Υπάρχουν πολλά ελληνικά τραγούδια που έχουν διαγράψει μια πολύ επιτυχημένη τροχιά και όλοι τα έχουν βάλει κάποια στιγμή στα χείλη τους δίχως ενδεχομένως να γνωρίζουν τα ονόματα των δημιουργών τους. Ποιος γνωρίζει, ας πούμε, ότι στο Ήτανε μια φορά με τη φωνή του Νίκου Ξυλούρη και στο Έλα απόψε στου Θωμά, αμφότερα σε μουσική Σταύρου Ξαρχάκου, οι στίχοι είναι του Κώστα Φέρρη;
Σέβομαι και τιμώ τον Κώστα Φέρρη, όχι μόνο για το κινηματογραφικό έργο του (τα Δυο φεγγάρια τον Αύγουστο με τον Σπύρο Σακκά είναι από τις αγαπημένες μου ελληνικές ταινίες), αλλά και για την παθιασμένη ενασχόληση του με την τέχνη της μουσικής, η οποία επεκτείνεται τόσο σε ερευνητικό, όσο και σε δημιουργικό επίπεδο.
Από την πρώτη του μικρού μήκους ταινία, τα Ματόκλαδα σου λάμπουν, που γύρισε το 1961 σε ηλικία 26 ετών, ο Φέρρης έδωσε το στίγμα του θαυμαστή και μελετητή του ρεμπέτικου, εφόσον κατέθεσε ουσιαστικά μία νεορεαλιστική ποιητική απεικόνιση του ομότιτλου τραγουδιού του Μάρκου Βαμβακάρη.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1965, περνάει στη μεγάλου μήκους ταινία με την κωμωδία χαρακτήρων Μερικές το προτιμούν χακί σε σενάριο του Κούλη Στολίγκα με τους Μίρκα Καλαντζοπούλου, Γιάννη Βογιατζή, Διονύση Παπαγιαννόπουλο, Κ. Στολίγκα κ.α. Τη μουσική συνέθεσε ο Σπύρος Πιπεράκης, ένας πρωτοπόρος ηλεκτρικός κιθαριστής - συμφώνως με τον Φώντα Τρούσσα στο Δισκορυχείον του - που βρισκόταν πίσω από τις jazz μπάντες του Χατζιδάκι στα fifties και τα early sixties. Με το τραγούδι Το φανταράκι (Είμαι φίνο φανταράκι) του Πιπεράκη, που ερμήνευσε ο Γιώργος Ζαμπέτας για τις ανάγκες της ταινίας, ο σκηνοθέτης Κώστας Φέρρης μάς συστήθηκε πρώτη φορά και ως στιχουργός!
Από το 1967 έως το 1973 ο Φέρρης βρίσκεται αυτοεξόριστος στο Παρίσι. Γνωρίζεται με την αβάν γκαρντ των κινηματογραφιστών της εποχής και συμμετέχει ενεργά στο κίνημα του Μάη του ΄68. Μεταξύ των Ελλήνων καλλιτεχνών που βρέθηκαν επίσης στο Παρίσι τότε ήταν και το pop συγκρότημα των Aphrodite 's Child (Βαγγέλης Παπαθανασίου, Ντέμης Ρούσσος, Λουκάς Σιδεράς, Αργύρης Κουλούρης). Το διπλό άλμπουμ τους με τίτλο 666 κυκλοφορεί στις αρχές του 1972 και σηματοδοτεί τη στροφή τους σε έναν πιο ηλεκτρικό αμιγώς ψυχεδελικό ήχο! Οι στίχοι σε όλα τα τραγούδια ήταν του Φέρρη, μία στιχουργική και μουσική - από τον ίδιο και από τον Παπαθανασίου αντίστοιχα - προσαρμογή της βιβλικής Αποκάλυψης. Το 666 μέχρι σήμερα παραμένει ένα διαμάντι της διεθνούς rock σκηνής, εντύπωση μου είναι όμως πως οι συμμετοχές της ηθοποιού Ειρήνης Παπά και του ζωγράφου Γιάννη Τσαρούχη οφείλονταν στην εμπλοκή του στιχουργού Κώστα Φέρρη με το εν λόγω project.
Την ίδια χρονιά με το θρυλικό 666 κυκλοφορεί και ο πρώτος προσωπικός δίσκος του Λουκά Σιδερά, ντραμίστα των Aphrodite' s Child. Είχαν προηγηθεί δύο τραγούδια από το άλμπουμ σε δισκάκι 45 στροφών, τα One day/ Rising Sun, σε αγγλικούς στίχους του Κώστα Φέρρη. Το άλμπουμ ονομάστηκε One day, περιείχε φυσικά αυτά τα δύο κομμάτια και πούλησε 28.000 αντίτυπα.
Το 1975 ξαναβλέπουμε το όνομα του Κώστα Φέρρη ως στιχουργός στο δεύτερο προσωπικό άλμπουμ του Λουκά Σιδερά, το Pax Spray. Συγκεκριμένα, ο Σιδεράς επανεξέτασε τη μπαλάντα Break, σύνθεση των Β. Παπαθανασίου - Κ. Φέρρη, που τραγουδούσε ο ίδιος στο 666 των Aphrodite's Child.
Το 1974, με τον επαναπατρισμό του, ο σκηνοθέτης Κώστας Φέρρης μεταφέρει στην τηλεόραση τη νουβέλα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη Οι Έμποροι των Εθνών. Τη μουσική γράφει ο Σταύρος Ξαρχάκος και το τραγούδι Ήτανε μια φορά ερμηνεύει ο Νίκος Ξυλούρης σε στίχους του Φέρρη. Λίγο αργότερα εντάσσεται στο άλμπουμ Συλλογή, την ολοκληρωμένη συνεργασία των Ξαρχάκου - Ξυλούρη. Ίσως το δημοφιλέστερο τραγούδι του Κώστα Φέρρη που πριν από αρκετά χρόνια επανέφερε στο προσκήνιο ο λαϊκός ερμηνευτής Νότης Σφακιανάκης. Εξυπακούεται βέβαια πως η αρχική εκτέλεση με τον Αρχάγγελο της Κρήτης παραμένει αξεπέραστη.
Εξυπακούεται ακόμη πως αν και ο Φέρρης είχε γυρίσει στην Ελλάδα, κομμάτια σε δικούς του αγγλικούς στίχους από το 666 των Aphrodite's Child δεν είχαν - ούτε έχουν - πάψει να κυκλοφορούν σε διάφορες rock συλλογές χωρών του εξωτερικού!
Ήδη όμως από το 1973, πριν συνεργαστεί με τον Ξαρχάκο ή και πάνω - κάτω την ίδια περίοδο, μια και όλα είναι σχετικά, ο Κώστας Φέρρης έγραψε στίχους και λιμπρέτο σε ακόμη έναν οριακό δίσκο, αυτή τη φορά της ελληνικής rock σκηνής. Επρόκειτο για το μοναδικό άλμπουμ των Ακρίτας, ένα αριστούργημα στα πρότυπα του διεθνούς progressive rock κινήματος, που προσδιοριζόταν ως Σουίτα χορού για κουαρτέτο και play back μουσική. Τους Ακρίτας αποτελούσαν οι νεαροί τότε Σταύρος Λογαρίδης, Άρης Τασούλης, Γιώργος Τσουπάκης και ο συχωρεμένος ηλεκτρικός κιθαρίστας Δήμης Παπαχρήστου. Παραδόξως, ενώ ο Φέρρης συνδέθηκε με στενή φιλία με τον Λογαρίδη, δεν έγραψε στίχους σε κάποιο απ' τα τραγούδια του πρώτου δίσκου του τραγουδιστή και συνθέτη (1978).
Οι δυο τους θα ξανασυνεργάζονταν στενά το 1983 στο τηλεοπτικό σήριαλ Οικογένεια Ζαρντή, όπου, μεταξύ άλλων, έπαιζαν ο Παύλος Σιδηρόπουλος και η Σωτηρία Λεονάρδου. Στη μουσική της σειράς που έγραψε ο Λογαρίδης και που κυκλοφόρησε σε δίσκο, οι στίχοι στο ομότιτλο και σε ακόμη τέσσερα τραγούδια ήταν του Φέρρη. Σε αντίθεση με τους Εμπόρους των Εθνών που δεν έχει διασωθεί ούτε καρέ τους, πολλά επεισόδια από την Οικογένεια Ζαρντή βρίσκονται αναρτημένα στο youtube.
Το 1977 κυκλοφόρησε ένας κύκλος πολυσυλλεκτικών τραγουδιών για τη φωνή του Ξυλούρη με τίτλο Τα Ερωτικά. Ο δίσκος άνοιγε με το βαρύ λαϊκό Είναι κακούργα η ξενιτιά σε μουσική του Στέλιου Βαμβακάρη και σε στίχους του Κώστα Φέρρη. Σημαντικό το τραγούδι αυτό στη στιχουργική εργογραφία του σκηνοθέτη Κώστα Φέρρη, που μπορεί να μην ανήκει στα γνωστά του, σηματοδότησε όμως μία ακόμη συνεργασία του με τον Ξυλούρη, μετά το Ήτανε μια φορά του Ξαρχάκου, και την πρώτη του με τον γιο του Μάρκου Βαμβακάρη, τον οποίο λάτρευε (βλέπε Τα ματόκλαδα σου λάμπουν του ΄61).
Το 1983 είναι η χρονιά του Ρεμπέτικου! Ο Κώστας Φέρρης εμπνεόμενος από τη ζωή της Μαρίκας Νίνου καταθέτει μία από τις σημαντικότερες ταινίες από καταβολής ελληνικού κινηματογράφου και σαρώνει διεθνώς τα βραβεία! Τη μουσική της ταινίας υπογράφει ο Σταύρος Ξαρχάκος και τους στίχους ο Νίκος Γκάτσος. Το soundtrack με το εξώφυλλο του Γιάννη Τσαρούχη σημειώνει εξίσου τρομερή επιτυχία και αγαπιέται από τους ροκάδες που λίγα χρόνια πριν είχαν ζήσει την αναβίωση του ρεμπέτικου στις πλακιώτικες μπουάτ. Σήμερα το Ρεμπέτικο του Ξαρχάκου από το ομότιτλο φιλμ του Φέρρη θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους ελληνικούς δίσκους κι ενώ όλα, μα όλα τα τραγούδια διέγραψαν αυτόνομη τροχιά με τα λόγια του μεγάλου Γκάτσου, υπήρχε και ένα κομμάτι, το μοναδικό σε λόγια του σκηνοθέτη. Επρόκειτο φυσικά για το πασίγνωστο Έλα απόψε στου Θωμά - κατά τη γνώμη μου η εργασία του Φέρρη με τους Aphrodite' s Child στα 70s και αυτό το τραγούδι στα 80s αρκούσαν για να καθιερωθεί και ως ένας πολύ μεγάλος στιχουργός!
Τελευταία καταγραφή του στιχουργού Κώστα Φέρρη στη δισκογραφία, αν τα λέω σωστά, είναι στο soundtrack μίας ακόμη ταινίας του, δυστυχώς αρκετά σπάνιας. Αναφέρομαι στο σουρεαλιστικό (μάλλον) φιλμ OH Babylon του 1989, σε μουσική της σημαντικής συνθέτριας και συντρόφου του Φέρρη, Θέσιας Παναγιώτου. Πολλοί άνθρωποι είχαν συμμετάσχει στο εν λόγω soundtrack, μέχρι και σύμπραξη με τον διεθνή Maxi Priest είχε εξασφαλιστεί, που από μουσικής άποψης φλέρταρε με τη world music και τα σύγχρονα μουσικά ρεύματα. Κατά υποκειμενική εκτίμηση πάντα, τόσο το δυσεύρετο soundtrack αυτό καθ'αυτό, όσο και το γεγονός ότι ο Maxi Priest ερμήνευσε Κώστα Φέρρη και Θέσια Παναγιώτου, παγίωσαν τον σκηνοθέτη και τη μουσικοσυνθέτρια ως ένα οικουμενικό δημιουργικό ντουέτο!
Έχω υπ' όψιν μου ακόμη δύο δίσκους που εμπλέκεται ο Φέρρης ως στιχουργός, για τους οποίους όμως δε γνωρίζω κανένα περαιτέρω στοιχείο. Αναφέρομαι στα άλμπουμ The Dark Side και The Black Album των Rockers Hi-Fi, που ενδεχομένως να περιέχουν dance remix παλιότερων τραγουδιών σε στίχους του.
σχόλια