Μιλάμε για το παλιό σχέδιο της Μπιρμπίλη, την πεζοδρόμηση της οδού Πανεπιστημίου;
Ναι και όχι. Πρόκειται μεν για την εξέλιξη της αρχικής ιδέας αλλά, όπως φαίνεται στο τελικό σχέδιο, δεν έχουμε να κάνουμε με μια «ξερή» πεζοδρόμηση και επί της ουσίας δεν πεζοδρομείται η Πανεπιστημίου. Θα κλείσει για τα αυτοκίνητα, ενώ θα υπάρχει η δυνατότητα προσπέλασής της με αμάξι μόνο καθέτως από τέσσερις άξονες, με πορεία προς τη Σταδίου και την Ακαδημίας. Επομένως, ο δρόμος θα συνεχίσει να υπάρχει, δεν θα δούμε έναν ατελείωτο πεζόδρομο, όπως στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου. Στο οδόστρωμα της Πανεπιστημίου θα τοποθετηθούν οι ράγες της επέκτασης του τραμ, που θα συνεχίζει από την πλατεία Συντάγματος με κατεύθυνση προς τα Πατήσια, διασχίζοντας Πανεπιστημίου και Πατησίων. Όπου δεν θα υπάρχει τραμ, θα μπορούν να κυκλοφορούν ποδήλατα και, φυσικά, πεζοί.
Στην πραγματικότητα το πρότζεκτ είναι πολύ πιο ευρύ, η Πανεπιστημίου γίνεται η «ραχοκοκαλιά» μιας νέας πολεοδομικής αντίληψης για τοκέντρο, όπου το αυτοκίνητο παύει να πρωταγωνιστεί.
Επομένως, η παρέμβαση δεν αφορά αποκλειστικά την Πανεπιστημίου;
Ακριβώς. Η Πανεπιστημίου εντάσσεται σε έναν πολεοδομικό και αρχιτεκτονικό «δακτύλιο» που θα εκτείνεται από τη λεωφόρο Αμαλίας μέχρι το τέλος της Πατησίων. Θα έχει ως βασικό άξονα την Πανεπιστημίου και θα κορυφώνεται συμβολικά σε μια νέα πλατεία Ομονοίας. Ο κύριος στόχος είναι το πρότζεκτ ν’ αποτελέσει ατμομηχανή ανατροπής της εντεινόμενης υποβάθμισης, αναβιώνοντας την πεμπτουσία του αθηναϊκού κέντρου, που είναι η ποικιλία χρήσεων και δραστηριοτήτων (επιχειρηματικές, υπηρεσιών, κατοικίας, αναψυχής και πολιτισμού), ενθαρρύνοντας παράλληλα πολλαπλές δράσεις. Η συνέχεια της παρέμβασης προς τη λεωφόρο Αμαλίας, την Ομόνοια και την οδό Πατησίων θα διαμορφώσει έναν δακτύλιο που θα συνδέσει τον πεζόδρομο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου και το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης με το Αρχαιολογικό Μουσείο, καθώς και την πλατεία της Ομόνοιας με το Μοναστηράκι και το Θησείο, φέρνοντας σε αμεσότερη επαφή τη ζωντάνια της σύγχρονης πόλης με τους αρχαιολογικούς χώρους και τον τουρισμό.
Ποιες είναι οι βασικές συγκοινωνιακές αλλαγές που θ’ αλλάξουν τη ζωή μας;
Ξεχάστε το κέντρο, όπως το ξέρατε. Οι κυκλοφοριακές ρυθμίσεις θα εκτείνονται εκ των πραγμάτων από τον κόμβο της Καλλιρρόης στη Συγγρού ως τους Αμπελοκήπους και από την είσοδο της λεωφόρου Αθηνών ως τα Πατήσια. Ενώ το κέντρο παραμένει ανοιχτό για τα αυτοκίνητα, αποθαρρύνεται σημαντικά η διαμπερής κυκλοφορία μέσω αυτού. Ένα παράδειγμα: βρίσκεστε στο Φιξ, στη λεωφόρο Συγγρού, και θέλετε να πάτε στο Αιγάλεω. Σήμερα έχετε τη δυνατότητα να «χρησιμοποιήσετε» το κέντρο. Θα προχωρήσετε προς το Σύνταγμα και μετά, μέσω Πανεπιστημίου και Ομόνοιας, θα κατευθυνθείτε προς Αγίου Κωνσταντίνου, κ.λπ. Μετά την παρέμβαση αυτό δεν θα είναι εφικτό. Θα μπορείς να φτάσεις στο κέντρο, αλλά δεν θα μπορείς να το διασχίσεις για να πας από το ένα μέρος στο άλλο. Δημιουργούνται θύλακες κάθετης σύνδεσης ανάμεσα σε Σταδίου, Πανεπιστημίου και Ακαδημίας (η τελευταία γίνεται κάθοδος από άνοδος που είναι σήμερα). Πρέπει να θυμάστε ότι, εκτός από την Πανεπιστημίου που τίθεται εκτός συγκοινωνιακού χάρτη των Ι.Χ., είναι και η λεωφόρος Αμαλίας που ανασχεδιάζεται και αποκτά ακόμα πιο φαρδιά πεζοδρόμια. Έχουμε και λέμε, λοιπόν: η πρόσβαση από τη λεωφόρο Συγγρού προς το Κολωνάκι θα γίνεται από τη Βασιλέως Κωνσταντίνου και τη Βασιλίσσης Σοφίας, ενώ μόνο η κίνηση προς το εμπορικό τρίγωνο, τη Βουλή και την Πλάκα θα ακολουθεί τη λεωφόρο Αμαλίας. Η κυκλοφορία που κατέρχεται σήμερα προς το κέντρο από τη Βασιλίσσης Σοφίας θα διοχετευτεί στην οδό Ακαδημίας, η οποία, όπως είπαμε, αλλάζει κατεύθυνση. Η άνοδος από την οδό Πειραιώς θα συνεχίσει να λειτουργεί, όπως είναι σήμερα, από τη Σταδίου προς τη Φιλελλήνων.
Η Αγίου Κωνσταντίνου θα αντιστραφεί, συνδέοντας τη δυτική είσοδο της Αθήνας με τη Γ’ Σεπτεμβρίου. Προβλέπονται, επίσης, ένας εσωτερικός δακτύλιος εξυπηρέτησης και μια αναδιάρθρωση του συγκοινωνιακού δικτύου στο κέντρο. Το τραμ θα λειτουργεί όλο το 24ωρο και τις ώρες αιχμής θα διέρχεται από τις στάσεις κάθε δύο λεπτά.
Πώς προέκυψε το Ίδρυμα Ωνάση;
Βάζει τα λεφτά που δεν έχει το κράτος; Αν γίνουμε πολύ «ωμοί», θα πρέπει να απαντήσουμε καταφατικά. Το Ίδρυμα Ωνάση αναλαμβάνει τη διοργάνωση και το συνολικό κόστος του ευρωπαϊκού αρχιτεκτονικού διαγωνισμού και όλων των απαραίτητων μελετών για την αναμόρφωση του κέντρου της Αθήνας, με βασικό άξονα την οδό Πανεπιστημίου. Σημειώστε κι ένα επιπλέον, παράπλευρο κέρδος: καθώς πρόκειται για ιδιωτικό φορέα, είναι σε θέση να «τρέξει» το πρόγραμμα πολύ πιο γρήγορα. Όσο μπορούμε να ξέρουμε, στο Ίδρυμα Ωνάση έχουν πάρει το ζήτημα πολύ ζεστά - για την ηγεσία του αποτελεί έργο ζωής.
Της προετοιμασίας του διαγωνισμού, με επικεφαλής τον καθηγητή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου κ. Παναγιώτη Τουρνικιώτη, προηγήθηκε πολύμηνη εντατική προετοιμασία, στην οποία συμμετείχαν αρχιτέκτονες, πολεοδόμοι, δημοσιογράφοι, επαγγελματίες του κέντρου, άνθρωποι της πόλης, ομάδες πολιτών κ.λπ. Ωστόσο, χρειάζεται να γίνει μια διευκρίνιση. Για την υλοποίηση του σχεδίου το ίδρυμα δεν θα βάλει δικούς του πόρους. Ο στόχος είναι να αξιοποιηθούν ευρωπαϊκοί πόροι, που, όμως, για να αξιοποιηθούν, απαιτείται άριστη προετοιμασία σε επίπεδο μελετών. Αυτό είναι το κύριο αντικείμενο του ιδρύματος, η διεξαγωγή του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού και η σύνταξη μελέτης εφαρμογής από το πρώτο βραβείο που θα προκύψει.
Πότε θα γίνει ο διαγωνισμός;
Ποιοι θα μπορούν να συμμετέχουν; Ο διαγωνισμός θα πραγματοποιηθεί άμεσα, σε δύο φάσεις. Στην πρώτη θα κατατεθούν ιδέες, αποβλέποντας στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό του δημόσιου χώρου και θα επιλεγεί μικρός αριθμός μελετητών που θα διαγωνιστούν μεταξύ τους στο επόμενο στάδιο, από το οποίο θα προκύψει ο ανάδοχος μελετητής του έργου. Για την προετοιμασία του έργου συνεργάζονται ήδη τα συναρμόδια υπουργεία Περιβάλλοντος, Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) και Μεταφορών,Υποδομών & Δικτύων (ΥΠΥΜΕΔΙ) αλλά και οι φορείς που θα έχουν σημαντική συνεισφορά και τον συντονισμό του έργου. Για την πραγματοποίησητου διαγωνισμού το Ίδρυμα Ωνάση συνάπτει ως χορηγός σύμβαση με το ΥΠΕΚΑ, το ΥΠΥΜΕΔΙ, την Αττικό Μετρό, την Περιφέρεια Αττικής και τον Δήμο Αθηναίων. Η πρώτη φάση του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού θα πραγματοποιηθεί μέσω της ιστοσελίδας www.rethinkathens.org, η οποία έχει διαμορφωθεί ειδικά γι’ αυτόν το σκοπό. Η εγγραφή των ενδιαφερομένων και η αξιολόγησή τους από την κριτική επιτροπή του διαγωνισμού θα γίνουν μέσω της ιστοσελίδας. Οι προτάσεις που θα επιλεγούν για τη δεύτερη φάση του διαγωνισμού θα ζητηθούν σε έντυπη μορφή. Πέρα, όμως, από τη διαδικασία του διαγωνισμού, η ιστοσελίδα θα προσφέρει την ευκαιρία και στο ευρύ κοινό, στους κατοίκους και τους επαγγελματίες της πόλης της Αθήνας να συζητούν και να εκφράζουν την άποψή τους για το έργο αυτό μέσω των κοινωνικών δικτύων (facebook, twitter κ.λπ.). Το κοινό θα έχει, επίσης, την ευκαιρία να εκφράσει την άποψή του για την καλύτερη πρόταση, ψηφίζοντας ανάμεσα σε αυτές που θα προκύψουν κατά τον διαγωνισμό.
Τι θα γίνει με την Ομόνοια;
Η Ομόνοια είναι μία από τις πλατείες που θα αναμορφωθούν άμεσα. Όπως και η πλατεία Δικαιοσύνης, απέναντι από το Ρεξ. Η Ομόνοια θα μετατραπεί επιτέλους σε πραγματική πλατεία, με πεζοδρόμηση από την οδό Πατησίων έως τη Γ’ Σεπτεμβρίου. Είναι σημαντικό να πούμε ότι προβλέπονται παράλληλοι διαγωνισμοί για τη δημιουργία γλυπτών ή άλλων εγκαταστάσεων που θα λειτουργούν ως ισχυρά τοπόσημα για την ευρύτερη περιοχή τους. Μην εκπλαγείτε αν, για παράδειγμα, ξαναδούμε στην Ομόνοια παραλλαγή του εμβληματικού της πίδακα, κοινώς ένα σιντριβάνι από τα παλιά, που χιλιάδες Αθηναίοι αναπολούν.
Είναι ένα ακριβό πρότζεκτ;
Παραδόξως, όχι. Η αρχιτεκτονική διαμόρφωση είναι επιφανειακό έργο χαμηλού κόστους και υπολογίζεται στα 15 εκατ. ευρώ. Μεγαλύτερη είναι η δαπάνη για την κατασκευή του τραμ, η οποία όμως είναι ανταποδοτική. Το συνολικό κόστος της παρέμβασης, με το τραμ να φτάνει στα Άνω Πατήσια (σε πρώτη φάση θα φτάσει στην πλατεία Αιγύπτου), δεν θα ξεπεράσει τα 200 εκατομμύρια μαζί με το ΦΠΑ, από τα οποία το μεγαλύτερο μέρος θα πάει στο τραμ. Αν σας αρέσουν οι συγκρίσεις, το συγκεκριμένο κόστος μπορεί να συγκριθεί με το κόστος ενός μεγάλου ανισόπεδου κόμβου σε αυτοκινητόδρομο.
Πότε θα μπορούσαμε να το δούμε να γίνεται;
Τα τρία χρόνια είναι ένας εφικτός στόχος. Προέχει η ολοκλήρωση του διαγωνισμού και η διασφάλιση των κοινοτικών πόρων. Για να περιοριστούν οι επιπτώσεις της κατασκευής του έργου στη λειτουργία της πόλης, έχουν προβλεφθεί μια ευρύτερη κυκλοφοριακή ρύθμιση για την καλή εξυπηρέτηση όλων των επίγειων μέσων μεταφοράς καθώς και η υλοποίηση του έργου σε τρεις φάσεις, για να επιμεριστούν οι συνέπειες. Η διαμόρφωση του δημόσιου χώρου σε καθεμιά από αυτές τις φάσεις θα διαρκέσει μόνο λίγους μήνες.
Με νωπή τη μνήμη από τα επεισόδια και τις καταστροφές στο κέντρο της Αθήνας, πόσο σίγουροι είμαστε για τη συντήρηση ενός τόσο φιλόδοξου αστικού πρότζεκτ;
Καθόλου σίγουροι. Αλλά υπάρχει μια αντίληψη που λέει ότι ένας διαρκώς υποβαθμιζόμενος δημόσιος χώρος είναι πιο ευάλωτος σε κρούσματα βανδαλισμού. Με απλά λόγια, δεν τον σέβεται κανείς. Αντίθετα, ένας δημόσιος χώρος με τις υψηλές προδιαγραφές που θέτει ο διαγωνισμός για την Πανεπιστημίου υπάρχει η ελπίδα ότι, πρώτον, θα φέρει περισσότερη ζωή μέσα από την αναγέννηση της ευρύτερης περιοχής και την ανάληψη πρωτοβουλιών σε επίπεδο επιχειρηματικής δραστηριότητας και αναψυχής, ενώ, δεύτερον, θα εμπνεύσει διαφορετικές κοινωνικές συμπεριφορές, όπως είδαμε να συμβαίνει και στο μετρό.
Πόσο εφικτό είναι ένα πρόγραμμα αστικής αναγέννησης σε περιβάλλον παρατεταμένης οικονομικής ύφεσης;
Υπάρχουν δύο παράγοντες που μπορεί να δράσουν επικουρικά στο «μεγάλο σχέδιο». Μια παρέμβαση αυτού του μεγέθους είναι βέβαιο ότι θα αναζωογονήσει την οικονομική ζωή στην περιοχή, θα προκαλέσει επενδύσεις, ενώ οι τιμές μοιραία θα ανέβουν, καθώς πολλοί θα θελήσουν να πάρουν «θέση» στο νέο σκηνικό. Επίσης, το οικονομικό κλίμα κάποια στιγμή θα αλλάξει. Το 2015 ή το 2016, οπότε υπάρχει σοβαρή πιθανότατα να δούμε ένα τμήμα του έργου έτοιμο, τα πράγματα εικάζεται ότι θα είναι από λίγο έως αρκετά διαφορετικά.
σχόλια