Μάρτιος 2020. Tα όνειρα και οι προσδοκίες για το μέλλον συγκρούονται μετωπικά με τη σκληρή πραγματικότητα του σήμερα, δημιουργώντας ένα πρωτόγνωρο συναισθηματικό κενό που προσπαθώ να αναπληρώσω μέσα από τη δημιουργία.
Ένα βάρος στο στήθος μαζί με επίμονο πόνο στο στομάχι λειτουργούν ανασταλτικά στην ικανότητα προσαρμογής και επαναπροσδιορισμού του εαυτού στα νέα δεδομένα. Πρώταρχικός στόχος η διατήρηση της ψυχικής ηρεμίας. Ένα βαρύ φορτίο που η αβεβαιότητα το πολλαπλασιάζει μέσα μας.
Κάθε προσπάθεια χρονικού προσδιορισμού καταλήγει στο κενό. Το σώμα βρίσκεται εδώ, αλλά ο νους ταξιδεύει στο μέρος και στις συνθήκες υπό τις οποίες ζουν η οικογένεια και οι αγαπημένοι. Όταν ζεις έξω, δεν ξέρεις αν αυτό είναι ταξίδι στο μέλλον ή στο παρελθόν. Η απόσταση είναι σκληρή, πόσο μάλλον τώρα που η πανδημία μάς βρίσκει πλήρως ακινητοποιημένους.
Αναπολούμε μέσα από φωτογραφίες που τραβήξαμε και μετανιώνουμε γι' αυτές που δεν βγάλαμε, ενώ τα κινητά μας είναι συνεχώς στη φόρτιση, όπως κι εμείς.
Μέσα από μια βιωματική διαδικασία που διήρκεσε επτά μέρες, πάντα καθηλωμένος ο καθένας στο δικό του cyberspace, ανταλλάξαμε λέξεις και εικόνες από τις διαφορετικές καθημερινότητές μας. Η Ελίζα από τη μεριά της μου μετέφερε τη σκληρή πραγματικότητα που βιώνει στην Αθήνα, η οποία έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την επισφάλεια που βιώνω εγώ στο Βερολίνο.
Ο τρόπος ζωής μας άλλαξε βίαια και ποτίστηκε βαθιά με δόσεις φόβου. Ο καθαρός αέρας που μπαίνει από το παράθυρο είναι αρκετός για να συνεχίσουμε να στριφογυρίζουμε μέρα-νύχτα σε περιορισμένα τετραγωνικά μέτρα, ενώ παράλληλα ευχόμαστε η αυριανή μέρα να είναι πιο φωτεινή.
Ποιος το περίμενε ότι θα χρειαζόταν να διαχειριστούμε ψυχολογικά μια τόσο αλλόκοτη κατάσταση! Γράφω στον πληθυντικό γιατί δεν αισθάνομαι μόνος, ούτε φοβάμαι βέβαια γι' αυτό.
Φοβάμαι μη γίνω απόμακρος, όχι μόνο εγώ, αλλά εμείς. Άραγε θα γίνει συνήθεια αυτή η προσωρινή(;) απόσταση που κρατάμε μεταξύ μας ή θα λειτουργήσει αντίστροφα και θα μας φέρει αρκετά κοντά, ώστε να καταφέρουμε να συνυπάρξουμε αρμονικά ως σύνολο και μετά την πανδημία;
Το ενδεχόμενο πόλωσης και αμηχανίας της κοινωνίας με προβληματίζει. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να επιτρέψουμε στον φόβο να γεννήσει ανάγκες και «λύσεις» που σε δεύτερο χρόνο θα μετανιώνουμε.
Μάρτιος 2020, ακόμα. Ένα μεγάλο κομμάτι της καθημερινότητας μας βρίσκει πλέον μπροστά σε μια φωτεινή οθόνη. Τηλεόραση, υπολογιστής, κινητό και όλα μαζί σε μια ιδιόρρυθμη, καταναγκαστική ρουτίνα. Καταναλώνουμε τα πάντα διαδικτυακά. Διασκέδαση, ενημέρωση, εκμάθηση, εργασία, επικοινωνία, ακόμα και τέχνη.
Σημαντικός παράγοντας για μια ομαλή καθημερινότητα η ισορροπία και η αξιοποίηση του χρόνου που προέκυψε. Άσκηση σωματική και νοητική. Παλιές και νέες ιδέες πλάθονται μεταξύ τους και δημιουργούν σενάρια που σε γεμίζουν τόλμη και ανυπομονησία για την επόμενη μέρα. Απομακρυνόμαστε, αλλά παράλληλα ερχόμαστε και πιο κοντά στον εαυτό μας και στις πληγές του. Ώρα να αναθεωρήσουμε το παρελθόν και τις λάθος επιλογές μας, ώστε να ξαναχτίσουμε ένα υγιές μέλλον.
Ένας φευγαλέος περίπατος μέσα στη μέρα δίνει πάντα μια ευχάριστη νότα αισιοδοξίας, αφού επιτρέπει, πρωτίστως στα μάτια αλλά και κατόπιν στο μυαλό, την ευκαιρία να ταξιδέψουν και να απορροφήσουν όσο το δυνατόν περισσότερα ερεθίσματα από το εξωτερικό περιβάλλον, κάνοντας την παραμονή στο σπίτι να φαντάζει λιγότερο οδυνηρή.
Δεν χρειάζεται να ξοδέψεις και πολύ χρόνο έξω για να καταλάβεις ότι οι ρυθμοί της πόλης έχουν μειωθεί, αλλά σε καμία περίπτωση δεν έχεις την τρομοκρατική αίσθηση πόλης που βρίσκεται σε καραντίνα.
Ίσως ο ανέκαθεν απείθαρχος χαρακτήρας των πολιτών σε συνδυασμό με την επίγνωση ότι το σύστημα υγείας είναι ικανό να ανταποκριθεί ακόμα και σε έναν μεγάλο αριθμό κρουσμάτων είναι οι λόγοι που οδηγούν μικρές παρέες στο να βρίσκουν καταφύγιο σε πάρκα και εξωτερικούς χώρους, παρά την απαγόρευση και τον επιβεβλημένο εγκλεισμό.
Όσο κι αν οι συγκεκριμένες εικόνες θυμίζουν μια όμορφη, φυσιολογική μέρα και σε ταξιδεύουν προσωρινά μακριά από αυτή την κατάσταση, αρκεί να βρεθεί απέναντί σου κάποιος πεζός και να διασταυρωθούν τα βλέμματά σας. Καχύποπτοι και φοβισμένοι αρκετοί από αυτούς, διαλέγουν γρήγορα τη λωρίδα τους, κρατώντας τις αποστάσεις μέχρι να τους «φρενάρει» κάποια διασταύρωση.
Πράσινο το φανάρι και η αίσθηση του ήλιου που ακουμπάει το πρόσωπό σου συμπληρώνεται με την απόλαυση της ανεμελιάς των μικρών παιδιών που πάνω σε ξύλινα, μικρά ποδηλατάκια, μαζί με τους γονείς τους, σε προσπερνούν χαμογελώντας.
Η επιστροφή στην ασφάλεια του σπιτιού και στη συντροφιά των συσκευών σε ξαναβάζει δυστυχώς στον φαύλο κύκλο των σκέψεων. Κλήσεις, ειδοποιήσεις και e-mails σού δίνουν την εντύπωση πως όλα κυλούν ομαλά. Η πραγματικότητα, όμως, είναι ότι πολλά από αυτά σε ενημερώνουν για προσεχείς δουλειές που ακυρώνονται. Η μία ειδοποίηση χτυπά μετά την άλλη τόσο δυνατά, που πετάγεσαι τα βράδια στον ύπνο σου.
Η αβεβαιότητα πλέον έχει μετατοπιστεί ξεκάθαρα και στο κομμάτι της άμεσης οικονομικής επιβίωσης, πράγμα που κάνει το βάρος στο στήθος ασήκωτο.
Στον καλλιτεχνικό χώρο, ψυχρολουσία, με κυβερνητικές δηλώσεις να βεβαιώνουν ότι θα υπάρξουν μέτρα στήριξης άμεσα, χωρίς, όμως, να παρουσιάζουν κάποιο συγκεκριμένο πρόγραμμα. Οι μέρες κυλάνε και οι ανακοινώσεις αφορούν νόμους που προστατεύουν τους ενοικιαστές από πιθανές εξώσεις, ελαφρύνσεις στις αποπληρωμές, ευκολότερη και ευνοϊκότερη δανειοληψία κ.ά.
Τις τελευταίες μέρες του μήνα ανακοινώθηκε, σαν ανάσα, η υποβολή αιτήσεων για οικονομική στήριξη σε ένα εύρος έως 11 χιλιάδες ευρώ. Πρώτη φορά στα 7 χρόνια διαμονής μου εδώ είδα τη γερμανική γραφειοκρατία να υποχωρεί μπροστά στην αναγκαιότητα.
Στον αντίποδα, το ελληνικό κράτος ξοδεύει δεκάδες εκατομμύρια στα κανάλια για διαφημίσεις που αυτά υποχρεούνταν από τον νόμο να προβάλλουν δωρεάν ή μιλά για «επίταξη ιδιωτικών νοσοκομείων», ενώ τους πληρώνει ενοίκια πολλαπλάσια της αξίας τους.
Απρίλιος 2020. Οι αριθμοί αυξάνονται ραγδαία. Δεκάδες χιλιάδες έχουν χάσει τη ζωή τους σε όλο τον κόσμο και ακόμα περισσότεροι βρίσκονται σε καθεστώς κινδύνου, τόσο από την απρόσμενη εξέλιξη της πανδημίας όσο και από τον ίλιγγο του ασταθούς και εύθραυστου οικονομικού οικοδομήματος όπου ακροβατούν. Οι περισσότερες κυβερνήσεις έχουν κηρύξει απαγόρευση κυκλοφορίας. Ο φόβος για κατάρρευση της επίπλαστης ευδαιμονίας του σύγχρονου κόσμου είναι πιο μεγάλος από ποτέ.
Παρακολουθώντας στενά την επικαιρότητα, η ψυχική ηρεμία θυμίζει την κίνηση βελόνας σεισμογράφου που βρίσκεται καρφωμένη πάνω σε ένα τεράστιο ρήγμα. Μέσα σε αυτά τα σκαμπανεβάσματα ήρθε εμβόλιμα και η επαφή με την Αθηναία καλλιτέχνιδα Ελίζα Κρικώνη για να εξισορροπήσει την ανεξέλεγκτη κίνηση της γραφίδας.
Η συνεργασία με άτομα με τα οποία σε συνδέει μια κοινή γλώσσα και αισθητική αλλά και μια κοινή οπτική της πραγματικότητας είναι σημαντικός παράγοντας για τη δημιουργία ενός διαυγούς έργου.
Με αφορμή την έκθεση «Distant Bodies» του Museum of Now ξεκινήσαμε μια ουσιαστική επικοινωνία που έριχνε φως στις μέρες μας, καλύπτοντας την έμφυτη ανάγκη μας για αντανακλαστική καλλιτεχνική έκφραση.
Οι μέρες της καραντίνας μάς βρήκαν σε μια δυστοπική συνθήκη αγωνίας και ανασφάλειας για το αύριο. Παρά τις δυσκολίες που συναντήσαμε, αγνοήσαμε τα 2.331 χιλιόμετρα που μας χωρίζουν και τολμήσαμε να «διαπράξουμε» μια κοινή περφόρμανς. Η κατάσταση εγκλεισμού μάς είχε φέρει ήδη αντιμέτωπους με τους δικούς μας δαίμονες και το μόνο που έμενε ήταν να παλέψουμε από κοινού, ώστε να ξεπεράσουμε τα όρια της ατομικότητας και να σφυρηλατήσουμε την ιδέα του έργου μας.
Μέσα από μια βιωματική διαδικασία που διήρκεσε επτά μέρες, πάντα καθηλωμένος ο καθένας στο δικό του cyberspace, ανταλλάξαμε λέξεις και εικόνες από τις διαφορετικές καθημερινότητές μας. Η Ελίζα από τη μεριά της μου μετέφερε τη σκληρή πραγματικότητα που βιώνει στην Αθήνα, η οποία έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την επισφάλεια που βιώνω εγώ στο Βερολίνο.
Η κατάσταση σε ό,τι αφορά την παροχή και πρόσβαση στη δημόσια υγεία και η αναζήτηση των ορίων μεταξύ ατομικής και κρατικής ευθύνης ήταν από τα σημαντικότερα στοιχεία που μονοπωλούσαν τη συζήτησή μας.
Το έργο αποφασίσαμε να το ονομάσουμε «un-safe», δημιουργώντας ουσιαστικά μια εικόνα με τη σύνθεση των δύο διαφορετικών κόσμων μας. Ο άξονας γύρω από τον οποίο περιστραφήκαμε αναλύει την έννοια της ανασφάλειας, ανοίγοντας έναν συλλογικό διάλογο πάνω σε ζητήματα κοινωνικής ανισότητας. Σκοπός μας ήταν η δημιουργία αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας μεταξύ των δύο κόσμων, ενώ ο απόηχος του έργου καταλήγει σε ερωτήματα για την ίδια μας την ύπαρξη αλλά και για τη μορφή της μετέπειτα συνύπαρξής μας.
Με το «un-safe» επιχειρήσαμε να επικοινωνήσουμε μεταξύ μας αλλά και με όλους εκεί έξω μέσα από τη μοναδική δίοδο που μας διατίθεται, τα social media. Η περφόρμανς αποτελούνταν από δύο συγχρονισμένα, μα ανεξάρτητα Instagram live streamings. Θέλαμε να δώσουμε την «ενότητα» αλλά και τη «διαφορά», ότι είμαστε όλοι μαζί σ' αυτό, αλλά και ο καθένας από το δικό του μετερίζι. Ότι η κρίση αυτή μας πλήττει όλους, αλλά όχι εξίσου: οι χώρες που έκαναν περικοπές πληρώνουν τώρα το τίμημα. Σκοπός μας ήταν, εν ολίγοις, μέσω της «αλχημείας» της τέχνης, να μετουσιώσουμε το υπαρξιακό σε πολιτικό και το πολιτικό σε υπαρξιακό, με την ελπίδα να παραγάγουμε μια άλλη συνείδηση αυτού που μας συμβαίνει.
Καθένας εκπέμπει μέσα από το δικό του πρίσμα και στο δικό του κοινό, επιτρέποντάς του μια ημιτελή προσέγγιση στο έργο. Σε δεύτερο χρόνο, μέσα από το βίντεο οι θεατές αποκτούν πρόσβαση στη συνολική εικόνα και γίνονται μάρτυρες μιας έντονης επταήμερης ζύμωσης που αφορά όλους.
Πληροφορίες:
Ελίζα Κρικώνη & Τhe Krank
Αθήνα - Βερολίνο
Διάρκεια: 00:05:10
Σώμα, ιατρική μάσκα, πλαστικό, κινητό τηλέφωνο, μέσα κοινωνικής δικτύωσης
Έκθεση «Distant Bodies» για το Museum of Now
Επιμέλεια έκθεσης: Denis Leo Hegic, Michelle Houston, Jan Fiedler
TheKrank: @thekrank
Ελίζα Κρικώνη: @eliza.krikoni
σχόλια