ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΕΧΕΙ ΕΞΗΓΗΘΕΙ επαρκώς, τα τελευταία 24ωρα παρατηρείται μια ιδιαίτερη σπουδή για την άρση των μέτρων που μπήκαν για τον περιορισμό της πανδημίας.
Αρχικά είχε ειπωθεί ότι η καραντίνα θα διαρκούσε μέχρι να αποκτήσει ανοσία ο πληθυσμός στον καινούργιο επικίνδυνο ιό, είτε με το εμβόλιο είτε με τη σταδιακή έκθεσή του πληθυσμού σε αυτόν. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η ανοσία αυτή δεν υπάρχει ακόμα, παρά μόνο σε ένα πολύ μικρό τμήμα του πληθυσμού, το οποίο δεν αρκεί για να προστατεύσει το σύνολο.
Η καλοκαιρινή περίοδος στην οποία μπαίνουμε ενδέχεται να συμβάλει στην προσωρινή υποχώρηση της πανδημίας. Αρκεί, όμως, αυτή για την άρση των περιοριστικών μέτρων; Διαβεβαιώσεις των επιστημόνων επ' αυτού δεν υπάρχουν ακόμα. Μήπως έχουν γίνει οι κατάλληλες προετοιμασίες που θα εξασφαλίζουν την προστασία των ευάλωτων; Ούτε αυτό έχει γίνει για την ώρα. Άρα, πώς δικαιολογείται η σπουδή για την άρση των μέτρων; Και ποιοι θα εγγυηθούν την ασφαλή μετάβαση; Η ευθύνη, φυσικά, ανήκει κάθε φορά πρωτίστως στην πολιτική ηγεσία.
Η Ελλάδα κατάφερε να περάσει με επιτυχία που επαινέθηκε την πρώτη φάση. Όπως όμως γνώριζαν και έλεγαν όλοι οι ειδικοί εξαρχής, η αντιμετώπιση της πανδημίας θα ήταν δρόμος αντοχής με εμπόδια. Άρα, υπάρχει μακρά πορεία ακόμα, κατά την οποία κάθε βήμα ή κάποιο πιθανό στραβοπάτημα μπορεί να θέσει σε κίνδυνο όλα όσα έχει πετύχει η χώρα ως τώρα.
Η κυβέρνηση είχε διαβεβαιώσει ότι η άρση των περιοριστικών μέτρων θα συνοδεύεται από μαζικά τεστ στον πληθυσμό, τα οποία στην πρώτη φάση θα γίνονταν κυρίως στοχευμένα, σύμφωνα με τις οδηγίες του ΠΟΥ. Οι 500 κινητές μονάδες υγείας, όμως, που θα πραγματοποιούν τα κατ' οίκον τεστ στον πληθυσμό δεν είναι έτοιμες ακόμα.
Το δίλημμα όλων των κρατών κατά την έναρξη της πανδημίας ήταν εάν θα προστατεύσουν τη ζωή των πολιτών τους, ειδικά των πιο ευάλωτων και ευπαθών ομάδων, ή την οικονομία. Στην πρώτη περίπτωση, ήταν βέβαιο ότι τα περιοριστικά μέτρα που θα απαιτούνταν γι' αυτό θα έπλητταν την οικονομία. Η Ελλάδα έκανε αυτή την επιλογή. Να προστατεύσει τις ζωές των ανθρώπων, ειδικά των ευπαθών και των ηλικιωμένων. Αυτό μας είχε ανακοινώσει και ο καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας συγκινημένος στις 21 Μαρτίου, όταν, απαντώντας σε «παγκοσμίως καταξιωμένο» συνάδελφό του που του έγραψε πως «κάνουμε πολλή φασαρία για λίγους ηλικιωμένους και ανίκανους από τα χρόνια νοσήματα συμπολίτες μας», είπε πως «τιμούμε όλους, σεβόμαστε όλους, προστατεύουμε όλους, αλλά κατεξοχήν αυτούς. Δεν μπορούμε να υπάρχουμε ούτε να έχουμε ταυτότητα χωρίς αυτούς».
Οι χώρες που αποφάσισαν να προστατεύσουν την οικονομία, είτε αναγκάστηκαν, μόλις αντίκρισαν τις συνέπειες, να αλλάξουν στάση, είτε μετράνε χιλιάδες νεκρούς. Στην Ελλάδα, ακόμα και αν υπήρχαν ‒και υπήρχαν‒ αντίθετες απόψεις από αυτήν που ακολουθήθηκε, δεν τόλμησε κανείς να τις εκφράσει με άμεσο τρόπο δημόσια και οι δημοσκοπήσεις κατέδειξαν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων επιδοκίμασε την επιλογή που έκανε η χώρα.
Όσοι ήταν αντίθετοι με το lockdown, ωστόσο, άρχισαν να πιέζουν σχεδόν αμέσως για την άρση του. Ο επιχειρηματικός κόσμος πιέζει ασφυκτικά από τις πρώτες μέρες, όπως και πολλά κυβερνητικά στελέχη, ειδικά των οικονομικών και λεγόμενων παραγωγικών υπουργείων. Το επιχείρημα είναι σταθερά ένα: η ζημιά της οικονομίας και η ύφεση που επέρχεται.
Παρ' όλα αυτά, ύφεση και ζημιά στην οικονομία θα έχουν και οι χώρες που ακολούθησαν τη στρατηγική της «ανοσίας της αγέλης» για να την αποφύγουν. Εξάλλου, πολλοί διεθνούς κύρους οικονομολόγοι προβλέπουν ότι η Ελλάδα αναμένεται να είναι από τις χώρες που θα ανακάμψουν πιο γρήγορα και με υψηλότερη ανάπτυξη το 2021. Το βασικό προϊόν της Ελλάδας είναι ο τουρισμός, ο οποίος θα μπορούσε να έχει θεαματική ανάπτυξη την επόμενη χρονιά, εάν η Ελλάδα συνεχίσει να τα πηγαίνει καλά στη διαχείριση της πανδημίας. Η ανάδειξή της σε ασφαλή προορισμό αναμφισβήτητα θα είναι ένα μεγάλο πλεονέκτημα.
Οι πολιτικοί και οι οικονομολόγοι συνηθίζουν να λένε ότι «η οικονομία είναι ψυχολογία». Εάν τα 2/3 της χώρας, όμως, θρηνούσαν απώλειες, πόσο θα βοηθούσε αυτό την οικονομία; Αντιθέτως, οι χώρες που θα σεβαστούν τους πολίτες τους και το ύψιστο δικαίωμα όλων στη ζωή θα δουν σύντομα να ανταμείβεται ο σεβασμός αυτός. Ήδη, την καλή φήμη που απροσδόκητα απέκτησε η χώρα αυτές τις μέρες από τα αμέτρητα δημοσιεύματα στα διεθνή ΜΜΕ για τα αποτελέσματα της διαχείρισης της πανδημίας δεν θα την είχε πετύχει, ακόμα και αν πλήρωνε πολλά εκατομμύρια ευρώ για διαφήμιση.
Είναι γεγονός ότι δεν βρισκόμαστε στην αρχή. Το δημόσιο σύστημα υγείας αύξησε τις ΜΕΘ, το προσωπικό και τα τεστ και οι γιατροί έχουν αποκτήσει μια σημαντική εμπειρία. Επίσης, ο κόσμος εκπαιδεύτηκε σε έναν βαθμό να τηρεί τους κανόνες υγιεινής και να προφυλάσσεται. Όμως υπάρχουν ακόμα μαύρες τρύπες και μένουν να γίνουν πολλά προκειμένου να έχουμε ένα ικανοποιητικό δημόσιο σύστημα υγείας που να μπορεί να ανταποκριθεί στην αντιμετώπιση μιας πανδημίας. Ούτε όλοι ανταποκρίνονται με την ίδια υπευθυνότητα ακόμα. Τα τελευταία κρούσματα σε δομές όπου έπρεπε να τηρούνται αυστηρά οι κανόνες κατέδειξαν πόσο εύθραυστη είναι ακόμα η κατάσταση.
Η κυβέρνηση είχε διαβεβαιώσει ότι η άρση των περιοριστικών μέτρων θα συνοδεύεται από μαζικά τεστ στον πληθυσμό, τα οποία στην πρώτη φάση θα γίνονταν κυρίως στοχευμένα, σύμφωνα με τις οδηγίες του ΠΟΥ. Οι 500 κινητές μονάδες υγείας, όμως, που θα πραγματοποιούν τα κατ' οίκον τεστ στον πληθυσμό δεν είναι έτοιμες ακόμα.
Κάποιοι πιέζουν να ανοίξουν τα σχολεία, και μάλιστα όλες οι βαθμίδες, καθώς το συναρτούν με την επανεκκίνηση της οικονομίας και την επιστροφή των γονέων στις εργασίες τους. Ποιος εγγυάται, όμως, ότι ένα δεκάχρονο παιδί μπορεί να τηρεί τους κανόνες υγιεινής και δεν θα μεταδώσει τον ιό είτε στους παππούδες του είτε στον δάσκαλό του, που μπορεί να ανήκει σε ευπαθή ομάδα; Τι θα γίνει με τους εκπαιδευτικούς που ανήκουν σε αυτές τις κατηγορίες; Έχει μπει ποτέ κανένας υπουργός στα λεωφορεία που μεταφέρουν τους φοιτητές στην πανεπιστημιούπολη; Ίσως οι σαρδέλες στις κονσέρβες να έχουν μεγαλύτερη απόσταση μεταξύ τους από αυτήν που έχουν οι επιβάτες σε αυτά τα λεωφορεία. Εκτός εάν έχει προβλεφθεί με το άνοιγμα των πανεπιστημίων ‒αν τελικά γίνει‒ να προστεθούν δεκάδες λεωφορεία στις γραμμές αυτές, ώστε να υπάρχει κάποια απόσταση. Το ίδιο και για τα αμφιθέατρα πολλών σχολών, όπου οι φοιτητές είναι ο ένας πάνω στον άλλον, αφού σε αίθουσες π.χ. 200 ατόμων στοιβάζονται 300 φοιτητές. Τα έχει προβλέψει όλα αυτά κάποιος ως τώρα; Από το ρεπορτάζ δεν προκύπτει κάτι τέτοιο μέχρι στιγμής.
Ο πρωθυπουργός φαίνεται να προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ των πιέσεων που δέχεται για την άρση των περιορισμών και των δικών του επιφυλάξεων, που σύμφωνα με πληροφορίες εξακολουθεί να διατηρεί. Οι πιέσεις αυτές δεν είναι μόνο εσωτερικές αλλά και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία, αφού ξεπέρασε τον αιφνιδιασμό που προκάλεσε η πανδημία, βλέπει και πάλι τα ζητήματα της οικονομίας.
Ο Γιώργος Βέλμαχος, καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και γιατρός στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης, μιλώντας πρόσφατα στην εφημερίδα «Το Βήμα» δεν έκρυψε τον προβληματισμό του, λέγοντας: «Με ανησυχεί το γεγονός ενός ανυπόμονου κοινού και μιας απελπισμένης οικονομίας που θα θελήσουν να κερδίσουν το χαμένο έδαφος του κέρδους, της διασκέδασης και των διακοπών αμέσως μόλις αρθούν τα μέτρα».
Όταν η πανδημία περάσει, οι πολιτικές ηγεσίες είτε θα πιστωθούν την επιτυχή διαχείρισή της είτε θα χρεωθούν τις τραγωδίες, όπου αυτές συνέβησαν. Γι' αυτό καμία απόφαση δεν μπορεί να λαμβάνεται χωρίς να έχει μελετηθεί κάθε συνέπεια λεπτομερώς και χωρίς συναίσθηση του βάρους τέτοιων αποφάσεων, που σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να αποδειχτούν και ιστορικές ‒ γιατί σε τέτοιους καιρούς ζούμε.
