ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΓΧΟΥΣ, θυμικού, ύπνου, στομάχου και άλλων γενικών εξειδίκευσης. Διά της ταραχής περνούν οι ένδοξες μέρες του ταραχοποιού ιού, μέρες εγκλεισμού στο σπίτι, στον κόσμο μου, μέσα μου. Είναι αλλιώς να το ζεις «μόνος». Ευτυχώς, ανάμεσα από τα όμικρον της λέξης, στη δική μου περίπτωση, μπαινοβγαίνει παίζοντας η καινούργια λευκή σκιά μου, ο επτάμηνος Άλμπι μου, το τζακρασελάκι που 'φερε η ζωή στην αγκαλιά μου τη σωστή στιγμή και από το τέλος του Σεπτέμβρη επιβεβαιώνει καθημερινά το όνομά του, χτυπώντας πέρα δώθε στις στιγμές μου. «Άλμπι» στα αραβικά σημαίνει «καρδιά μου», για να μου θυμίζει πως ξαναγεννήθηκα στο Κάιρο, τον καρμικό μου προορισμό που έγινε και αφετηρία, στις 15.5.2019, μετά από διακοπή, ενός λεπτού, ζωής.
Την πρώτη ημέρα που εφαρμόστηκε η νυχτερινή απαγόρευση εξόδου, ημέρα της εθνικής μας επετείου, κατεβήκαμε στη γειτονιά για τη βραδινή του βόλτα κατά τις εννιά κι έμοιαζε ήδη να 'ναι χειρότερα και από περασμένα άγρια μεσάνυχτα. Πλησιάζοντας στον παρακείμενο κεντρικό δρόμο ταχείας κυκλοφορίας της Ηλιούπολης, Αμπού Μπακρ Ελ Σαντίκ, αντικρίζοντάς τον πιο έρημο και από τη Σαχάρα, αγριεύτηκα. Πρώτη φορά έβλεπα έτσι το Κάιρο. Ακόμα και στην επανάσταση του 2011, ειδικά τις πρώτες, άγριες ημέρες του φόβου και του πανικού, η πόλη τη νύχτα μόνο έρημη δεν ήταν, αφού οι κάτοικοι είχαν οργανώσει ομάδες περιφρούρησης στις γειτονιές. Κι αργότερα, ακόμα και με πλήρη απαγόρευση κυκλοφορίας από τις 3 το μεσημέρι μέχρι τις 6 το πρωί, ποτέ το Κάιρο δεν ήταν τόσο έρημο, αφού η απαγόρευση αφορούσε κυρίως τις μετακινήσεις από περιοχή σε περιοχή. Οι γειτονιές όμως ανέπνεαν κανονικά. Αυτή η κανονικότητα χάθηκε σ' αυτήν τη συγκυρία. Το πολύβουο Κάιρο, της φασαρίας, της κόρνας, της ζωντάνιας και του σαματά, αυτό το άτακτο Κάιρο που όλοι έχουμε στο μυαλό μας, ηρέμησε και κάθεται φρόνιμο τα βράδια, απορημένο πιθανόν και το ίδιο με τον εαυτό του που δεν ακούγεται πια ούτε ο γνώριμος ήχος της πλαστικής σαγιονάρας από βαριεστημένα βήματα που σέρνονται μες στη βαθιά νύχτα.
Στα πιο λαϊκά μαγαζιά συναντάς κόσμο στριμωγμένο, με γάντια και μάσκες ή χωρίς, το ίδιο και στα μέσα μαζικής μεταφοράς τις ώρες αιχμής, ελλείψει βέβαια άλλης επιλογής, σαν να μην υπάρχει αύριο και σαν να μην υπάρχει κυρίως ούτε καν αυτό το επικίνδυνο σήμερα.
Πρόσφατα η Αίγυπτος έσπασε πληθυσμιακά το φράγμα των 100.000.000 κατοίκων, με μέσο όρο ηλικίας πληθυσμού τα 24,6 χρόνια και με μόλις 6,5% πληθυσμού άνω των 60 ετών, σύμφωνα με δημοσίευση του περασμένου Οκτώβρη σε κρατική εφημερίδα μεγάλης κυκλοφορίας. Αντιθέτως, σε Ελλάδα και Ισπανία ο μέσος όρος ηλικίας του πληθυσμού είναι τα 45 και στην Ιταλία τα 47. Επίσης, στην Ευρώπη, οι άνω των 65 σχεδόν σε όλες τις χώρες είναι από 20% και πάνω, με την Ιταλία στο 24% και την Ελλάδα στο 21%. Τις παραπάνω πληροφορίες δεν θα τις χρειαζόμουν ποτέ στη ζωή μου αν δεν έψαχνα κάτι θετικό να πιαστώ στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα των αρνητικών σκέψεων. Επισήμως, η Αίγυπτος των 100 εκατομμυρίων και των γνωστών συνθηκών υγιεινής στις φτωχογειτονιές της και στις επαρχίες της έχει σχεδόν τα μισά κρούσματα από την Ελλάδα των δέκα εκατομμυρίων (779 έναντι 1.415 στην Ελλάδα) και περίπου τους ίδιους νεκρούς από την πανδημία (52 έναντι 50 στην Ελλάδα το βράδυ της πρωταπριλιάς). Η αναγωγή μάς δίνει 136 κρούσματα ανά εκατομμύριο πληθυσμού και 5 νεκρούς για την Ελλάδα, όταν για την Αίγυπτο είναι μόλις 8 κρούσματα ανά εκατομμύριο και 0,5 νεκροί. Θέλω πολύ να το πιστέψω, αλλά ο ξένος Τύπος σπέρνει ζιζάνια για ψευδείς μετρήσεις στην Αίγυπτο, σενάρια που διαψεύδουν οι αιγυπτιακές αρχές με τη σειρά τους. Τα πρωτοφανή μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση τηρούνται κατά το δυνατόν, τουλάχιστον στα αστικά κέντρα που ερημώνουν τις ώρες απαγόρευσης, αφήνοντας όμως αναπάντητο το ερώτημα να σαρκάζει: μήπως στην Αίγυπτο ο ιός μεταδίδεται μόνο τη νύχτα τελικά; Η εμπορική αγορά είναι ανοιχτή καθημερινά, εν πλήρη δόξα και τιμή, από Κυριακή ως και Πέμπτη, από τις 6 το πρωί ως τις 5 το απόγευμα, για να προλάβουν μετά οι υπάλληλοι να πάνε στα σπίτια τους ως τις 7 που αρχίζει η απαγόρευση. (Τα σούπερ μάρκετ παραμένουν ανοιχτά και Παρασκευή - Σάββατο). Τα καφέ όλα κλειστά εντελώς, εστιατόρια λειτουργούν κάποια μόνο για ντελίβερι. Μετά τις 7 το απόγευμα ανοιχτά μόνο μπακάλικα, μανάβικα και φαρμακεία, με υποτονική κίνηση όμως.
Τις ώρες λειτουργίας της αγοράς η πόλη επανέρχεται σχεδόν στους συνηθισμένους της ρυθμούς. Στα σούπερ μάρκετ πλήθος κόσμου τις ώρες αιχμής, με εντελώς πλημμελή τήρηση υγειονομικών μέτρων. Σε κάποια σούπερ μάρκετ δίνουν γάντια μίας χρήσης, τα πολύ ευτελή, ενώ σε κάποια άρχισαν να επιβάλλουν ανώτατο όριο πελατών. Στα πιο λαϊκά μαγαζιά συναντάς κόσμο στριμωγμένο, με γάντια και μάσκες ή χωρίς, το ίδιο και στα μέσα μαζικής μεταφοράς τις ώρες αιχμής, ελλείψει βέβαια άλλης επιλογής, σαν να μην υπάρχει αύριο και σαν να μην υπάρχει κυρίως ούτε καν αυτό το επικίνδυνο σήμερα. Αυτά συμβαίνουν, βέβαια, σε μια πλούσια συνοικία του Καΐρου, όπου το προσωπικό τουλάχιστον των καταστημάτων φοράει μάσκες και κάτι ταλαιπωρημένα γάντια.
Στις λαϊκές γειτονιές και στα χωριά κάθε υγειονομική απαγόρευση ή σχεδιασμός έχει πάει περίπατο και δεν σκέφτεται καν να επιστρέψει. Η ζωή συνεχίζεται ως είχε, γιατί δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Τα υγειονομικά μέτρα για πολλούς είναι πολυτέλεια αντίστοιχη με τα μεταξωτά εσώρουχα. Το πιο απίστευτο είναι ότι η κυβέρνηση κατάφερε να επιβάλει το κλείσιμο των τζαμιών, το κλείσιμο των εκκλησιών και όλων των χώρων λατρείας, ανεξαρτήτως θρησκείας ή δόγματος. Έχει αλλάξει ακόμα και το «κάλεσμα» του μουεζίνη που ακούγεται από τα μεγάφωνα πεντάκις ημερησίως, αφού πια δεν καλεί τους πιστούς να προσέλθουν στο τζαμί για προσευχή. Αυτό ήταν ίσως το πιο αποτελεσματικό μέτρο που έχει παρθεί, αν λάβουμε υπ' όψιν μας τις θρησκευτικές συνήθειες Μουσουλμάνων και Χριστιανών Κοπτών να γεμίζουν μόνιμα και ασφυκτικά τους χώρους λατρείας τους.
Γενικότερα, υπάρχουν ελλείψεις αυτονόητες σε μάσκες, γάντια, αντισηπτικά, οινόπνευμα, ακόμα και χλωρίνη καμιά φορά. Πολλά από αυτά, όταν τα βρίσκεις, οι τιμές τους είναι πολλαπλάσιες των κανονικών. Τις τελευταίες ημέρες η θερμοκρασία, που είναι συνήθως γύρω στους 25 βαθμούς, χτύπησε 29άρια και για το Σάββατο προβλέπεται να φτάσει στους 36 βαθμούς, ένας μίνι καύσωνας για την εποχή περισσότερο ευπρόσδεκτος όσο ποτέ άλλοτε και μακάρι να επιβεβαιωθεί ελληνική μελέτη που μόλις χθες δημοσίευσε η LiFO με ελπίδες για «φρένο» στην εξάπλωση του κορωνοϊού που δίνουν οι υψηλές θερμοκρασίες.
Προσπαθώ να ξεχάσω πως άλλοι επιστήμονες λένε άλλα, σαν να μη θέλω να ξέρω την αλήθεια. Η αλήθεια ή είναι ηλίθια και θέλει να αφανίσει όντως την ανθρωπότητα ή τα ηλίθια είμαστε εμείς που υιοθετήσαμε τον παγκόσμιο φόβο που τείνει να γίνει ατομικός πανικός. Τα χαΐρια του θα τα δούμε μετά την απομάκρυνση της καραντίνας από τα ταμεία μας. Πόσο αλώβητες θα βγουν οι ψυχές μας και οι σχέσεις μας από αυτή την πανδημία. Για να ξορκίσουμε το κακό ανταλλάσσουμε δημοσίως και στο inbox αστεία μηνύματα, γελάμε με την καρδιά μας, όσο δεν έχουμε γελάσει με άλλο θέμα. Καθόλου τυχαίο, φαντάζομαι, το ότι πολλά από αυτά είναι σεξουαλικού περιεχομένου, αφού το σεξ είναι κι αυτό αντίδοτο στον φόβο του θανάτου, όπως και το γέλιο.
Μετά τα γέλια, στο κρεβάτι, πριν με πάρει ο ύπνος, συνειδητοποιώ τι γίνεται στην Ευρώπη και στην Αμερική, το γέλιο παγώνει, «γέλαγαν όλοι μ' εμένα, χάνομαν κι εγώ στα γέλια» σκέφτομαι, οι λέξεις κυνηγιούνται στο κεφάλι μου, πανδημία, κορωνοϊός, απαγόρευση κυκλοφορίας, συνωμοσίες, ανεργία, φτώχεια, πόλεμος, νεκροί, εντατικές, συστήματα υγείας που καταρρέουν πάνω μου, «μαμά, ευτυχώς έχεις πεθάνει», ψέματα κι αλήθειες που δεν μπορεί να διαχειριστεί το μυαλό μου πάνω στο μαξιλάρι. Δεν κυκλοφορεί ψυχή έξω, κανείς δεν θα μπορέσει να έρθει, ούτε ο Γιώργος, ούτε η Άννα, δεν θυμάμαι τον αριθμό τηλεφώνου για ασθενοφόρο. Οισοφαγίτιδα ή καρδιά; Πάλι έμφραγμα θα πάθω; Πάλι ανακοπή; Ούτε χρόνος δεν πέρασε. Βουλώνει η μύτη μου, τσούζει ο λαιμός, έχω πυρετό, δεν το δείχνει το θερμόμετρο, είναι χαλασμένο, εγώ καίω, σε ποιο νοσοκομείο θα με κλείσουν, πού, σε ποια πόλη της Αιγύπτου, ποιος θα νοιαστεί να με ψάξει εδώ, θα παρακαλάω κι εγώ για έναν τελευταίο αποχαιρετισμό από τηλεφώνου; Σφίγγω τα μηνίγγια, σφίγγω τα δόντια, σφίγγω στην αγκαλιά μου τον Άλμπι, τρέμω, πανικός είναι, θα περάσει, αφήνω τον Άλμπι, σωστές αναπνοές, εισπνοή, εκπνοή, μέτρημα, χαλάρωση μυών, αυτό ήταν, πέρασε, χωρίς φαρμακευτική υποστήριξη, το πρωί μουδιασμένος.
Όταν συνέβη, είπα «δεν θα τρελαθώ». Τα χέρια μου σκάσανε από το πλύσιμο και τα αντισηπτικά, την παλεύω με Βetamethasone και Βepanthol που μου σύστησε ο Χρήστος, ο δερματολόγος φίλος μου, και με Νivea, έτσι για τις μυρωδιές και τις μνήμες. Αν σκάσω εδώ, δεν παλεύεται με τίποτα. Το σύστημα μας βομβαρδίζει με αχρείαστες πληροφορίες για να τρομάξει τους απείθαρχους και ξεσκίζει ψυχολογικά τους σαν έτοιμους από καιρό. Μοσχοβολάει άνοιξη έξω από την πόρτα μου και το καλοκαιράκι έρχεται με την ίδια ανεμελιά στο Μισίρι. Βγαίνω την καθημερινή μου βόλτα για περπάτημα τουλάχιστον 5 χιλιομέτρων, μόνος κυρίως ή με παρέα, αν τύχει, και διακριτικές αποστάσεις. Παρατηρώ και φωτογραφίζω. Προσπαθώ να διαβάσω βιβλία, δεν τα καταφέρνω ακόμα με τόση διάσπαση προσοχής. Έγινα συνδρομητής στο Νetflix, ποιος, εγώ, που δεν έχω τηλεόραση πάνω από 10ετία. Αγόρασα χρωματιστά μολύβια ακουαρέλας και χαρτί μπας και ξαναθυμηθώ να παίζω με τα χρώματα. Μιλάω με αγαπημένα πρόσωπα μέσω εφαρμογών. Στο καταφύγιο δεν μπαίνει κανείς. Μαγειρεύω φαγητά με συνταγές της μαμάς και γεύσεις που πεθύμησα. Όταν εξαφανίζονται αυθημερόν, θυμάμαι τη ζυγαριά. Τον υπόλοιπο χρόνο τον περνώ ως διαγνωσμένο τζάνκι της δικτύωσης, ιδίως της κοινωνικής. Προσπαθώ να μην εστιάζω στα «κουλά», απ' όπου κι αν προέρχονται. Καταφέρνω, ακόμα, να μη βάλω απαγορευμένο αργιλέ και τσιγάρο στο στόμα μου. Οι περισσότεροι συνάδελφοι εκπαιδευτικοί ανυπομονούν για μια πτήση επαναπατρισμού. Προσπαθώ να τους κατανοήσω, αλλά δεν τους ξεσυνερίζομαι. Το υπουργείο θέτει αυστηρές προϋποθέσεις επαναπατρισμού μόνο για ευπαθείς ομάδες, με ήδη διαγνωσμένη ασθένεια, όπως μας ενημερώνει το προξενείο. Τρέχουν κάποιοι για ένα πιστοποιητικό υγείας που θα τους οδηγήσει στην έξοδο από την Αίγυπτο. Θέλω να τους δώσω το δικό μου που έτσι κι αλλιώς δεν θα χρησιμοποιήσω. Γιατί για μένα και η Αίγυπτος πατρίδα μου είναι. Εδώ είναι το «σπίτι» μου πια. Το 2011, όταν έφυγα για Ελλάδα, 8 μέρες μετά την επανάσταση, αισθανόμουν τύψεις, σαν να την πρόδωσα. Το πήρα το μάθημα. Δεν παρατάς ό,τι αγαπάς στην πρώτη δυσκολία. Δεν ρίχνεις την ασπίδα. Κι όταν με το καλό περάσει ο εφιάλτης, θέλω το Ελληνικό Πολιτιστικό Κέντρο Καΐρου να είναι το πρώτο που θα ανοίξει με ασφάλεια για τους μαθητές του και το προσωπικό. Θέλω να 'μαι ο πρώτος που θα καθίσει πάλι στον μαραμένο, κλειστό λαϊκό καφενέ μου για έναν σκέτο αράπικο χωρίς κάρδαμο. Το καλοκαίρι το θέλω με τον Άλμπι μου να παίζει πότε στα νερά της Όασης της Σίβας, του χωριού μας, και πότε με τον Πίπη, το γκριφόν της αδερφής μου, στο μπαλκόνι της Τούμπας, στη Θεσσαλονίκη, κι εμείς αγκαλιά, με τη Δανάη και τον Βαγγελάκη μας, τα «εγγονάκια» μας, να θυμόμαστε, να γελάμε και να φιλιόμαστε εκ του σύνεγγυς.
Ο Χρίστος Γ. Παπαδόπουλος είναι εκπαιδευτικός, ποιητής και στιχουργός. Ζει και εργάζεται στο Κάιρο και είναι διευθυντής του Ελληνικού Πολιτιστικού Κέντρου.
