Εκατόν πενήντα πέντε αρχαιότητες μοναδικής αξίας, αισθητικής και ιστορικής αφήγησης εκτίθενται από το Δεκέμβριο στην καρδιά της Νέας Υόρκης, έναν όροφο κάτω από το ισόγειο του Olympic Tower στην 5η Λεωφόρο. Κάθε μια από αυτές εξιστορούν στιγμές της ζωής των γυναικών στους κλασικούς χρόνους, μιας ζωής «παράλληλης» προς το κυρίαρχο σύμπαν των αντρών, έγκλειστης αλλά ταυτόχρονα καθοριστικής νοηματοδοσίας για την καθημερινότητα. Το κοινωφελές ίδρυμα «Αλέξανδρος .Σ. Ωνάσης», φιλοξενεί στο Ωνάσειο Πολιτιστικό Κέντρο της Νέας Υόρκη την έκθεση «H Γυναίκα στις λατρείες και τις γιορτές της Κλασικής Αθήνας», φιλοξενώντας σπάνια αντικείμενα που έφτασαν εδώ από την Αθήνα, το Βερολίνο, την Αγία Πετρούπολη, τη Φεράρα, τα μουσεία του Βατικανού... Ο Αντώνης Παπαδημητρίου, πρόεδρος του Δ.Σ. του κοινωφελούς ιδρύματος «Αλέξανδρος. Σ. Ωνάσης», μας μίλησε για την έκθεση και τις προκλήσεις της.
Στην παρουσίαση της έκθεσης «Στη γη του Λαβυρίνθου» λέγατε πως πρόκειται για μια έκθεση που ψάχνει και βρίσκει όρια. Ποιο θα λέγατε ότι είναι το κεντρικό χαρακτηριστικό της νέας έκθεσης;
Όχι μόνον η «Γη του Λαβυρίνθου» αλλά και οι εκθέσεις «Αθήνα - Σπάρτη, η Ελληνική Τέχνη σε αντίξοες συνθήκες» -που αφορούσαν την τέχνη από το 1453 και μετά- αναζητούσαν όρια. Άλλοτε ήταν όρια χρονολογικά, άλλοτε όρια πολιτισμού. Η έκθεση για τη γυναίκα αναζητά ένα κοινωνικό όριο που παραμένει πάντα επίκαιρο: τη θέση της. Και φυσικά, το ερώτημα τίθεται σε παρόντα χρόνο. Επομένως, το ενδιαφέρον της έκθεσης είναι ότι μέσα από την ιστορική αναδρομή, σε μια περίοδο που τέθηκαν οι βάσεις του ρασιοναλισμού, της δημοκρατίας και της ελευθερίας, μπορεί να αποτελέσει και τη βάση ενός σύγχρονου προβληματισμού.
Ποια είναι η ιστορία που αφηγούνται τα εκθέματα;
Είναι η ιστορία της γυναίκας η οποία, και τότε όπως και σήμερα, είναι για τον άνδρα θεά, ερωμένη, ηρωίδα, κυρία του οίκου της.
Πώς προέκυψε η ιδέα για την έκθεση αυτή;
Δεν είναι η πρώτη φορά που κάνουμε έκθεση με αναφορά στην ιστορική παρουσία της γυναίκας. Μία από τις πρώτες εκθέσεις μας αφορούσε τα κυκλαδικά (γυναικεία ειδώλια). Μετά οργανώθηκε η έκθεση «Από την Ιστάρ στην Αφροδίτη», που το περιεχόμενό είναι εμφανές ακόμη και από τον τίτλο. Όμως, πριν από δυο χρόνια είχα επισκεφθεί στην Ουάσινγκτον ένα ενδιαφέρον μουσείο, το Μουσείο της Γυναίκας, το οποίο διαχειρίζονται Έλληνες. Εκεί σκέφτηκα ότι θα ήταν ωραίο να κάνουμε μία έκθεση αφιερωμένη αποκλειστικά στη γυναίκα.
Συγκεντρώθηκαν 155 σπάνια αρχαιολογικά ευρήματα. Ποια ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία;
Δεν αντιμετωπίσαμε καμία ιδιαίτερη δυσκολία, εκτός από το να πεισθούν τα μεγάλα μουσεία να συνεισφέρουν αντικείμενα από τα πολύτιμα εκθέματά τους. Ωστόσο, πρέπει να παρατηρήσω ότι δυστυχώς στην Ελλάδα το αρχαιολογικό εύρημα αντιμετωπίζεται με ένα ιδιοκτησιακό αίσθημα, τέτοιο που όταν βγαίνουν ευρήματα, έστω και για πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, εκτός Ελλάδος, νομίζουμε ότι θα τα χάσουμε διά παντός. Εντούτοις, ανάλογες εκθέσεις είναι όντως οι καλύτεροι πρέσβεις στο εξωτερικό του ελληνικού πολιτισμού και πνεύματος. Κανένα μεγάλο ευρωπαϊκό μουσείο δεν εμφορείται από ανάλογη αντίληψη για τους θησαυρούς του.
Υπήρξε κάποια πρόκληση που προσωπικά αντιμετωπίσατε σε αυτή την έκθεση;
Η μεγάλη πρόκληση ήταν ότι αρχικά θέλησα να πείσω τους επιμελητές να ξεκινήσει η έκθεση με την αρχαϊκή κόρη και να καταλήξει στη μεθυσμένη και βακχευόμενη γριά του Μουσείου του Βερολίνου. Ισως αυτό θα πρόσφερε δύο πράγματα: αφενός θα καθιστούσε εναργές το πέρασμα της τέχνης από την εφηβεία στην ωριμότητά της και αφετέρου θα σημείωνε την ίδια ακριβώς πορεία της γυναίκας μέσα στο χρόνο. Δυστυχώς, αυτό δεν επιτεύχθηκε οργανωτικά.
Ποιο είναι το κοινό που «παραδοσιακά» επισκέπτεται τις εκθέσεις του Ιδρύματος;
Το κοινό της Νέας Υόρκης υποδέχεται με ενθουσιασμό όλες μας τις εκθέσεις και συνεχώς αυξάνεται. Μας υποστηρίζουν όλα τα μέσα ενημέρωσης, από τη «Wall Street Journal» ως τους «New York Times». Η βασική σύνθεση του κοινού, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνά μας, αποτελείται από άτομα μέσου και ανώτερου μορφωτικού επιπέδου από όλες τις κοινωνικές τάξεις και από ολη την πληθυσμιακή σύνθεση της Νέας Υόρκης. Οφείλω να τονίσω τον ενθουσιασμό των σχολείων της ομογένειας αλλά και την υποδοχή των εκθέσεων από τα μεγάλα πανεπιστημιακά ιδρύματα της Ν. Υόρκης και όχι μόνο.
Οι αντιδράσεις ποιες είναι;
Το αμερικανικό κοινό αντιμετωπίζει τις εκθέσεις ως μεγάλο πολιτιστικό γεγονός, αναζητώντας την προσφορά του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού στις δικές του πολιτιστικές αξίες.
Ποια είναι τα κεντρικά κριτήρια σχεδιασμού των εκθέσεων στη Νέα Υόρκη;
Αναζητούμε την εναλλαγή των θεμάτων από την προϊστορική αρχαιότητα μέχρι και σήμερα, επιδιώκοντας πάντοτε να στηρίζουμε εθνικές θέσεις, όπως έγινε με την έκθεση με τον Μ. Αλέξανδρο. Αποφεύγουμε να επαναλάβουμε εκθέσεις με υλικό το οποίο ήδη γεμίζει τις προθήκες των μεγάλων αρχαιολογικών μουσείων, εξού και η προηγούμενη έκθεσή μας με τα μινωϊκά. Σημαντικό κριτήριο παραμένει το επιστημονικό ενδιαφέρον που προκαλεί μία έκθεση, η οποία συνοδεύεται από ένα σημαντικό και άψογα τεκμηριωμένο κατάλογο αλλά και από το συνέδριο το οποίο «κλείνει» την έκθεση και προβάλλει συστηματικά την πρωτότυπη επιστημονική έρευνα.
σχόλια