Το 2040, ένα κινηματογραφικό συνεργείο Οπτικής Καταστολής αναλαμβάνει το γύρισμα ενός δραματοποιημένου ντοκιμαντέρ που θα παρουσιαστεί στις επετειακές εκδηλώσεις μνήμης από την ανέγερση της «Πληροφορικής Ασπίδας». Το ντοκιμαντέρ περιγράφει το ταξίδι τριών ανθρώπων που διασχίζουν την Ευρώπη με ένα αυτοκίνητο το καλοκαίρι του 2015, λίγες μέρες πριν ξεσπάσει ο μεγάλος ευρωπαϊκός εμφύλιος. Το θέμα του, ωστόσο, παραμένει διαφορετικό. Είναι η εξιστόρηση των γεγονότων που έμελλε να μείνουν στην Ιστορία με την ονομασία: «Η Μεγάλη Νύχτα». Κάπως έτσι ξεκινάει το Roads to Knowhere, η θεατρική-κινηματογραφική δράση που έχουν ετοιμάσει οι Erasers και θα παρουσιάσουν στις 19 Ιουλίου στον Χώρο Δ της Πειραιώς 260 στο Φεστιβάλ Αθηνών.
Οι τρεις επιβάτες του αυτοκινήτου (Jean Luc Pop, Nancy Lux και Gregor Burroughs) βρίσκονται παγιδευμένοι και στοιχειωμένοι στη δυστοπία μεταξύ ενός παρελθόντος που τους διαφεύγει κι ενός μέλλοντος που ισόβια θα σβήνει. Ετοιμάζουν τις αποσκευές τους. Κουτάκια μπίρας, τσιγάρα και φτηνά ναρκωτικά, σημειωματάρια και φωτογραφίες από λησμονημένους έρωτες, τα βιβλία που αγάπησαν κι ένα όπλο πρόχειρα κρυμμένο στο ντουλαπάκι του αυτοκινήτου. Το ραδιόφωνο παίζει δυνατά. Κανείς δεν μιλάει. Κανείς δεν θυμάται. Κανείς δεν μπορεί να φανταστεί. Η πτώση ακόμα δεν έχει ολοκληρωθεί.
Όλη η γνώση μας γύρω από την τεχνολογία των μέσων επικοινωνίας-διασκέδασης είναι γνώση που έχει αποκτηθεί από την "κακή" χρήση τους, το λάθος, τον πειραματισμό, το ατύχημα.
Το ραντεβού με τους Erasers είναι μπροστά από το εγκαταλειμμένο τσοντοσινεμά Σταρ στην Ομόνοια, Σάββατο μεσημέρι, ανάμεσα σε βιαστικούς περαστικούς που κοιτάζουν απορημένοι. Είναι ντυμένοι στα μαύρα και ποζάρουν σαν ροκ σταρ, με τον ίδιο σαρκασμό που φαίνεται να έχει και το έργο που ετοιμάζουν. Μιλάμε για το ταξίδι στο μέλλον που θα ζωντανέψει στη σκηνή και τους ρωτάω πώς το φαντάζονται, καλύτερο ή χειρότερο; «Δεν ζούμε σε μια πολιτική επικράτεια» λένε. «Ζούμε σε μια θάλασσα από ερμηνείες των πραγμάτων που βιώνουμε. Έτσι και το Road to Knowhere είναι ένα ταξίδι ανάμεσα από σύνορα που έχουν κατασκευαστεί από αυτές τις ερμηνείες. Τα όρια αυτά τα κατασκευάζει μια γλώσσα που απορροφά τα πάντα στο πέρασμά της. Εμείς χρησιμοποιούμε αυτό το γλωσσικό περιβάλλον που αποτελείται από κείμενα, ήχους και εικόνες. Το Road to Knowhere βουτάει σε αυτό το χάος από manual, κώδικες και γλώσσες ελέγχου. Η αφήγησή μας ξεκινάει από την παραδοχή ότι όταν όλα θα έχουν εξελιχθεί πια σε γλώσσα, θα είναι επειδή κάθε ελπίδα κατανόησης των πραγμάτων θα είναι νεκρή. Αυτό που θέλουμε να κάνουμε είναι να εξερευνήσουμε τις δυνατότητες μιας γραμμικής αφήγησης μέσα από υλικά που δεν φημίζονται για τη γραμμικότητά τους, όπως η μιντιακή έρημος της προπαγάνδας, τα βίντεο του YouTube, oι κάμερες παρακολούθησης. H επίσημη γλώσσα της πολιτικής ενσωματώνει μέσα της πολλές τεχνικές αφήγησης του μεταμοντερνισμού. Έτσι, αυτό που έμοιαζε κάποτε επαναστατικό, σήμερα είναι κυρίαρχο. Δες τι γίνεται με κινήματα όπως αυτά των καταστασιακών, που είναι πια ο τυφλοσούρτης των γραφείων δημοσίων σχέσεων και το manual του καλού διαφημιστή. Ή, χειρότερα ακόμη, η λατρεία των φουτουριστών στις αρχές του προηγούμενου αιώνα για τις πολεμικές μηχανές φαντάζει σαν επεισόδιο από τον πρώτο κύκλο του Pokemom, αν το συγκρίνεις με γεγονότα σαν τους βασανισμούς μουσουλμάνων στο Γκουαντάναμο υπό τους ήχους αντισυμβατικού ροκ, όπως θέλουν να λέγονται οι Metallica ή οι Rage Against The Machine. Κάπου εκεί τοποθετείται και το σκεπτικό να μη χρησιμοποιήσουμε αποσπασματικά την αφήγηση, όπως το έχουμε κάνει εδώ και δέκα χρόνια. Έτσι, στο Road to Knowhere η επιλογή ενός συγκεκριμένου "παραδοσιακού" τρόπου θεατρικής αφήγησης δεν είχε να κάνει με μια αισθητική αλλά ξεκάθαρα με μια πολιτική επιλογή».
Στο έργο μιλάτε για τον μεγάλο ευρωπαϊκό εμφύλιο. Πόσο κουρασμένη είναι σήμερα η Ευρώπη;». «Καμία κούραση δεν υπάρχει στην Ευρώπη. Οι τόποι δεν κουράζονται αλλά σαπίζουν κι ερημώνουν» λένε. Μιλάμε για τον Paul Virilio, έναν από τους ανθρώπους που τους έχουν επηρεάσει. «Για τον Virilio ο πόλεμος ήταν το πανεπιστήμιό του. Για σας τι είναι;» τους ρωτάω. «Tο κυρίως συστατικό των new media είναι ο πόλεμος. Όλη η γνώση μας γύρω από την τεχνολογία των μέσων επικοινωνίας-διασκέδασης είναι γνώση που έχει αποκτηθεί από την "κακή" χρήση τους, το λάθος, τον πειραματισμό, το ατύχημα. Η τεχνολογική ανάπτυξή τους είχε από πάντα ένα μόνιμο πεδίο δοκιμών και δεν είναι άλλο από τον πόλεμο. Ο πόλεμος κυρίως ευθύνεται για το γεγονός ότι οι ανθρώπινες επινοήσεις πέρναγαν με τον πόλεμο σε μια πιο αυτοματοποιημένη διαδικασία. Έτσι, γινόταν συστηματική π.χ. η εξόντωση ενός ολόκληρου πληθυσμού. Ή η επιβολή μιας πολιτικής. Το υλικό του Road to Knowhere αντλεί θέματα από τον πόλεμο χαμηλής έντασης που διεξάγεται γύρω μας. Και αυτός δεν είναι άλλος από τον πληροφορικό πόλεμο. Ποια πληροφορία και ποια πηγή θα επικρατήσει. Οι στρατηγικές της επιβολής, ατέρμονες και χαοτικές. Το Road to Knowhere είναι μέρος αυτής της επικαιρότητας. Αντλεί υλικό που δεν είναι άλλο από αυτό που θα γίνει σύντομα η επίσημη Ιστορία. Έτσι νομίζω ότι γεννήθηκε και η ιδέα του σεναρίου που βρίσκει τους τρεις περφόρμερ στην αυγή ενός ευρωπαϊκού εμφυλίου. Όσα θα ειπωθούν από τους τρεις ήρωες της ιστορίας μας είναι στο πλαίσιο ενός προπαγανδιστικού ντοκιμαντέρ. Κάθε πόλεμος θέλει και το χρονικό του νικητή του. Όταν θέλουμε να πούμε μια ιστορία και να την κάνουμε παράσταση, σκεφτόμαστε ότι πάνω-κάτω όλες οι ιστορίες είναι ίδιες. Αλλάζει, όμως, το ρούχο που θα φορέσεις στην ιστορία σου. Έτσι, τώρα παίζουμε με την επιστημονική φαντασία και τη γραμμική αφήγηση. Το Road to Knowhere είναι μια παράσταση που ξεκίνησε ως μια μίνιμαλ ιδέα στον πεζόδρομο της Ερμού το 2010. Τότε ήταν μια σύντομη, αλλά φρενιασμένη βόλτα σε μια μητρόπολη υπό τους ήχους ενός κινητήρα και των παραμορφώσεων ενός μπάσου και μιας κιθάρας. Το 2011 πήγε στη Γενεύη όπου ήδη είχε εξελιχθεί σε μια αποσπασματική εξιστόρηση σημαντικών ευρωπαϊκών γεγονότων μέσα από ένα ταξίδι με αυτοκίνητο στο Παρίσι, τη Ρώμη, το Βερολίνο. Φέτος, στο Φεστιβάλ Αθηνών το ταξίδι στην Ευρώπη με ένα αυτοκίνητο έχει αναπτυχθεί σε μια γραμμική αφήγηση. Η ιστορία μας έχει αρχή και τέλος, αφήνοντας ανοιχτές τις ερμηνείες. Όλα όσα συμβαίνουν στη σκηνή με το αυτοκίνητο και τους τρεις επιβάτες του στερούνται το αγαθό κάποιας αλήθειας.
Στη σκηνή θα δεις ένα αυτοκίνητο μπροστά από μία οθόνη. Είναι το σκηνικό για το γύρισμα ενός ντοκιμαντέρ. Εκεί, μαζί με τους τρεις περφόρμερ-επιβάτες του αυτοκινήτου βρίσκεται και το κινηματογραφικό συνεργείο. Στην οθόνη καταλήγουν εικόνες που προέρχονται από διαφορετικές πηγές. Κάμερες έχουν οι ηθοποιοί αλλά και το "κινηματογραφικό συνεργείο". Υπάρχει και το υλικό που έχουμε μαζέψει σε όλη τη διάρκεια των προβών από βίντεο που έχουμε τραβήξει ή κατεβάσει από το Ίντερνετ. Αυτές οι διαφορετικές πηγές μοντάρονται ζωντανά στην κινηματογραφική οθόνη του Χώρου Δ. Ο θεατής έχει να παρατηρήσει τη σκηνική δράση παράλληλα με τις διαφορετικές "ματιές" της οθόνης. Το σάουντρακ είναι ζωντανό. Ξεδιπλώνεται μαζί με τον ήχο της παράστασης ζωντανά. Η μουσική και το sound design είναι κατά κάποιον τρόπο άλλος ένας περφόρμερ. Αυτός είναι ο τρόπος μας. Μας αρέσει να το λέμε "κινηματογράφο σε πραγματικό χρόνο"».
«Το σινεμά παίζει μεγάλο ρόλο στην παράσταση. Δεν είναι κι αυτό όμως ένα μέσο προπαγάνδας;». «Όλες οι κινηματογραφικές ταινίες είναι προπαγανδιστικές ταινίες. Είτε φέρουν τις ατομικές πεποιθήσεις κάποιου ή το συλλογικό φαντασιακό μιας ομάδας ή προπαγανδίζουν κάποιον ιδεολογικό ή πολιτισμικό μηχανισμό. Είναι ένα χρήσιμο εργαλείο στην υπηρεσία του κράτους».
Μιλάμε για την επιστημονική φαντασία και όλα αυτά που κάποτε χαρακτηρίζονταν φανταστικά και σήμερα έχουν σχεδόν όλα επαληθευτεί. Μήπως αυτό που λέμε «επιστημονική φαντασία» δεν είναι και τόσο φαντασία τελικά; «Στην περίπτωση του Road to Knowhere δεν μιλάμε τόσο για επιστημονική φαντασία αλλά περισσότερο για μια υποθετική φαντασία που ήδη βιώνουμε» εξηγούν. «Παρ' όλα αυτά, είμαστε θαυμαστές του Philip K. Dick και μπορεί εύκολα να καταλάβει κανείς ότι είμαστε "παιδιά" του Norman Spinrand κι έχουμε ξεκοκαλίσει τους Πράκτορες του χάους ή το Τζακ Μπάρον και η αιωνιότητα. Δεν πρέπει να αφήσουμε απ' έξω βέβαια και τους Μπάροουζ και Μπάλαρντ αλλά και τους σύγχρονους Neal Stephenson με το Snowcrash ή τον China Miéville με το The City and the City.
«Τι είναι το Knowhere;». «Στα '70s o Jimmy Reid σχεδίασε τη διάσημη πανκ εικόνα των δύο λεωφορείων. Το ένα έγραφε "boredom" και το άλλο "nowhere". Ήταν η στιγμή εκείνη κατά την οποία το πανκ περιγραφόταν ως το παρόν ενός στοιχειωμένου παρελθόντος. Το 2014 ο Mark Fisher έγραψε ένα βιβλίο γύρω από φαντάσματα, κατάθλιψη και στοιχειωμένες ψυχές. Πάλι ήταν βασισμένο σε δύο διαφορετικές διαδρομές: η μία σε έστελνε στα non-places και η άλλη στα non-events. Εδώ το παρόν είχε καταληφθεί από ένα στοιχειωμένο μέλλον. Το 2015 oι Erasers στο Road to Knowhere βασίζονται στην ταύτιση/σύμπτωση του παρελθόντος και του μέλλοντος. Η διαδρομή δεν είναι νέα. Είναι η αναίρεση του παρόντος μας. Η απάντηση στην ερώτηση τι είναι το "knowhere" θα ήταν μια νέα ερώτηση: πού είναι το knowhere;»
19 Ιουλίου, Πειραιώς 260, Χώρος Δ
Road to Knowhere, ένα οπτικοακουστικό αφήγημα δρόμου βασισμένο σε μια ιδέα των Γιώργου Κακανάκη, Μάκη Κεντεποζίδη, Γιώργου Κωνσταντινίδη
Σκηνοθεσία: The Erasers (Γιώργος Κακανάκης, Γιώργος Κωνσταντινίδης, Σωτήρης Μήτσιος)
Σενάριο: Γιώργος Κακανάκης, Χρήστος Πασσαλής
Δραματουργία: Γιώργος Βαλαής, Μάκης Κεντεποζίδης
Μουσική σύνθεση: Θάλεια Ιωαννίδου, Μάκης Κεντεποζίδης, Γιώργος Κωνσταντινίδης, Στέφανος Κωνσταντινίδης
Σκηνικά/Κουστούμια: Kenny MacLellan, Σοφία Κατσουλιέρη, Ανθούλα Μαμαλού
Διεύθυνση φωτογραφίας / φωτιστικός σχεδιασμός: Θοδωρής Μιχόπουλος
Σχεδιασμός ήχου: Στέφανος Κωνσταντινίδης
Σχεδιασμός βίντεο προβολών:
Προγραμματισμός Maxmsp: Αντώνης Καλαγκάτσης
Συντονισμός: Μαρία Φραγκάκη
Κάμερα 1:
σχόλια