Σε κάποιο άρθρο του ο Εμμανουήλ Ροϊδης ανέφερε πως στην Αθήνα του 1890 κυκλοφορούσαν παραπάνω από τριπλάσιες εφημερίδες απ' όσες στο Παρίσι. Το φαινόμενο αυτό, της λειτουργίας πολλαπλάσιων Μέσων αναλογικά με τον πληθυσμό της Ελλάδας (για να μην υπολογίσουμε και το ΑΕΠ), είναι διαχρονικό. Όποιος το μελετήσει θα εντοπίσει κάποιες βασικές αιτίες, μεταξύ αυτών την εμπλοκή του κράτους με υψηλά budget, όσο και την επιθυμία κάποιων ελίτ να ασκούν εξωθεσμική επιρροή.
Έτος 2014 και φαίνεται να αλλάζουν αρκετά τα δεδομένα. Κάποιες αιτίες: Η αισθητή μείωση του budget που διαθέτει το κράτος για διαφήμιση, η σημαντική μείωση του budget των επιχειρήσεων, αλλά και η διαφυγή του ενδιαφέροντος των καταναλωτών προς social media ή τα Μέσα του εξωτερικού, αλλά και στα δεκάδες sites που έχουν δημιουργηθεί.
Στο προηγούμενο σημείωμα είδαμε τις εξελίξεις σε διεθνές επίπεδο. Από την αγωνιώδη προσπάθεια των New York Times να αντιμετωπίσουν το τσουνάμι της BuzzFeed-οποίησης των media, μέχρι την διαμάχη στελεχών του Facebook με media/δημοσιογράφους, για το ποιος ευθύνεται πιο πολύ για την μείωση της ποιότητας της δημοσιογραφικής δουλειάς. Πώς θα διαμορφωθεί το εγχώριο πεδίο των media; Πώς θα επηρεάσουν το παγκόσμιο σκηνικό δραματικών ανατροπών (disruption) και το ελλαδικό σκηνικό κρίσης και υπερβολών;
Μια πρόβλεψη είναι ότι θα υπάρξει μεγαλύτερη συγκέντρωση στα Μεγάλα Μέσα, ενώ από την άλλη θα διατηρείται ένας γαλαξίας ‘μικρών’ διαδικτυακών Μέσων (έστω και αν διατηρηθεί υψηλός ο ρυθμός εμφάνισης και αποχώρησης αρκετών από αυτήν την κατηγορία). Είναι ανεδαφική η εκτίμηση ότι θα εξαφανιστούν ή θα συρρικνωθούν ριζικά τα ελληνικά Μέσα: ακόμα και ο Έλληνας τακτικός αναγνώστης των Financial Times, θα ανατρέχει σε ένα μεγάλο εγχώριο Μέσον για ελληνικές ιστορίες ή στο site του χωριού του παππού του, για να διατηρεί συναισθηματική και επαγγελματική επαφή με αυτά που συμβαίνουν γύρω του και την ανθρώπινη αποσκευή του.
Μια ενδιαφέρουσα διάσταση των αλλαγών που συμβαίνουν είναι και η εξής: αρκετοί Έλληνες 30χρονοι, παρόλο που δεν είναι celebrities, αλλά επιχειρηματίες, bloggers, trend setters κλπ, συγκεντρώνουν μεγαλύτερη προσοχή από τους ‘αναγνώστες’ τους, απ' όσο οι μισές ελληνικές εφημερίδες πανελλαδικής κυκλοφορίας.
Τα περισσότερα ελληνικά Μέσα ζουν μια τριπλή κρίση: η πρώτη αφορά την παγκόσμια πίεση στα κλασσικά Μέσα (λόγω Internet κλπ), η δεύτερη έχει σχέση με το οικονομική κρίση της χώρας (και την δραματική περικοπή των εσόδων ) και η τρίτη συναρτάται με την αξιοπιστία τους. Τα πρώτα συμπεράσματα υπό έκδοση μελέτης είναι ότι το 2012 οι κυκλοφορίες και τα έσοδα των ελληνικών εφημερίδων ήταν περίπου το ένα τρίτο των αντίστοιχων μεγεθών του 2008.
Είναι λίγα εκείνα τα ελληνικά Μέσα, όπως η LIFO, που έχουν επενδύσει σε μια δυναμική ψηφιακή πλατφόρμα και έχουν διεκδικήσει τα κοινά, τα οποία έχουν διαφοροποιηθεί αισθητά ως προς τον τρόπο που ‘καταναλώνουν’ ειδήσεις ή δημοσιεύματα ως ψυχαγωγία.
Ένα μέρος του αναγνωστικού (και ψυχαγωγικού) ενδιαφέροντος κατοίκων της Ελλάδας, θα καλύπτεται από media του εξωτερικού.Θα παραμείνει όμως η ανάγκη για ισχυρά ή ‘ιδιαίτερα’ εγχώρια media. Όχι μόνο για λόγους ενημέρωσης, αλλά και για την κάλυψη αναγκών της εμπορικής (διαφημιστικής) επικοινωνίας.
Kάθε εμπορική επιχείρηση και κάθε πρόσωπο επιρροής μπορεί να επιχειρήσει να γίνει medium και, μέχρι κάποιο βαθμό, οφείλει να το πράξει. Είναι εξαιρετικά δύσκολο όμως να επιτύχει ορισμένα στοιχεία, που μπορούν να προσφέρουν (στην επιχείρηση ή το πρόσωπο) τα κλασσικά media: άμεση πρόσβαση σε ένα μεγάλο κοινό (traffic), κύρος, ενίσχυση των αποτελεσμάτων στις μηχανές αναζήτησης, δημιουργία δικτύου επαφών και διαλόγου. Τα media μπορούν να τα επιτύχουν αυτά τα στοιχεία ταχύτερα, με χαμηλότερη δαπάνη ενέργειας (και χρημάτων). Διαφαίνεται μια παγκόσμια τάση να ‘μετεγγράφονται’ δημοσιογράφοι από τα media στην επικοινωνία, αλλά είναι μια ασφαλής πρόβλεψη ότι θα καταλήξουν να ασχολούνται με τεχνικές εργασίες. (Περισσότερο διαχείριση περιεχομένου και λιγότερο δημιουργία). Οι μάστορες και δημιουργικοί storytellers θα συνεχίσουν να νοιώθουν καλύτερα στο περιβάλλον ενός Μέσου, παρά στο ‘χρυσό κλουβί’ μιας εταιρείας επικοινωνίας ή μιας εμπορικής εταιρείας.
Στο Μέσον θα έχουν τα περιθώρια του πειραματισμού, του λάθους, της αφήγησης μιας ιστορίας χωρίς να επικρέμαται από πάνω τους η δαμόκλειος σπάθη του ROI (Return on Investment), πόσοι αναγνώστες το διάβασαν, πόσα σχόλια έκαναν, πόσα likes και retweet κέρδισαν. Πχ αυτές εδώ οι ιστορίες καινοτομίας που δημοσίευσε η Lifo, θα ήταν δύσκολο να δημιουργηθούν από την εταιρεία που το χορήγησε έξω από το χώρο και την ατμόσφαιρα ενός medium.
Ένας από τους όρους επιβίωσης των Μέσων (μεγάλων ή μικρών) είναι η αξιοποίηση της τεχνολογίας , καθώς και των τεχνικών των μηχανών αναζήτησης και των κοινωνικών δικτύων. Στην Ελλάδα πάντα θα υπάρχει χώρος για media που έχουν δίκτυο με πολιτικούς ή επιχειρηματικούς κύκλους, αλλά τα οικονομικά δεδομένα δείχνουν ότι αυτό θα περιοριστεί αρκετά.
Πάνω απ'όλα θα υπάρχει χώρος για media με πλάνο, όραμα, αισθητική και ‘πέννες’ που χαρακτηρίζονται από δημιουργικότητα και αρχές. Με την ασφάλεια που μου δίνει η αποχώρησή μου από την δημοσιογραφία το 2000, μπορώ να υποστηρίξω ότι αξίζει να αναζητήσουμε τα ελληνικά media, που το παλεύουν κόντρα στην κρίση και στις ‘ευκολίες’ που έφερε το Internet.
Ως χώρα έχουμε τα media που αξίζουμε από πλευράς κουλτούρας και επενδύσεων, αλλά αξίζουμε κάτι περισσότερο από το να τα βλέπουμε κακομεταφρασμένα κείμενα, ελάχιστη πρωτότυπη ύλη, άρθρα που έχουν γραφεί χωρίς μεράκι.
Ως αναγνώστες, καταναλωτές Μέσων, συνεργάτες των media, έχουμε λόγο, ευθύνη και δυνατότητες να στηρίξουμε εκείνα τα media που είναι απαραίτητα, τα άλλα που είναι χρήσιμα, τα ‘στενοκέφαλα’ που επενδύουν στην ποιότητα και επιμένουν στο όραμα. Απόλα έχει ο μπαξές, είναι πολύχρωμος, διαθέτει μέλισσες και ζιζάνια, καλλωπιστικά και αγριολούλουδα. Διαλέξτε με το συναίσθημα, το αισθητήριο σας ή –βεβαίως- και με επαγγελματικά κριτήρια.
σχόλια