Το βίωμα να είσαι μετανάστης

"Στην παρούσα χρονική περίοδο, οι περιοχές του 6ου Διαμερίσματος της Αθήνας, γνωρίζουν τους διαχωρισμούς που επιβάλλονται από την εθνικιστική, ρατσιστική δράση κάποιων ομάδων. Υπάρχουν, όμως, και ομάδες που θέλουν να αναδείξουν το μεταναστευτικό ζήτημα μέσα από μια νέα θεώρηση της μεταναστευτικής ετερότητας, που συνδιαμορφώνεται τόσο από τοπικούς όσο και από παγκόσμιους παράγοντες.

Ακούγοντας τις φωνές των μεταναστών / προσφύγων

Η Κυψέλη, ως συνοικία του κέντρου της Αθήνας, βρίσκεται στον πυρήνα της ρητορικής που περιστρέφεται γύρω από έννοιες όπως ξενοφοβία, εθνικισμός, γκετοποίηση, απώλεια εθνικής φυσιογνωμίας. Μετά το 1950, λόγω της  αστικοποίησης, η συνοικία γνωρίζει μαζική αύξηση του πληθυσμού της και κατακλύζεται από την εσωτερική μετανάστευση και κάποιους πρόσφυγες. Aπό το 1970 αρχίζει να δέχεται και αλλοδαπούς μετανάστες. Σήμερα αποτελείται από ένα ποικιλόμορφο και ετερογενή πληθυσμό, με υψηλό ποσοστό μεταναστών όλων των κατηγοριών και εθνοτήτων. Η επικινδυνοποίηση, οι φυλετικές αντιπαραθέσεις αλλά και οι ιδεολογικές συγκρούσεις με επίκεντρο την παρουσία μεταναστών, δημιουργούν πολιτικές και δράσεις ακραίων πρακτικών, επιβαρύνοντας την θέση των κατοίκων, ντόπιων και ξένων.

Στο πλαίσιο της Ομάδας Προφορικής Ιστορίας Κυψέλης (ΟΠΙΚ) έχουν συσταθεί θεματικές ομάδες που καλύπτουν πτυχές της ιστορίας της Κυψέλης: Δεκαετία ’40, Καθημερινή Ζωή (που εμπεριέχει ομάδες για την Εκπαίδευση και την Εργασία) και  Μετανάστευση. Η θεματική ομάδα για τη Μετανάστευση καταγράφει τη μεταναστευτική  ιστορία των ανθρώπων  από το τόπο καταγωγής τους μέχρι  και την εγκατάστασή τους στην Κυψέλη. Επιδιώκει  να αναδείξει την αμφίδρομη σχέση της με τους μετανάστες και να ευαισθητοποιηθεί στην προσωπική ματιά και στο βίωμα του καθενός.

Γι αυτό το λόγο η Ομάδα για τη Μετανάστευση έχει συγκεντρώσει μαρτυρίεςαπό αλλοδαπούς μετανάστες, από πρόσφυγες και από Έλληνες εσωτερικής μετανάστευσης. Στις αφηγήσεις αυτές αναδεικνύονται θέματα που αφορούν τις πτυχές της ζωής τους στον τόπο καταγωγής, τους λόγους και την απόφαση για μετανάστευση, τις διαδικασίες ένταξης, τη ζωή τους στην Κυψέλη και την αποτίμηση της επιλογής για μετανάστευση.

Τους δίνεται έτσι η δυνατότητα να ανα-συνθέσουν την μικρο-ιστορία τους. Αναπαράγουν το παρελθόν τους και  το τοποθετούν στο σύγχρονο παρόν ιστορικοποιώντας το στις παρούσες κοινωνικο-οικονομικές, πολιτικές και προσωπικές συνθήκες.

Μέσα από την αφήγηση ζωής των μεταναστών αλλά και από αναφορέςστους μετανάστες από κατοίκους της Κυψέλης που έχουν δώσει συνεντεύξεις στις υπόλοιπες θεματικές ομάδες της ΟΠΙΚ, αναδεικνύονται οι προβληματισμοί, οι σκέψεις, τα συναισθήματα, οι ανησυχίες και οι φόβοι, (ανεργία, βία, έκπτωση αξιών, ανασφάλεια,…).

Αναδεικνύεται το βίωμα να είσαι μετανάστης και το βίωμα να συμβιώνεις με μετανάστες.

Η «συμβίωση» στην Κυψέλη, μέσα από την αποδοχή της ετερότητας, είναι το ελάχιστο αιτούμενο για την αποκατάσταση του κοινωνικού ιστού."

Βιωματικές Αφηγήσεις μεταναστών:

Η Ε.Μ, από την Αλβανία 19 ετών:
Η Κυψέλη, γενικά ολόκληρη είναι το σπίτι μου. […] Νομίζω από ό,τι μπορώ να θυμηθώ από όλη την παιδική μου ηλικία τα περισσότερα πράγματα τα έχω βιώσει στην Κυψέλη. Οι πρώτες μου βόλτες στην πλατεία, στις κούνιες…αργότερα στο Γυμνάσιο τα πρώτα καφεδάκια στη Φωκίωνος…[…]Όλα μου τα σχολεία μου στην Κυψέλη, το δημοτικό, το Γυμνάσιο, το Λύκειο αργότερα, τα θέατρα που έχουμε πάει στην Κασταλίας, στην Κυψέλης. Νομίζω ότι όλες μου οι παιδικές αναμνήσεις έχουν να κάνουν με την Κυψέλη.
[…]Η Κυψέλη έχει πολλά παλιά σπίτια κλασικά. Νομίζω ότι, αν μπορούσαν να αναπαλαιωθούν (;) [με ερωτηματικό γιατί δεν είναι σίγουρη αν η λέξη είναι η σωστή], θα ήταν πολύ όμορφα, θα έδινε μια άλλη πινελιά στην Κυψέλη. Η Κυψέλη, επίσης, λίγο ή πολύ, σε όλους τους δρόμους της έχει δέντρα, αν τα προσέξουμε λίγο πάλι θα δώσει πιο ευχάριστη νότα σε όλη την Κυψέλη.
 
ο Μ., Αίγυπτος, 45 ετών:
Όχι δεν είναι η θρησκεία, είναι ο τρόπος ζωής των ξένων που είναι στην Ελλάδα γιατί ένα παιδί ξένο, προσωπικά εγώ το βλέπω και να κάνει με έλληνες παρέα πάλι θα είναι ξένο. Πάντα οι ξένεοι είναι μεταξύ τους. Αυτό δεν είναι μόνο με τους αιγύπτιους και έλληνες στο εξωτερικό που είναι στην Αμερική, Αυστραλία πάντα είναι μαζεμένοι 
μεταξύ τους και ζούνε μια ζωή ελληνική εκεί που μένουν, όπως κάνουμε εμείς μια αραβική ζωή εδώ αλλά δεν φέραμε τον πολιτισμό μας μαζί μας παράδειγμα, ζει η μικρή σαν ελληνίδα, απλώς όταν θα μεγαλώσει θα έχει δυσκολία να…πώς θα μεγαλώσει, πώς θα παντρευτεί, πώς θα….τι θα κάνει με τα μεγάλα παιδιά, αυτό. 
[…] Αλλά είμαι παιδί της Αθήνας, εγώ έχω μεγαλώσει αισθάνομαι σαν Αθηναίος και όταν πάω στην πατρίδα μου δεν μπορώ να κάτσω πάνω από ένα μήνα, μου λείπει πάρα πολύ η Αθήνα, οι περισσότερες μέρες που έκατσα ήταν 25 μέρες, μου λείπει πάρα πολύ η Αθήνα και ακόμα κι όταν ταξιδεύω εκτός Αθήνας στην Ελλάδα, πάλι θέλω να γυρίσω στην Αθήνα. 
 
 
ο Μ.Λ., Ζευγολατιό-Μεσσηνίας, 58 ετών:
Από την άλλη υπήρχαν τότε και προσδοκίες με τους Ολυμπιακούς για να εξωραΐσουν την Αθήνα, ε και λέγαμε ότι θα βελτιωθεί και λίγο. Υπήρχε δηλαδή και η προσδοκία ότι η κατάσταση στο κέντρο θα βελτιωθεί και δεν θα μείνει έτσι. Δεν θα χειροτερέψει. Εκείνο που με ενοχλούσε πάρα πολύ ήταν ας πούμε στην πολυκατοικία που προσπαθούσαν να μαζεύουν υπογραφές για να φύγουν από τα κάτω διαμερίσματα κάποιοι που ήταν ξένοι. Άρχισαν οι πρώτες κόντρες με έναν κόσμο. Όπου και να στεκόμασταν άρχιζε μια μουρμούρα. Τι θέλουν αυτοί οι μαύροι, πήξαμε στους μαύρους, γίνεται τούτο γίνεται τ’ άλλο... Είχε αρχίσει να δημιουργείται μια εχθρική κατάσταση, μεμψίμοιρη και ταυτόχρονα ρατσιστική και άρχισαν να προστίθενται προβλήματα. Άρχισε να διαφαίνεται μια κλιμακούμενη ένταση.
 
η Μ.Μ, Απείρανθος-Νάξου, 56 ετών:
Πάντα περπατώ,  πάντα το κάνω με τα πόδια, ανεβαίνω και κατεβαίνω τις ανηφόρες και κατηφόρες που ανεβοκατέβαινα παιδί.. Ένας πόλος έλξης είναι η αγορά της Κυψέλης η οποία θεωρώ ότι κάνει μια πολύ καλή δουλειά. Παίρνω πολύ μεγάλη χαρά όταν διασχίζω τη Φωκίωνος…μ’αρέσει όλη αυτή η διαπολιτισμικότητα αυτή οι τόσο πολύ διαφορετικοί άνθρωποι που συγκεντρώνονται τα απογεύματα στα παγκάκια, συζητούν ή παίζουν με τα παιδιά τους
[…]Τους φίλους μου; 
Αυτούς που πήγανε στα βόρεια προάστια; 
Είναι αλήθεια από τους φίλους μου, από τους φίλους μου που συναντούσα τα χρόνια τα φοιτητικά στους συλλόγους της Κυψέλης, είναι αλήθεια ότι δεν συναντώ παρά δύο ή τρία άτομα. Τα υπόλοιπα έχουν όντως μεταναστεύσει. Έχουν φύγει. Μεταναστεύσει σε εισαγωγικά ναι γιατί μπορεί να είναι και μετανάστευση η αλλαγή από μία περιοχή που έχεις μεγαλώσει σε μία εντελώς αλλιώτικη περιοχή. Δηλαδή θεωρώ ότι είναι μετανάστευση να φύγεις από την Κυψέλη και να πας να ζήσεις στη Γλυφάδα.