα του χρόνου, η μετανάστευση, ο βίαιος εκτοπισμός, η περιήγηση, το ταξίδι, ο περίπατος, η επίσκεψη, οι τάσεις φυγής, είναι ορισμένες από τις εικόνες που πιθανόν να βρεθούν στο επίκεντρο των τελικών «δημιουργιών» που θα παρουσιάζονται ζωντανά στον χώρο για δύο συνεχόμενες ημέρες και για πέντε ώρες κάθε μέρα. Οι καλλιτέχνες βρίσκονται για πρώτη φορά όλοι μαζί στον χώρο της έκθεσης-παράστασης και διαλέγουν μόνοι τους τους συνεργάτες τους μέσα από τις παρουσιάσεις, τις συζητήσεις, την κυριολεκτική επαφή. Μπορεί να υπάρξουν ομάδες δύο ή περισσοτέρων ατόμων, τα μόνα δεδομένα όμως είναι η συνεργασία με κάποιον δημιουργό από διαφορετικό εκφραστικό τομέα, το θεματικό πλαίσιο και ο χώρος, ένα μισο- εγκαταλελειμμένο νεοκλασικό, το οποίο φέρει έντονα τα σημάδια της ιστορίας του. Δεν υπάρχουν προσχεδιασμένες ομάδες ή ζευγάρια από κάποιον τρίτο σκηνοθέτη ή επιμελητή. Ο ρόλοι αυτοί υιοθετούνται από τους ίδιους τους δημιουργούς, υπό τον συντονισμό της επιμελητικής ομάδας. Η έκθεση είναι βασισμένη σε μια ιδέα της Θέμιδας Μπαζάκα, ενώ η επιμέλεια είναι της ίδιας και της Μαρίνας Φωκίδη. Χ.Γ.
Αποχαιρετισμός / Farewell, 26-27/06 (19:00- 24:00), Kunsthalle Athena, Κεραμεικού 28, Μεταξουργείο
Ουαζντί Μουαουάντ - Des Femmes
Τρεις τραγωδίες σε μια ενιαία παράσταση
H σκηνοθετική απόπειρα του Μουαουάντ πάνω στο έργο του Σοφοκλή αναμένεται να είναι ένα από τα βασικά spectacles του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών. Aπό τη Ματίνα Καλτάκη.
ΜΕΓΆΛΗ ΦΑΣΑΡΊΑ προκάλεσε στον Καναδά η καινούργια παράσταση του Ουαζντί Μουαουάντ Des Femmes (Γυναίκες), μία πολύωρη παράσταση, συμπαραγωγή πολλών φορέων που, εκτός από το Φεστιβάλ Αθηνών, θα παρουσιαστεί και στο φετινό Φεστιβάλ της Αβινιόν. Στο πλαίσιο του προεκλογικού κλίματος της χώρας, η απόφαση του Μουαουάντ, δημοφιλούς συγγραφέα, σκηνοθέτη και διευθυντή του National Arts Centre της Οτάβα, να χρησιμοποιήσει στην παράσταση τη μουσική του Γάλλου ροκ σταρ Μπερτράντ Καντά και να βγάλει και τον ίδιο στη σκηνή ήταν ό,τι έπρεπε για λαϊκιστικά debates ανάμεσα στους πολιτικούς αντιπάλους. Κι αυτό γιατί ο Καντά, τραγουδιστής του δημοφιλούς στη Γαλλία τη δεκαετία του ’90 ροκ συγκροτήματος Noir Desir, χτύπησε άσχημα σε μια στιγμή ζηλοτυπίας τη φιλενάδα του, Μαρί Τρεντινιάν.
Ήταν το 2003. Η κοπέλα υπέκυψε στα τραύματά της λίγες μέρες αργότερα κι ο Καντά βρέθηκε στη φυλακή με ποινή 8 ετών για ανθρωποκτονία. Εξέτισε τέσσερα χρόνια και αφέθηκε ελεύθερος το 2007, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις από γυναικείες οργανώσεις που αγωνίζονται κατά της βίας ενάντια στις γυναίκες. Τα πράγματα γι’ αυτόν πήγαιναν από το κακό στο χειρότερο: του έκαψαν το σπίτι, η μπάντα του διαλύθηκε, χώρισε με τη γυναίκα του (και μητέρα των δυο παιδιών του, η οποία αυτοκτόνησε το 2010), τον έκαναν ξεφτίλα στο YouTube με κάτι γελοίες διαφημίσεις που έχει κάνει και τώρα ο Καναδάς τον χρησιμοποιεί για να επιδείξει την ηθική ευαισθησία της μεταναστευτικής πολιτικής του.
Περίμενε όλον αυτό τον μιντιακό πόλεμο ο Μουαουάντ; Χριστιανός λιβανέζικης καταγωγής, εγκατεστημένος στον Καναδά από την εφηβεία του, ο 43χρονος σήμερα συγγραφέας βρήκε στην καινούργια πατρίδα αναγνώριση και ευκαιρίες για να αναπτύξει το συγγραφικό και σκηνοθετικό του ταλέντο. Του δόθηκαν βραβεία, διακρίσεις και διευθυντικές θέσεις σε κρατικά θέατρα. Στο πλαίσιο προώθησης της «γαλλοφωνίας», το συγγραφικό έργο του παρουσιάστηκε ευρέως και στη Γαλλία, τιμήθηκε με τον γαλλικό τίτλο του Ιππότη των Γραμμάτων και των Τεχνών και προσκλήθηκε ως associate artist (προσκεκλημένος καλλιτέχνης) στο Φεστιβάλ της Αβινιόν του 2009.
Παρ’ όλα αυτά, εξακολουθεί να αισθάνεται ότι «δεν ανήκει» (ούτε σε συγκεκριμένη πατρίδα, ούτε σε συγκεκριμένο καλλιτεχνικό χώρο) κι ίσως ο συνδυασμός της επιτυχίας που έχει γνωρίσει με την επιμονή του να καταπιάνεται με δύσκολα θέματα για την ταυτότητα, την καταγωγή, την εξορία και την προσφυγιά, τον πόλεμο και τις ηθικές/υλικές καταστροφές που αυτός προκαλεί, να έχει ενοχλήσει διαφόρους βολεμένους Γαλλοκαναδούς, που βρήκαν την ευκαιρία να του επιτεθούν μέσω του Καντά. «Αν εμφανιστεί στη σκηνή των Γυναικών, τα χειροκροτήματα του κοινού δεν δικαιώνουν εμμέσως την απεχθή πράξη του;» αναρωτιούνται μετριοπαθή δημοσιεύματα σε εφημερίδες του Καναδά. Έτσι αποφασίστηκε ο Καντά να μη συμμετέχει στις παραστάσεις των Γυναικών που θα δοθούν σε διάφορα θέατρα του Καναδά.
Ο Μουαουάντ, πάντως, δεν πείθεται, υποστηρίζει τη φιλία του με τον Γάλλο τραγουδιστή και καταγγέλλει ότι όλη αυτή η ιστορία δεν είναι παρά σύμπτωμα του οπορτουνισμού των πολιτικών. Γι’ αυτό και ο Καντά θα συμμετάσχει, απ’ ό,τι φαίνεται, στις παραστάσεις που θα δοθούν στην Ευρώπη, εφόσον η «αρνητική διαφήμιση» περί δικαίωσης της βίας κατά των γυναικών κ.λπ., κ.λπ., όπως όλα δείχνουν, θα κινητοποιήσει το ενδιαφέρον του κοινού.
Η ίδια η παράσταση, πάντως, αποτελεί σαφές δείγμα της αγάπης του Καναδολιβανέζου συγγραφέα στην αρχαία ελληνική τραγωδία, και δη στα έργα του Σοφοκλή - όπου να ’ναι θα κυκλοφορήσει ένα δοκίμιο με τίτλο Traduire Sophocle (Μεταφράζοντας τον Σοφοκλή) από τις εκδόσεις Actes Sud, που υπογράφουν ο Μουαουάντ και ο συνεργάτης του, μεταφραστής των τραγωδιών του Σοφοκλή, Robert Davreu.
«Μέσα από την ιστορία της Αντιγόνης, της Ηλέκτρας και της Δηιάνειρας δοξάζεται η ελευθερία που κινδυνεύει και η οποία θα διασωθεί μόνο αν την υπερασπιστούμε όλοι μαζί», σχολιάζει και δηλώνει ότι δεν τον ενδιαφέρει να διασκευάσει τον Σοφοκλή, αλλά να ξαναφέρει στο προσκήνιο τα νοήματα των έργων του, αναζητώντας τον τρόπο που μπορεί να γίνει αυτό χωρίς να πειραχθεί η φόρμα του πρωτοτύπου.
σχόλια