O τίτλος AFTERLIFE θα μπορούσε να αναφέρεται στη χρήση του αναλογικού βίντεο per se αλλά, και πιο μεταφορικά, σε μια μυσταγωγία συνδυασμένη τόσο με την τεχνική και συλλεκτική πλευρά ενός μέσου που έχει σχεδόν εκλείψει όσο και με το cult περιεχόμενο που μπορεί κάποιος να δει σε βιντεοκασέτες λόγω της χρονικής απόστασης από την ημερομηνία παραγωγής τους. Ο χώρος της AMP μεταμορφώνεται σε ένα εργαστήριο επεξεργασίας και μαζί διανομής πληροφοριών που τείνουν να πεθάνουν.
Ιδιωτικό παλάτι βίντεο
«Πιο πολύ από όλα με ενδιαφέρει το αντικείμενο "VHS κασέτα" και ο τρόπος που τα δεδομένα είναι γραμμένα επάνω σε μια ταινία. Ο αναλογικός τρόπος, που πλέον δεν σημαίνει τίποτα και έχει ποιότητες που πλέον δεν βλέπουμε»στήσιμο της έκθεσης. Ο μου λέει όταν τον συναντώ στην γκαλερί κατά το Joep van Liefland έχει συνεργαστεί με γνωστές γκαλερί και από το 2002 έχει παρουσιάζει το «Video Palace», ένα ανοιχτό έργο τέχνης, το οποίο έχει εγκαταστήσει τόσο σε γκαλερί και ιδρύματα τέχνης όσο και σε δημόσιο χώρο. Ο Joep van Liefland έστηνε το «μαγαζί-έργο του» σε εγκαταλελειμμένα μέρη στο Βερολίνο για δύο χρόνια, ώσπου να το παρουσιάσει σε «επίσημο χώρο». Υπάρχει κάτι για όλα τα γούστα μέσα στο παλάτι του βίντεο, που μοιάζει με ένα πρόχειρο μαγαζί ενοικίασης βιντεοκασετών, ένα DIY κατάλυμα για να στεγάσει τη συλλογή του από πορνογραφικά, θρίλερ, τουριστικά, προπαγανδιστικά, πληροφορικά, ταξιδιωτικά, διαφημιστικά Β και βάλε movies. Υπάρχει και μια μεγάλη συλλογή από τα δικά του έργα με αγαπημένες θεματολογίες την ερωτική και τη splatter, όπου πρωταγωνιστής είναι ο εαυτός του. Σε ύφος Ed Kienholz, τα πάντα σε αυτή την εγκατάσταση είναι φτιαγμένα από τον ίδιο, και σκηνοθετημένα σύμφωνα με μια ατμόσφαιρα των παλιών πρώτων video rental shops, στα οποία διάφοροι video gigs έγραφαν, επισκεύαζαν κασέτες και players. Υπάρχει και ο πάγκος εργασίας, η διαφορά όμως με τον Kienholz είναι ότι σε αυτή την περίπτωση το έργο αναφέρεται λιγότερο στην αναπαράσταση μιας παρακμάζουσας πραγματικότητας και μοιάζει ή είναι περισσότερο ο αληθινός κόσμος του καλλιτέχνη. Σε ύφος και εμφάνιση ενός «τυπικού βιντεατζή», ο Joep van Liefland απαντάει με ειλικρίνεια στην ερώτηση πώς θα νιώσει εάν κάποιος αγοράσει την εγκατάσταση και φυσικά όλη του τη συλλογή βίντεο μαζί. «Ε ναι, και βέβαια θέλω... Θα είναι δύσκολο βέβαια να χάσω όλη μου τη συλλογή, αλλά θα κάνω άλλη... Νομίζω, τουλάχιστον. Όλη τη συλλογή... εεε;». Αναρωτιέται με κάποιο μορφασμό που προδίδει τη δυσκολία και την αμηχανία που βλέπεις στα μάτια του κάθε συλλέκτη όταν συζητά για τον αποχωρισμό των στοιχείων της συλλογής του. Και μετά εξαφανίζεται μέσα στο «παλάτι» του, με την πρόφαση ότι έχει κάτι να τελειώσει που έχει σε σχέση με την εγκατάσταση!
Η επανάσταση έμεινε μετέωρη
Γύρω από το «video palace # 28», το κεντρικό και πραγματικά κυρίαρχο έργο της έκθεσης, το οποίο κατά τη γνώμη μου εμπεριέχει όχι μόνο την φιλοσοφία του καλλιτέχνη αλλά και μια μίνι αναδρομή στη λαϊκή κουλτούρα της γενιάς μας, υπάρχουν στημένοι οι πίνακες-μνημεία σε αντικείμενα μαζικής κουλτούρας των media, το νόημα των οποίων βέβαια έχει μεταλλαχθεί. Μπροστά σε μια μεγάλη μεταξοτυπία μιας βιντεοκασέτας, μιας καθημερινότητας της δεκαετίας του '80, συζητάμε: «Δεν πρόκειται τόσο πολύ για νοσταλγία ενός μέσου που θα ήθελα να ξαναγυρίσει ή κάτι τέτοιο. Φυσικά, υπάρχει δέος για τον αναλογικό τρόπο εγγραφής, αλλά δεν είναι καημός για παλινδρόμηση. Είναι περισσότερο ένα σχόλιο για την εξέλιξη των κάποτε νέων επαναστατικών μέσων που εν ριπή οφθαλμού γίνονται ρετρό. Ενώ, ταυτόχρονα, είναι ένα πέρασμα που δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει τη ζωή του ως επανάστασης. Κάτι σαν την εντροπία των νέων μέσων, κατά την οποία ένα μέσο όπως το βίντεο είναι συνυφασμένο τόσο τεχνικά όσο και πολιτισμικά με μια γενικότερη υποδομή που μεταλλάσσεται».
Στον κάτω όροφο της γκαλερί παρουσιάζονται κάποια από τα δικά του προσωπικά βίντεο. «Donald Judd Faces of Death I», «Men and Depressions I, II», «Major Meat II» είναι κάποιοι τίτλοι που αναφέρονται σε μια σειρά από «οικιακά» φτιαγμένα βίντεο, στα οποία βλέπουμε την εικονογραφία των βίντεο που συλλέγει αποδομημένη έτσι ώστε να βγαίνει ένα καινούργιο νόημα. Ανάμεσα σε μια σκηνοθετημένη περφόρμανς, όπου ο καλλιτέχνης ασχολείται με κάτι φαινομενικά βίαιο μέσα σε ένα υπόγειο, με μια αδιευκρίνιστη δραστηριότητα που θυμίζει hardcore ερωτικό φίλμ ή τρόμου, και στο οποίο το μόνο που αναγνωρίζουμε είναι το σήμα της Coca-Cola (αναφορά σε μια μεταλλαγμένη pop art) ή σε ένα άλλο βίντεο που δείχνει μια άμορφη μάζα από εντόσθια (σχεδόν σαν πίνακα αφηρημένης τέχνης) και μαζί την κινηματογραφική περφόρμανς πάλι του καλλιτέχνη, ο οποίος ως καταθλιμμένος άντρας και μαζί «αχόρταγος ηδονοβλεψίας» κάθεται στο τραπέζι ενός καφενείου μιας κεντρο-ευρωπαϊκής πλατείας, ο Joep van Liefland μού εξηγεί τις λεπτομέρειες των έργων του. Με απαράμιλλη σχεδόν κυνική απλότητα, μπροστά σε αυτές τις ακραίες εικόνες -είναι άραγε πιο ακραίες από αυτές που κανείς βιώνει καθημερινά στην τηλεόραση η στο δρόμο;- μου περιγράφει πως το ένα έργο έχει προκύψει από το άλλο. Και παρόλο που κανείς διακρίνει ανάλογες ευαισθησίες με αυτές καλλιτεχνών όπως ο Paul McCarthy, οι οποίοι με υπερβολικά ακραίο τρόπο σχολιάζουν τη mainstream κουλτούρα, στην περίπτωση του Joep van Liefland υπάρχει μια παράδοξη αναστροφή. Το ενδιαφέρον του μοιάζει να στρέφεται στο πώς θα διατηρήσει ή θα εξανθρωπίσει αυτό που ονομάζουμε πολιτισμό των σκουπιδιών, ανακαλύπτοντας μέσα σε αυτόν, όσο χαμηλός και να είναι, μια αλήθεια, ένα ήθος και ένα πάθος που έχει εκλείψει από την υψηλή τέχνη. Στα έργα του Joep van Liefland επιτρέπεται να κοιτάξουμε κατάματα αυτό που δεν είναι κοινωνικά σωστό μέσα σε μια αίθουσα τέχνης και να το «διασκεδάσουμε».
σχόλια