Τρεις από τους πιο «επιδραστικούς» σκηνοθέτες του σύγχρονου ευρωπαϊκού θεάτρου (οι αιρετικές σκηνοθεσίες των οποίων έχουν επηρεάσει εμφανώς και τους πιο «προχωρημένους» σκηνοθέτες της αθηναϊκής θεατρικής σκηνής) θα δείξουν πρόσφατες παραστάσεις τους στην Αθήνα. Πρόκειται για παραγωγές του Volksbühne, του ιστορικού βερολινέζικου θεάτρου που από το 1993, οπότε ανέλαβε τη διεύθυνσή του ο Φρανκ Κάστορφ, γνωρίζει μία ακόμη γόνιμη περίοδο αναζήτησης για το ρόλο του θεάτρου στη σύγχρονη κουλτούρα.
Πρώτος έρχεται στην Αθήνα ο 56χρονος Ελβετός Κριστόφ Μαρτάλερ, διευθυντής και ανανεωτής του Schauspielhaus της Ζυρίχης από το 2000 έως το 2004 κι ένας από τους βασικούς ανανεωτές -στη μετά το Τείχος εποχή- του γερμανόφωνου θεάτρου. Η μουσική παιδεία του προβάλλεται στη ρυθμική δομή των παραστάσεών του, διά μέσου της οποίας σταθερά ερευνά την έννοια του χρόνου στη θεατρική πράξη. Στη σημερινή εποχή που η ταχύτητα εκτιμάται ιδιαιτέρως, ο ίδιος επιλέγει την πρόκληση της βραδύτητας και της επανάληψης ως μοχλών στοχασμού για την ανθρώπινη φύση και για το «ενδιαμέσο» μη-χώρο που είναι το παρόν μας.
Στο Die Fruchtfliege, που θα δούμε στο θέατρο της Πειραιώς 260 (21, 22 και 23 Ιουνίου), ο Mαρτάλερ βάζει μία ομάδα ερευνητών να ανιχνεύσουν το φαινόμενο της αγάπης μέσα από την παρατήρηση της φρουτόμυγας «Δροσόφιλα». Η μουσικότητα, η χορικότητα και η ακρίβεια της σύνθεσης, το χιούμορ και η υπόγεια μελαγχολία της, οι άριες που υμνούν τον έρωτα σε αντιπαράθεση με τα επιστημονικά συμπεράσματα, εγγυώνται μια αναμφίβολα ενδιαφέρουσα εμπειρία.
Στον ίδιο χώρο, λίγες μέρες αργότερα (27 και 28 Ιουνίου) θα δούμε την παράσταση του 60χρονου Ντίμιτερ Γκότσεφ. Πιστός στο «φτωχό θέατρο», ο βούλγαρος (εγκατεστημένος στη Γερμανία από το 1986) ηθοποιός και σκηνοθέτης ψάχνει επίμονα τον τρόπο που ο άδειος χώρος της σκηνής θα γεμίσει από την ενέργεια της γυμνής ανθρώπινης ψυχής. Αυτό σημαίνει πως για τον Γκότσεφ πριν και πέρα από οτιδήποτε άλλο στο θέατρο μετράει ο Ηθοποιός.
Κάποιοι, λίγοι, τον πρωτογνώρισαν πέρσι στην Πάτρα με τον Φιλοκτήτη του, παραγωγή της Volksbühne στην οποία ο ίδιος ερμήνευε βασικό ρόλο. Τώρα θα δούμε μία παράσταση του τσεχοφικού Ιβάνοφ που ξεχώρισε για τη σκηνοθεσία και τη σκηνογραφία της το 2005-6. Ο Γκότσεφ εστιάζει στην υπαρξιακή απόγνωση του ήρωα, στο δίλημμα των διανοούμενων (περί δράσης ή απραξίας), στο τσίρκο της κοινωνικής ζωής.
Η γνωριμία μας με το Volksbühne περιλαμβάνει μία ακόμη σημαντική παράσταση, τον Βορρά του Σελίν σε σκηνοθεσία Κάστορφ, που θα κάνει πρεμιέρα στο Φεστιβάλ της Αβινιόν λίγες μέρες πριν τις αθηναϊκές παραστάσεις.
Η σχέση του 56χρονου Κάστορφ με τη λογοτεχνία είναι αξιοπρόσεκτη. Μόνο τα τελευταία χρόνια σκηνοθέτησε Δαίμονες πάνω στους Δαιμονισμένους του Ντοστογιέφσκι (1999), Στοιχειώδη Σωματίδια του Ουελμπέκ (2000), Μπερλίν Αλεξάντερπλατς (2001), ξανά Ντοστογιέφσκι (Ταπεινοί και Καταφρονεμένοι και Ηλίθιος, 2001 και 2002), Ο Μαιτρ και η Μαργαρίτα του Μπουλγκάκοφ (2003), Έγκλημα και Τιμωρία (2005) κ.ο.κ.
Στο αυτοβιογραφικό κείμενο Βορράς (1960), ο Σελίν αποτυπώνει τις εντυπώσεις του από τη διαλυμένη Ευρώπη του 1944, όταν αναχώρησε για την Κοπεγχάγη μέσω Βερολίνου και Βρανδεμβούργου για να αποφύγει τις συνέπειες της φιλοναζιστικής του στάσης και των αντισημιτικών κειμένων που έγραψε στα χρόνια του πολέμου. Η ρημαγμένη ήπειρος, οι επιζήσαντες που μοιάζουν περισσότερο νεκροί παρά ζωντανοί, άνθρωποι διαφορετικών εθνικοτήτων και γλωσσών που ταξιδεύουν χωρίς να έχουν πράγματι πού να επιστρέψουν, είναι μερικά σημεία που ερέθισαν το δημιουργικό μυαλό του Κάστορφ. Η αποδομημένη αλλά καλά οργανωμένη σκηνοθεσία του βάζει στο κέντρο της σκηνής τον κυνηγημένο γάλλο συγγραφέα, ερμηνευτή και σκηνοθέτη της αφήγησής του. Γιατί Σελίν; Μαθαίνοντας από το παρελθόν, μελετώντας μια αντανάκλαση της Ιστορίας, όπως αυτή που αποτυπώνει ο Σελίν, είναι ο μόνος τρόπος για να μην «προσβάλουμε το μέλλον» λέει ο πολυαναμενόμενος σκηνοθέτης. Στις 14, 15, και 16 Ιουλίου.
σχόλια