Είναι ο Βασίλης Παλαιοκώστας ο «Έλληνας Ρομπέν των Δασών»;

Το ΒΒC κυκλοφόρησε την προηγούμενη εβδομάδα ένα μεγάλο αφιέρωμα για τον Βασίλη Παλαιοκώστα, έναν από τους πιο καταζητούμενους Έλληνες κακοποιούς. Αφορμή στάθηκε η φημολογούμενη «επάνοδος» στην ενεργό δράση του διαβόητου ληστή που διαφεύγει τη σύλληψη εδώ και χρόνια. Οι περιγραφές εντυπωσιάζουν: «Έλληνας Ρομπέν των Δασών», «άπιαστος», «τιμωρός των τραπεζών», «προστάτης των φτωχών» κ.ά.

Εντυπωσιασμένοι από το προφίλ που τον παρουσιάζει ως κινηματογραφικό ήρωα, αποφασίσαμε να ερευνήσουμε κατά πόσον όσα αποδίδονται στον Παλαιοκώστα είναι αληθινά ή όχι. Είναι όντως ο Βασίλης Παλαιοκώστας ένας λαϊκός ήρωας; Ο Βασίλης Λαμπρόπουλος, συντάκτης του αστυνομικού ρεπορτάζ του «Βήματος», μας είπε ότι ο δημοσιογράφος του BBC μάλλον μπέρδεψε τον Βασίλη Παλαιοκώστα με τον αδερφό του Νίκο. Όπως υποστηρίζουν οι πηγές του στην ΕΛ.ΑΣ., «οι Άγγλοι κάνουν ένα λάθος που κάνουν πολλοί στην υπόθεση των αδελφών Παλαιοκώστα. Μπερδεύουν τη δράση και τη συμπεριφορά τους. Ο Νίκος ήταν ο ορεσίβιος ληστής που έβρισκε κρησφύγετο στα βουνά της Κεντρικής Ελλάδας, που προχωρούσε σε δεκάδες οργανωμένες ληστείες στην επαρχία, έδινε δώρα σε χωρικούς, απέφευγε διαρκώς να πυροβολεί αστυνομικούς. Γι' αυτόν είχε αναπτυχθεί ο αστικός μύθος στα Άγραφα και στην Πίνδο που τον αναγόρευε σε "Ρομπέν των Δασών", "παλιό αντάρτη κυνηγημένο από τους ασφαλίτες" στα κακοτράχαλα βουνά που τα ήξερε σαν την παλάμη του χεριού του. Ο Νίκος Παλαιοκώστας δεν είχε πολιτικές αναζητήσεις, απέφευγε σχέσεις με αντιεξουσιαστές και δεν είχε καμία σχέση με αυτό που λέμε "τρομοκρατία". Αντιθέτως, ο Βασίλης, όπως έχουμε διαπιστώσει, συνήθως κινούνταν και μέσα σε πόλεις, σχεδόν ποτέ δεν είχε δείξει τη... γαλαντομία του, ποτέ δεν είχε αναπτύξει τον μύθο του λαϊκού ήρωα. Εκείνο που τον χαρακτήριζε ήταν οι οργανωτικές του ικανότητες, η δυνατότητα στρατολόγησης ατόμων από τον ποινικό και αντιεξουσιαστικό χώρο αλλά και η οργάνωση απαγωγών, όπως αυτή του επιχειρηματία Αλέξανδρου Χαΐτογλου το 1995 και του βιομήχανου Γιώργου Μυλωνά το 2008. Ο Β. Παλαιοκώστας καλλιεργούσε προσεκτικά τον μύθο του σε άτομα του κοινού ποινικού δικαίου και σε αναρχικούς που τον έβλεπαν να διαβάζει Νίτσε και Μπακούνιν, να αυτοαναγορεύεται σε "Θανάση Κλάρα" (το πραγματικό όνομα του Άρη Βελουχιώτη) και να αναδεικνύεται σε νέο "βασιλιά των κακοποιών". Όμως σε αρκετές συμπλοκές στη Λαμία και τη Λιβαδειά είχε πυροβολήσει στο ψαχνό αστυνομικούς. Και αυτό το αγνοεί το BBC...».

Τελικά, το ρεπορτάζ του BBC μάλλον δεν ξεφεύγει από την αφήγηση των ξένων μέσων, ειδικά την τελευταία πενταετία που βρεθήκαμε, λόγω κρίσης, στο επίκεντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος: η Ελλάδα και οι Έλληνες παρουσιάζονται ως μία εξωτική περίπτωση, σίγουρα εκτός του στενού ευρωπαϊκού πυρήνα, με εγκληματίες που τιμωρούν τις τράπεζες και μοιράζουν τα κέρδη τους στους φτωχούς.

Η αλήθεια είναι ότι σε κάποια περιστατικά (ληστείες, καταδιώξεις, τυχαίους ελέγχους αστυνομικών κ.λπ.) που έχουν συνδεθεί με εμφάνιση του Βασίλη Παλαιοκώστα έχει υπάρξει ανταλλαγή πυροβολισμών μεταξύ της ομάδας του και των αστυνομικών. Όπως μας λέει και ο Μανώλης Ασαριώτης, δημοσιογράφος του αστυνομικού ρεπορτάζ στον ΑΝΤ1, κανένας δημοσιογράφος δεν μπορεί να υποστηρίξει πέραν πάσης αμφιβολίας –χωρίς να έχει γίνει ακόμα καμία δίκη– ότι όντως συμμετείχε ο Παλαιοκώστας στα συγκεκριμένα περιστατικά ή ότι ήταν αυτός που πυροβόλησε και όχι κάποιος συνεργός του, για παράδειγμα. Όμως, και από την άλλη πλευρά, ο ισχυρισμός ότι ο Βασίλης Παλαιοκώστας δεν έχει «βάψει τα χέρια του με αίμα» φαντάζει εξίσου έωλος. Ειδικά μετά την έκρηξη της βόμβας το 2010 στο υπουργείο Δημόσιας Τάξης που στοίχισε τη ζωή του υπασπιστή του τότε υπουργού Μιχάλη Χρυσοχοΐδη.

Μπορούμε να καταλάβουμε τις επιφυλάξεις για «υιοθέτηση» του δακτυλικού αποτυπώματος του Παλαιοκώστα που βρήκε η ΕΛ.ΑΣ. στο περιτύλιγμα του φακέλου που περιείχε τη βόμβα από δημοσιογράφους σε αριστερές εφημερίδες και sites με τους οποίους μιλήσαμε. Όμως η ξεκάθαρη αμφισβήτηση από έναν δημοσιογράφο του BBC φαντάζει κάπως περίεργη. Καταρχάς, επειδή χρησιμοποιεί ένα τελείως ερασιτεχνικό επιχείρημα, δηλαδή τα λόγια ενός «υποστηρικτή» του Παλαιοκώστα, που δεν καταλαβαίνει «πώς μπορεί να βρεθεί αποτύπωμα από μια τόσο ισχυρή έκρηξη». Σε δεύτερη ανάλυση, είναι λίγο δύσκολο να σκεφτούμε ότι μεγάλα ΜΜΕ αγγλοσαξωνικών χωρών θα αμφισβητούσαν ευρήματα των κυβερνήσεών τους μετά από κάποιο τρομοκρατικό χτύπημα στη χώρα τους. Πώς γίνεται δημοσιογράφος σε αγγλοσαξωνικό μέσο (παραδοσιακά «ευαίσθητα» σε ζητήματα τρομοκρατίας) να μην ασχοληθεί καθόλου με τις πολλές αναφορές που συνδέουν τον Παλαιοκώστα με το αντάρτικο πόλης;

Ένας σύγχρονος Ρομπέν των Δασών, αν ποτέ υπήρξε ή θα υπάρξει, δεν θα μπορούσε να εμφανιστεί σε ένα «κανονικό» κράτος, παρά μόνο στην Ελλάδα.

Το ρεπορτάζ του BBC συνεχίζει, πιστό στο δόγμα «μην αφήσεις κάποια στοιχεία να χαλάσουν μια ωραία ιστορία». Και όντως ο συντάκτης του BBC γράφει μια πολύ εντυπωσιακή ιστορία για έναν ληστή-λαϊκό ήρωα που μοιράζει τα λεφτά που συγκεντρώνει από ληστείες σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη, σε μια χειμαζόμενη από την οικονομική κρίση χώρα. Η μόνη επιβεβαιωμένη πληροφορία που διαθέτουμε, όμως, για προσφορά χρημάτων μάς έρχεται από το 1992, από έναν ιδιοκτήτη αυτοκινήτου που ο Παλαιοκώστας και η συμμορία του χρησιμοποίησε μετά από ληστεία. Το αυτοκίνητο μάρκας Nissan επεστράφη στον ιδιοκτήτη του, ο οποίος έκπληκτος ανακάλυψε 150.000 δραχμές κάτω από ένα πατάκι. Για να υπάρχει μια υποτυπώδης σύγκριση, η λεία από τη ληστεία ήταν 125.000.000. Ενώ το δημοσίευμα του BBC υπογραμμίζει με εμφατικό τρόπο ότι ο Παλαιοκώστας έχει δώσει «εκατομμύρια» σε ανθρώπους που έχουν ανάγκη, τα περιστατικά που αναφέρει δεν πείθουν για συστηματική διανομή της λείας του από ληστείες και απαγωγές. Ο συντάκτης αναφέρει ως παράδειγμα τις 100.000 δραχμές που είχε δώσει σε κάποια ορφανά κορίτσια για να παντρευτούν και τα υπερβολικά ποσά που έδινε σε όποιον του παρείχε κάποια υπηρεσία, όπως ο αγρότης που του έσφαξε ένα γουρούνι για να φάει και «αντί για 10 δραχμές, του άφησε 1.000». Όσα γουρούνια και να έχει φάει όμως, δεν φτάνουν τα εκατομμύρια ευρώ που έχει μαζέψει από ληστείες και απαγωγές.

Το ίδιο το ρεπορτάζ αναφέρει πληροφορίες που είναι αντιφατικές με τον μύθο του Έλληνα Ρομπέν των Δασών που επιχειρεί να φιλοτεχνήσει σε όλο το κομμάτι ο συντάκτης. Σε κάποιο σημείο μιλά για τη μακρά απουσία του από την «ενεργό δράση» κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, όταν υποτίθεται πως είχε ανοίξει τυροκομείο στη Βουλγαρία ή άλλα καταστήματα στην Ολλανδία. Και προστάτης των φτωχών και επιχειρηματίας; Και διανομή της λείας και συγκέντρωση κεφαλαίου για επιχειρήσεις;

Τελικά, το ρεπορτάζ του BBC μάλλον δεν ξεφεύγει από την αφήγηση των ξένων μέσων, ειδικά την τελευταία πενταετία που βρεθήκαμε, λόγω κρίσης, στο επίκεντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος: η Ελλάδα και οι Έλληνες παρουσιάζονται ως μία εξωτική περίπτωση, σίγουρα εκτός του στενού ευρωπαϊκού πυρήνα, με εγκληματίες που τιμωρούν τις τράπεζες και μοιράζουν τα κέρδη τους στους φτωχούς. Ένας σύγχρονος Ρομπέν των Δασών, αν ποτέ υπήρξε ή θα υπάρξει, δεν θα μπορούσε να εμφανιστεί σε ένα «κανονικό» κράτος, παρά μόνο στην Ελλάδα.