Θαυμάζουμε τις μεγαλοπρεπείς συνθέσεις του Πάολο Βερονέζε, μας συγκινεί όμως η απλότητα του Ραφαήλ και η αγνότητα του Καρρέτζιο. Ο Πάολο Βερονέζε υπόσχεται πολλά και εκπληρώνει τις υποσχέσεις του • ο Ραφαήλ και ο Καρρέτζιο υπόσχονται λίγα και αποδίδουν πολλά, πράγμα που μας ευχαριστεί περισσότερο. Τα θέλγητρα βρίσκονται συνήθως περισσότερο στην ψυχή παρά στο πρόσωπο, δεδομένου ότι ένα ωραίο πρόσωπο φαίνεται αμέσως και δεν κρύβει σχεδόν τίποτα: ενώ το πνεύμα δείχνεται λίγο-λίγο, μόνο όταν το θέλει και για όσο θέλει • μπορεί να κρυφτεί και να εμφανιστεί την κατάλληλη στιγμή, προκαλώντας το είδος εκείνο της έκπληξης που αποκαλούμε γοητεία ενός ατόμου.
Η χάρη έγκειται λιγότερο στα φυσιογνωμικά χαρακτηριστικά και περισσότερο στους τρόπους • διότι οι τρόποι εκδηλώνονται ανά πάσα στιγμή και ανά πάσα στιγμή μπορούν να προκαλέσουν εκπλήξεις: με δύο λόγια, μια γυναίκα μόνο με έναν τρόπο μπορεί να είναι ωραία αλλά είναι θελκτική με εκατό χιλιάδες τρόπους.
Οι μουσικοί αναγνωρίζουν ότι η μουσική που τραγουδιέται πιο εύκολα είναι και η πιο δύσκολη στη σύνθεση: πασιφανής απόδειξη ότι οι απολαύσεις μας, και η τέχνη που μας τις προσφέρει, βρίσκονται μεταξύ κάποιων ορίων. Διαβάζοντας κανείς τους τόσο πομπώδεις στίχους του Κορνηλίου και τους τόσο φυσικούς του Ρακίνα, δεν θα μάντευε ότι ο Κορνήλιος έγραφε με δυσκολία και ο Ρακίνας με κόπο.
Τι σημαίνει λοιπόν τελικά μια ακαλαίσθητη κοινωνία; Μια κοινωνία ισοπεδωμένη. Μια κοινωνία θρυψαλιασμένη, πνευματικά παραιτημένη, χωρίς ζωτικό βάθος, χωρίς αντιστάσεις – μια κοινωνία ρηχή, ασύνταχτη, ανερμάτιστη. «Το διαστρεβλωμένο γούστο» μας προειδοποιεί ο Βολταίρος «είναι μια αρρώστια του πνεύματος». Μια ύβρις του «βλέμματος». Μια κοινωνία καταντά κακόγουστη όταν έχει παραδοθεί, αυτοεγκαταλειφθεί. Καλαίσθητος πολίτης είναι ο ενεργός, ο αχειραγώγητος πολίτης, ο πολίτης που «βλέπει». Ο ψηφιακός κόσμος του τέλους των ιδεολογιών, αν όχι και της ιστορίας, καλλιεργεί εντέλει την ακαλαισθησία δίκην αναισθητικού. Έχει δίκιο ο Philippe Sollers: «Η καλαισθησία σήμερα δεν είναι σύμβαση, αισθητισμός, συντήρηση. Η καλαισθησία σήμερα οδηγεί κατευθείαν στην κοινωνική εξέγερση!».
Montesquieu | Περί καλαισθησίας
Εκδόσεις Ροές
σχόλια